ნინო ცარციძე
სსიპ ვიქტორ ნოზაძის სახელობის საჩხერის მუნიციპალიტეტის სოფელ მოძვის საჯარო სკოლისა და ააიპ წმინდა ნინოს სახელობის საირხის მართლმადიდებლური გიმნაზიის სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების მენტორი მასწავლებელი
მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვა 2018 წლიდან მიმდინარეობს. ზოგადი განათლების რეფორმის ფარგლებში, მასწავლებლებმა დაგეგმეს და განახორციელეს კომპლექსური დავალებები, შეიქმნა არაერთი საინტერესო რესურსი და თვალსაჩინოება. ჩემთვის საინტერესო იყო იმის დადგენა, თუ რა პრობლემებმა იჩინა თავი კომპლექსური დავალებების განხორციელებისას და რა მიაჩნდათ კონკრეტული პრობლემის გადაჭრის გზად მასწავლებლებს. ამ მიზნით დავგეგმე და განვახორციელე კვლევა თემაზე: „კომპლექსური დავალებები, პრობლემები და გადაჭრის გზები“. გამოკითხვა ვაწარმოე forms-ის კითხვარით, რომელიც სხვადასხვა საგანმანათლებლო სოციალურ პლატფორმაზე განვათავსე. გამოკითხვაში მონაწილეობდა საქართველოს საჯარო და კერძო სკოლebის 114 მასწავლებელი. მათ წინასწარ ჰქონდათ ინფორმაცია, რომ მონაცემები მხოლოდ ზოგადი დასკვნების ფორმატში იქნება გაანალიზებული და არ დაექვემდებარება ინდივიდუალურ გამოქვეყნებას.
წარმოგიდგენთ დიაგრამა 1-ს, რომელიც ასახავს კითხვის შედეგს — „რა პრობლემები დგას ამ მიმართულებით?“ (მასწავლებლებს შეეძლოთ მოენიშნათ მხოლოდ ერთი, მათი აზრით ყველაზე მნიშვნელოვანი, პრობლემა).
პედაგოგებს, ასევე, შესაძლებლობა ჰქონდათ, ეპასუხათ ღია კითხვაზე: კიდევ რა პრობლემები დგას ამ მიმართულებით?
♦ თანამედროვე ტექნოლოგიების მიუწვდომლობა; სკოლებში მატერიალურ-ტექნოლოგიური ბაზის გაუმართაობა და სიმცირე; სხვადასხვა რესურსზე წვდომის სირთულე. ინტერნეტის არქონა საკლასო ოთახში;
♦ რესურსების ნაკლებობა. ზოგიერთი პროდუქტის ჯეროვნად წარდგენას ფინანსური (თუნდაც მცირედი) მხარდაჭერა სჭირდება, რასაც არც თუ ისე იშვიათად ვერ ახერხებენ მშობლები;
♦ სახელმძღვანელოები არ არის შედგენილი ისე, რომ მოსწავლეს კომპლექსური დავალების შესრულება გაუადვილდეს;
♦ მოსწავლეთა დაბალი მოტივაცია/ყველა მოსწავლე არ ერთვება მუშაობაში;
♦ მოსწავლეს უჭირს, ერთდროულად, რამდენიმე საგანში კომპლექსური დავალების შესრულება, ამის გამო შესრულების ხარისხი დაბალია, ასევე, მოსწავლეთა გარკვეულ ნაწილს არ აქვს საჭირო ტექნიკური თუ მატერიალური რესურსი;
♦ მოსწავლის არასათანადოდ ინფორმირება;
♦ შეუთანხმებელი ქმედება, ტრენერებისა და საგნის ექსპერტების მხრიდან;
♦ მასწავლებელთა სკეპტიკური დამოკიდებულება;
♦ არაობიექტურობა, მშობელი ასრულებს შვილის კომპლექსურ დავალებას;
♦ მშობლები ნაკლებად არიან ინფორმირებულები და, შესაბამისად, ნაკლებია მშობელთა ჩართულობაც;
♦ მშობლებიც გამოთქვამენ საყვედურს;
♦ ქაღალდომანია, დროის უკმარისობა, გადაღლა, ძალიან ბევრი მოთხოვნები სემესტრის ბოლოს;
♦ ინფორმაციის ნაკლებობა კერძო სკოლებისათვის;
♦ კომპლექსური დავალების ადაპტირება.
გამოკითხვისას პედაგოგებს ვთხოვე, მიეთითებინათ, მათი აზრით, რა იყო კომპლექსური დავალებების განხორციელების დროს წარმოქმნილი პრობლემის გადაჭრის გზა. გთავაზობთ მათ მიერ შემოთავაზებულ გზებს:
♦ საჭიროა მასწავლებლებისა და სკოლის დირექტორების სრულყოფილი გადამზადება; პედაგოგების დახმარება ადგილზე, კომპეტენტური ადამიანების მიერ, მასწავლებლებს მიეცათ ჯანსაღი უკუკავშირი;
♦ სკოლების აღჭურვა თანამედროვე მატერიალურ-ტექნიკური ბაზით (სკოლებს ჰქონდეთ საკმარისი რაოდენობის ციფრული ტექნიკა; საკლასო ოთახების კომპიუტერით, პროექტორებითა და ინტერნეტით აღჭურვა). სასწავლო რესურსი უნდა იყოს ხელმისაწვდომი. საჭიროა მეტი ფინანსური მხარდაჭერა სკოლებისთვის;
♦ სახელმძღვანელოებში გარკვეული ცვლილებების შეტანა, უნდა შეიქმნას კომპლექსური დავალებები სახელმძღვანელოს გამომცემლობების მიხედვით;
♦ მნიშვნელოვანია, მასწავლებელმა სწორად მოახდინოს მშობელთა ინფორმირება — „ინფორმაციის დროული, კომპეტენტური, პრაქტიკული გადაცემა (მშობლების/მასწავლებლების ინფორმირებულობა — საინფორმაციო შეხვედრები, ე.წ. „მშობლის საათი“). მაქსიმალურად ჩავრთოთ მშობლები მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვის პროცესში;
♦ მასწავლებელმა, ყოველი კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობისა და განხორციელებისას, მოსწავლეებს, არსებული ცოდნითა და სათანადო უნარების დახმარებით, ახალი მასალა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან დააკავშირებინოს;
♦ ყველა საგნის მიმართ სერიოზული დამოკიდებულება სრულად სასკოლო საზოგადოების მხრიდან. ყველას უნდა სჯეროდეს რეფორმის მიზნის და იგრძნონ თავი სკოლის ნაწილად;
♦ მეტი ინფორმაცია და შესრულების მონიტორინგი. კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესის საკლასო ოთახში მეტი დატვირთვით გადატანა;
♦ ნაკლები რაოდენობის კომპლექსური დავალების შეტანა, ანუ კიდევ უფრო გაერთიანდეს თემები საერთო ნიშნით და მოიცვას რაოდენობრივად მცირე დავალებათა რაოდენობა, ოღონდ გათვალისწინებული და მოცული იყოს ყველა საკვანძო საკითხი და თემა;
♦ კათედრების კოორდინირებული მუშაობა; კათედრებმა უნდა შეიმუშაონ გეგმა და კათედრის შიგნით/სხვადასხვა კათედრებს შორის, ერთ კლასში შემსვლელმა მასწავლებლებმა, ერთი საერთო კომპლექსური დავალება განახორციელონ, საგნებს შორის გამჭოლი კომპეტენციების გათვალისწინებით;
♦ სასურველია, საგნობრივი ექსპერტები უფრო მაღალ დონეზე იყვნენ მომზადებული, საკითხი პედაგოგამდე გასაგებად, ამომწურავად მიიტანონ; ერთიანი, გარკვეული, კონკრეტული და გასაგები ფორმატით მიაწოდონ მასალა;
♦ მეტი ახსნა-განმარტება და ინფორმაციის მიტანა მოსწავლემდე. ამ კუთხით, უფრო მეტად, ცოდნაზე ორიენტირებით კმაყოფილდებიან. დავრწმუნდეთ, რომ მოსწავლე ფლობს საკმარის ინფორმაციას და ამის შემდეგ მიეცეს დავალება. მასწავლებელმა მიაწოდოს კარგად სტრუქტურირებული მასალა, რომ მოსწავლეს არ გაუჭირდეს კომპლექსური დავალების შესრულება; დამატებით მუშაობა, ნასწავლის სხვადასხვა კონტექსტით გამოყენების კუთხით;
♦ მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლება. კომპლექსური დავალება უნდა იყოს მოსწავლისთვის შესაძლებელი, საშუალო სირთულის, იგი მოტივირებული უნდა იყოს დავალების შესასრულებლად;
♦ ფინანსური მხარდაჭერა (მასწავლებელს უწევს საკუთარი თანხების დახარჯვა კომპლექსური დავალებების შესრულებისთვის);
♦ საგაკვეთილო საათების არასაკმარისი რაოდენობა, საგნის სწავლებისას.
პედაგოგებმა შეაფასეს:
⇒ მოსწავლის ფუნქციური უნარების (კრიტიკული აზროვნება, შემოქმედებითობა, კომუნიკაცია, თანამშრომლობა, მოქალაქეობა, ხასიათი, ნებისყოფა/ნებელობა) განვითარებაში კომპლექსური დავალებების როლი.
⇒ ეროვნული სასწავლო გეგმის პრიორიტეტული თემების ათვისებაში კომპლექსური დავალებების როლი.
⇒ როგორ უწყობს ხელს კომპლექსური დავალება საგანთა შორის ინტეგრაციას .
⇒ როგორ უწყობს ხელს კომპლექსური დავალება ცოდნის ადაპტირებას, ტრანსფერს ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
⇒ როგორ უწყობს ხელს კომპლექსური დავალება მოსწავლეების მოტივაციისა და ჩართულობის ზრდას.
პედაგოგებმა, ასევე, უპასუხეს ღია კითხვას – რა სირთულეებს წააწყდით სოლო ტაქსონომიის პრაქტიკაში გამოყენებისას?
♦ დიდი დრო უნდა, ზედმეტი დოკუმენტაცია, თანაც ფორმალობას გავს;
♦ სოლო ტაქსონომია, ძირითადად, ითხოვს მრავალი ჩანაწერის, დაკვირვების წარმოებას თითოეულ მოსწავლეზე, შესაბამისად, როცა მასწავლებელს ასობით მოსწავლე ჰყავს, ვფიქრობ, რთული და შეუსაბამოა მოსწავლეზე მორგებული სწორი შეფასების დაწერა;
♦ სოლო ტაქსონომიით თითოეული მოსწავლის შეფასება დიდ დროს მოითხოვს. სრულყოფილად ვერ მოხერხდება თითოეულის შესაძლებლობის გამოვლენა, ვინ რომელ სტადიაზეა და რა დახმარება სჭირდება;
♦ მოსწავლის მხრიდან ნაკლებად აქტიურობა, ჩართულობა;
♦ შეფასება, როგორც ყოველთვის, რთული საკითხია, სოლო ტაქსონომია ძალიან დიდ დროს მოითხოვს და არ არის პრაქტიკული;
♦ დიდი სიფრთხილეა საჭირო, ყოველი მოსწავლის შეფასების დროს, რომ არ გამოგრჩეს მათი შესაძლებლობების მაქსიმუმი;
♦ რთულია თითოეული მოსწავლის შეფასება, ხშირად მეორდება ცნებები და სიტყვები;
♦ იმის გამო, რომ სოლო ტაქსონომიის გაკეთება დავალებების პრეზენტაციის შემდეგ მიწევს, მიუხედავად ჩანიშვნებისა, აბსოლუტურად ზუსტად შეიძლება ვერ მოვახდინო მოსწავლისთვის განმავითარებელი უკუკავშირის მიწოდება;
პედაგოგებმა აღნიშნეს სოლო ტაქსონომიის პრაქტიკაში გამოყენების დადებითი მხარეები:
♦ ამარტივებს სწავლა სწავლების პროცესის მართვას პედაგოგისთვის, შედეგიანია მოსწავლისთვის;
♦ სრულყოფილი შეფასების სისტემაა;
♦ ვაკვირდები მოსწავლეებს და შემდეგ, ანალიზის საფუძველზე, ვხედავ სად იყო და სად არის ახლა მოსწავლე;
♦ სოლო ტაქსონომიით შეფასებამ უფრო მოქნილი გახადა შეფასება. ხდება მეტი კონკრეტიზაცია. მოსწავლემ ზუსტად იცის სად არის მისი პრობლემა და რა უნდა შეცვალოს.
რა თქმა უნდა, ზემოთ მოყვანილი კვლევა არ არის სრულყოფილი, ამ მიმართულებით საჭიროა უფრო მასშტაბური კვლევების განხორცილება. ვფიქრობ, აუცილებელია კომპლექსური დავალებების განხორციელებისას გამოვლენილი პრობლემებისა და გადაჭრის გზების გაანალიზება და დაგეგმვის პროცესში გათვალისწინება. მანამდე კი, იმისთვის, რომ მასწავლებელმა სასწავლო პროცესი სწორად მართოს და დაგეგმოს, კომპლექსური დავალება კი სასწავლო პროცესის საუკეთესო აქტივობად აქციოს, სასურველია, აწარმოოს საკუთარი პადაგოგიური პრაქტიკის კვლევა ამ მიმართულებით, მისი ეფექტიანობისა და ეფექტურობის გაზრდის მიზნით.
რეკომენდირებისათვის მადლობას ვუხდი ეროვნული სასწავლო გეგმის ექსპერტს, ბატონ როლანდ ხოჯანაშვილს.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- ეროვნული სასწავლო გეგმა. საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის 2018 წლის 3 მაისის ბრძანება №63/ნ — ვებგვერდი, 11.05.2018წ.
- forms-ის კითხვარის ლინკი.