4 დეკემბერი, ოთხშაბათი, 2024

მოსწავლის გვერდი

spot_img

 

არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი სკო­ლე­ბის პე­და­გო­გე­ბი­სა და მოს­წავ­ლე­ე­ბის­თ­ვის ბა­თუმ­ში, „ევ­როს­კო­ლა 2000“-ში, ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი კონ­ფე­რენ­ცია „სა­ქარ­თ­ვე­ლო კულ­ტუ­რა­თა გზაჯ­ვა­რე­დინ­ზე“ მრა­ვალ­მ­ხ­რივ სა­ინ­ტე­რე­სო აღ­მოჩ­ნ­და ორი­ვე მხა­რის­თ­ვის – კო­ლე­გებ­მა სა­კუ­თა­რი პრო­ფე­სი­უ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბა გა­უ­ზი­ა­რეს ერ­თ­მა­ნეთს, მოს­წავ­ლე­ე­ბი კი, ქარ­თ­ველ თა­ნა­ტო­ლებს თა­ვი­ან­თი ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი კულ­ტუ­რი­სა და ტრა­დი­ცი­ე­ბის შე­სა­ხებ ესა­უბ­რ­ნენ.

ამ­ჯე­რად, მარ­ნე­უ­ლის №8 სა­ჯა­რო სკო­ლის კონ­სულ­ტანტ-მას­წავ­ლებ­ლის, ლე­ი­ლა ნა­მა­ზო­ვას მოს­წავ­ლე­ე­ბის მი­ერ კონ­ფე­რენ­ცი­ა­ზე წარ­დ­გე­ნილ თე­მებს შე­მოგ­თა­ვა­ზებთ.

„დღე­სა  მას  ნავ­რო­ზო­ბა­სა“

ფე­რიდ პი­რი­ე­ვი

ნოვ­რუზ  ბა­ი­რა­მი – მთვა­რის კა­ლენ­დ­რით 1395 წლის ფარ­ვა­რის თვის პირ­ვე­ლი დღეა, ანუ ახა­ლი წე­ლია. ნოვ­რუზ ბა­ი­რა­მის ის­ტო­რი­უ­ლი ფეს­ვე­ბი უძ­ვე­ლეს პე­რი­ოდს — ღვთის მო­ცი­ქუ­ლის, ზა­რა­ტუს­ტ­რას დროს გა­ნე­კუთ­ვ­ნე­ბა. ეს კი, და­ახ­ლო­ე­ბით, ჩვენს ერამ­დე 3700-5000 წელს ნიშ­ნავს. უძ­ვე­ლეს ბა­ბი­ლონ­ში ეს დღე­სას­წა­უ­ლი იწყე­ბო­და 21 აპ­რილს (მარ­ტი, აპ­რი­ლი) და 12 დღე გრძელ­დე­ბო­და.

თი­თო­ე­უ­ლი დღე, რი­ტუ­ა­ლე­ბით და სადღე­სას­წა­უ­ლო აქ­ტი­ვო­ბე­ბით იყო დატ­ვირ­თუ­ლი. უძ­ვე­ლე­სი კულ­ტუ­რის კე­რე­ბი მეტყ­ვე­ლე­ბენ, რომ ნოვ­რუზ ბა­ი­რა­მი ჩვენს ერამ­დე 505 წელს იქ­ნა და­არ­სე­ბუ­ლი.

გა­ზაფხუ­ლის დად­გო­მას სა­ქარ­თ­ვე­ლოს აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად ხვდე­ბი­ან. ნოვ­რუზ ბა­ი­რა­მი ახა­ლი წლი­სა და იმე­დე­ბის გა­ჩე­ნის დღე­სას­წა­უ­ლია.

ნოვ­რუ­ზი – სპარ­სუ­ლი სიტყ­ვაა. „ნოვ“ ახალს ნიშ­ნავს, ხო­ლო „როზ“ – დღეს. 21 მარტს დღი­სა და ღა­მის გა­თა­ნას­წო­რე­ბის, ჰა­ე­რის გათ­ბო­ბის, თოვ­ლის დნო­ბის დაწყე­ბის, ხე­ებ­ზე ყლორ­ტის გა­მოს­ვ­ლი­სა და დე­და­მი­წის გა­მო­ცოცხ­ლე­ბის, ანუ სი­ცოცხ­ლის დაწყე­ბის დღედ მი­იჩ­ნე­ვენ. შე­სა­ბა­მი­სად, ნოვ­რუზ ბა­ი­რა­მიც გა­ზაფხუ­ლის შე­მოს­ვ­ლის, ზო­გი­ერთ ქვე­ყა­ნა­ში კი – ახა­ლი წლის დღე­სას­წა­უ­ლია.

ოფი­ცი­ა­ლუ­რად, ნოვ­რუზ ბა­ი­რა­მის თა­რი­ღი გა­ზაფხუ­ლის ბუ­ნი­ო­ბის დღეა — 21 მარ­ტი. თუმ­ცა, იქამ­დე, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლე­ბი ოთხ ჩარ­შან­ბასს, ანუ ოთხ სამ­შა­ბათს აღ­ნიშ­ნა­ვენ. ესაა ოთხი სტი­ქი­ის: ცეცხ­ლის, წყლის, ქა­რი­სა და მი­წის გა­მოღ­ვი­ძე­ბის სიმ­ბო­ლუ­რი დღე­ე­ბი.

წყლის სამ­შა­ბა­თი

პირ­ვე­ლი სამ­შა­ბა­თი წყლის სამ­შა­ბა­თია. ამ­ბო­ბენ, რომ ამ დღეს იწყე­ბა ყინ­ვე­ბის დნო­ბა.

ცეცხ­ლის  სამ­შა­ბა­თი

მე­ო­რე სამ­შა­ბა­თი ცეცხ­ლის სამ­შა­ბა­თია. ამ დღეს ყვე­ლა ოჯა­ხი სა­ღა­მო­ო­ბით ან­თებს კო­ცონს – „ტონ­გა­ლებს“ თა­ვის ეზო­ში და მხო­ლოდ კარგ სურ­ვი­ლებს უთ­ქ­ვა­მენ. ახალ­გაზ­რ­დე­ბი ხტე­ბი­ან დან­თე­ბულ ცეცხ­ლ­ზე.

ქა­რის სამ­შა­ბა­თი

მე­სა­მე სამ­შა­ბა­თი  ქა­რის სამ­შა­ბა­თია.

მე­ოთხე სამ­შა­ბათს დე­და­მი­წა იღ­ვი­ძებს, რაც გა­ზაფხუ­ლის დად­გო­მას ნიშ­ნავს. ბო­ლო, სამ­შა­ბათს, ასე­ვე, „ილა­ხირ ჩარ­შან­ბასსაც“ უწო­დე­ბენ (წლის ბო­ლო სამ­შა­ბა­თი). სახ­ლებ­ში, სუფ­რა­ზე, ბუ­ნე­ბის აღორ­ძი­ნე­ბის სიმ­ბო­ლოდ, დგა­მენ ჯე­ჯილს.

ოჯა­ხე­ბი, ამ დღეს, სა­საფ­ლა­ო­ებ­ზე გა­დი­ან და ლოც­ვებს კითხუ­ლო­ბენ.

21 მარ­ტი ნოვ­რუზ ბა­ი­რა­მის დღე­სას­წა­უ­ლის პი­კია და მას­შ­ტა­ბუ­რად აღი­ნიშ­ნე­ბა. ამ დღეს ოჯა­ხე­ბი სტუმ­რებს ღე­ბუ­ლო­ბენ, ტარ­დე­ბა ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბი, ოჯა­ხებ­ში იშ­ლე­ბა სუფ­რე­ბი და მზად­დე­ბა ტრა­დი­ცი­უ­ლი საკ­ვე­ბი. ნოვ­რუ­ზის სადღე­სას­წა­უ­ლო სუფ­რას ამ­შ­ვე­ნებს სპე­ცი­ა­ლუ­რად ამ დღის­თ­ვის მომ­ზა­დე­ბუ­ლი სა­მი სა­ხის ნამ­ცხ­ვა­რი: „შა­ქარ­ბუ­რა“, „გო­ღა­ლი“ და „ფახ­ლა­ვა“, ასე­ვე, წით­ლად შე­ღე­ბი­ლი კვერ­ცხე­ბი ეწყო­ბა ჯე­ჯილ­ში.

ნოვ­რუ­ზის სიმ­ბო­ლო­ე­ბად მი­იჩ­ნე­ვა ქე­ჩა­ლი(მე­ლო­ტი) და ქო­სა (კე­თი­ლი). ესე­ნი გა­ნა­სა­ხი­ე­რე­ბენ და­ბალ მე­ლოტ და ძა­ლი­ან მა­ღალ გამ­ხ­დარ კა­ცებს, რომ­ლე­ბიც სტუმ­რე­ბის გან­წყო­ბის ამაღ­ლე­ბა­ზე ზრუ­ნა­ვენ.

გა­ე­როს გე­ნე­რა­ლურ­მა ასამ­ბ­ლე­ამ, 2010 წელს, ნოვ­რუ­ზი სა­ერ­თა­შო­რი­სო დღედ აღი­ა­რა. 2009 წლის 28 სექ­ტემ­ბ­რის იუნეს­კოს სა­მიტ­ზე ნოვ­რუ­ზი ოფი­ცი­ა­ლუ­რად იქ­ნა შე­ტა­ნი­ლი კა­ცობ­რი­ო­ბის არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის სი­ა­ში. 2010 წელს, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, ნოვ­რუზ ბა­ი­რა­მი სა­ერ­თო სა­ხალ­ხო დღე­სას­წა­უ­ლად გა­მოცხად­და.

სა­ინ­ტე­რე­სოა, რომ ამ დღის აღ­ნიშ­ვ­ნის უძ­ვე­ლე­სი წე­სის აღ­წე­რას შო­თა რუს­თა­ვე­ლის „ვეფხის­ტყა­ო­სან­შიც“ ვხვდე­ბით:

„ამა ქა­ლაქ­სა წე­სია: დღე­სა მას ნავ­რო­ზო­ბა­სა –

არ­ცა ვინ ვაჭ­რობს ვა­ჭა­რი, არ­ცა ვინ წა­ვა გზო­ბა­სა;

ყო­ველ­ნი სწო­რად და­ვიწყებთ კაზ­მა­სა, ლა­მა­ზო­ბა­სა,

დიდ­სა შე­იქ­მენ მე­ფე­ნი პუ­რო­ბა-დარ­ბა­ზო­ბა­სა.

ჩვენ დიდ-ვა­ჭარ­თა ზე­და გვაქ დარ­ბაზს მი­ღე­ბა ძღვე­ნი­სა,

მათ სა­ბოძ­ვ­რი­სა ბო­ძე­ბა ჰმარ­თებს მგავ­სი­სა ჩვე­ნი­სა;

ათ დღემ­დის მის ყო­ველ­გ­ნი­თა ხმა წინ­წი­ლი­სა, ებ­ნი­სა,

მო­ე­დანს მღე­რა, ბურ­თო­ბა, დგრი­ა­ლი ცხენ­თა დგე­ნი­სა“.

მუს­ლიმ­თა   სუ­ლი­ე­რი გან­წ­მენ­და – რა­მა­ზა­ნის მარ­ხ­ვა

აისელ აბუ­ზა­რო­ვა

ის­ლა­მი – ის­ტო­რი­უ­ლად ის­ლა­მი VII სა­უ­კუ­ნე­ში წარ­მო­იშ­ვა არა­ბე­თის ნა­ხე­ვარ­კუნ­ძულ­ზე, ჰი­ჯა­ზის მხა­რე­ში (610 წელს). ის­ლა­მის მიმ­დე­ვარს ეწო­დე­ბა მუს­ლი­მი (ასე­ვე მაჰ­მა­დი­ა­ნი, მუს­ლი­მა­ნი, ანუ მუ­სულ­მა­ნი). ის­ლა­მი, არა­ბუ­ლი­დან თარ­გ­მან­ში, ნიშ­ნავს  ხსნას. ის­ლა­მის წმინ­და წიგ­ნი არის ყუ­რა­ნი, თაყ­ვა­ნის­მ­ცემ­ლე­ბის ად­გი­ლი – მე­ჩე­თი.

ყუ­რა­ნი – ის­ლა­მის წმი­და წიგ­ნი მუ­ჰა­მე­დის მი­ერ წი­ნას­წარ­მეტყ­ვე­ლუ­რი ზეშ­თა­გო­ნე­ბის დროს (მე­ქა­სა და მე­დი­ნა­ში, 610-632) წარ­მოთ­ქ­მუ­ლი ქა­და­გე­ბე­ბი. და­წე­რი­ლია არა­ბულ ენა­ზე. შედ­გე­ბა 114 სუ­რი­სა­გან, რომ­ლე­ბიც, თა­ვის მხრივ, შედ­გე­ბა აიები­სა­გან. ყვე­ლა­ზე დი­დი სუ­რაა ალ-ბა­ყა­რაჰ, მე-2 სუ­რა, რო­მე­ლიც 286 აიის­გან შედ­გე­ბა, ყვე­ლა­ზე მცი­რეა ალ-ქავ­სა­რი, 108-ე სუ­რა, რო­მე­ლიც 3 აიის­გან  შედ­გე­ბა.

მე­ჩე­თი, იგი­ვე მიზ­გი­თი (არაბ. მას­ჯიდ – ლოც­ვის, მუხ­ლის მოყ­რის ად­გი­ლი; სა­ჯა­და – ლოც­ვა), მუს­ლი­მან­თა სა­კულ­ტო სახ­ლი, სა­ლო­ცა­ვი და სა­ქა­და­გე­ბე­ლი. სა­სოფ­ლო, სა­უბ­ნო, ტაძ­რუ­ლი, გუმ­ბა­თი­ა­ნი ან თა­ღე­ბი­ა­ნი, სვე­ტებ­ზე ნა­გე­ბი. გა­რე­დან, კუთხე­ში, კოშ­კე­ბია – მი­ნა­რე­თე­ბი (ან ზედ სა­ხუ­რავ­ზე, სა­ი­და­ნაც მუ­ე­ძი­ნი უქა­და­გებს მორ­წ­მუ­ნე­ებს და მო­უ­წო­დებს მათ).

ის­ლა­მუ­რი სა­ლო­ცა­ვე­ბი

მე­ქა – ქა­ლა­ქი ის­ლა­მის უწ­მინ­დეს ად­გი­ლად ით­ვ­ლე­ბა და ჰა­ჯის მი­ხედ­ვით, ყვე­ლა   ფი­ზი­კუ­რად ჯან­მ­რ­თელ და შეძ­ლე­ბულ მუს­ლი­მანს მო­ეთხო­ვე­ბა ამ ად­გი­ლის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა, სი­ცოცხ­ლე­ში ერ­თხელ მა­ინც; მე­დი­ნა – ამ ქა­ლაქ­შია წი­ნას­წარ­მეტყ­ველ მუ­ჰა­მე­დის საფ­ლა­ვი, მდე­ბა­რე­ობს მე­ქა­დან ჩრდი­ლო­ე­თით 300 კმ-ში. ით­ვ­ლე­ბა მუს­ლი­მა­ნურ სამ­ყა­რო­ში ერთ-ერთ უწ­მინ­დეს ქა­ლა­ქად,  მე­ქას­თან ერ­თად.

ის­ლა­მის  პი­რო­ბე­ბი:

ის­ლამს აქვს 5 პი­რო­ბა

1) ერ­თა­დერთ ღმერ­თად ალა­ჰის აღი­ა­რე­ბა – შა­ჰა­და („მოწ­მო­ბა“). ესაა რი­ტუ­ა­ლუ­რი და ყვე­ლა­ზე ტე­ვა­დი ფორ­მუ­ლა, რო­მე­ლიც ის­ლა­მის მთა­ვარ თე­ზისს გა­მო­ხა­ტავს.

2) ყო­ველ­დღი­უ­რი ხუთ­გ­ზის ლოც­ვა (ნა­მა­ზი). ყო­ვე­ლი ასე­თი ლოც­ვა სრულ­დე­ბა ნოხ­ზე დად­გო­მით და და­ჩო­ქე­ბით, პი­რით მე­ქი­სა­კენ (კიბ­ლა). ლოც­ვის ყო­ველ­დღი­უ­რი ციკ­ლი.

ნა­მა­ზი

ყო­ველ­დღი­უ­რი ხუთ­გ­ზი­სი ლოც­ვა (ნა­მა­ზი). ყო­ვე­ლი ასე­თი წე­სის­მი­ე­რი ლოც­ვა სრულ­დე­ბა ნოხ­ზე დად­გო­მით და და­ჩო­ქე­ბით, პი­რით მე­ქი­სა­კენ (კიბ­ლა).

ლოც­ვის ყო­ველ­დღი­უ­რი ციკ­ლი:

 ფაჯ­რი – სრულ­დე­ბა გან­თი­ად­ზე;

 ზუჰ­რი – შუ­ადღი­სას;

ას­რი მზის ჩას­ვ­ლამ­დე;

 მაღ­რიბ – მზის ჩას­ვ­ლის შემ­დეგ;

იშა – ღა­მით, ძი­ლის წინ.

ზა­ქა­თი

მოწყა­ლე­ბა – ზა­ქა­თი – ყუ­რა­ნის თა­ნახ­მად, მორ­წ­მუ­ნე ვალ­დე­ბუ­ლია, მოწყა­ლე­ბა გა­ი­ღოს და გა­ჭირ­ვე­ბუ­ლებს და­ეხ­მა­როს. ზა­ქა­თის სი­ნო­ნი­მია – სა­და­კა.

ზა­ქა­თი – ის­ლამ­ში ზა­ქა­თი არის სა­შუ­ა­ლე­ბა, რომ ადა­მი­ან­მა, რო­მელ­საც ღმერ­თ­მა მი­ა­ნი­ჭა ნივ­თი­ე­რი დოვ­ლა­თი, გა­ნიწ­მინ­დოს და გა­ნიმ­ტ­კი­ცოს მი­სი მფლო­ბე­ლო­ბა. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ აკ­რ­ძა­ლუ­ლი გზით ნა­შოვ­ნი ქო­ნე­ბით ზა­ქა­თი არ მი­ი­ღე­ბა. ზა­ქა­თის გა­ღე­ბა ამ­შ­ვი­დებს გამ­ცე­მის სულს, ამ­ცი­რებს სი­ხარ­ბე­სა და მომ­ხ­ვე­ჭე­ლო­ბას, აძ­ლი­ე­რებს თა­ნაგ­რ­ძ­ნო­ბა­სა და მოწყა­ლე­ბას ადა­მი­ა­ნებს შო­რის. გარ­და სუ­ლი­ე­რი მო­გე­ბი­სა, ზა­ქა­თი ხელს უწყობს სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში დოვ­ლა­თის თა­ნა­ბარ გა­ნა­წი­ლე­ბას, ამ­ცი­რებს სა­ზო­გა­დო­ე­ბის კლა­სობ­რივ ფე­ნე­ბად და­ყო­ფას და ან­ტა­გო­ნიზმს, ეხ­მა­რე­ბა ნივ­თი­ე­რად შე­ჭირ­ვე­ბულ ფე­ნებს. ზა­ქა­თის ნორ­მად წლი­უ­რი და­ნა­ზო­გის (და არა შე­მო­სავ­ლის) 2,5% ით­ვ­ლე­ბა.

რა­მა­და­ნი – მარ­ხ­ვა

რა­მა­და­ნი, რა­მა­ზა­ნი – ის­ლა­მუ­რი კა­ლენ­დ­რის მეცხ­რე თვის სა­ხელ­წო­დე­ბაა. ამ თვე­ში, გან­თი­ა­დი­დან მზის ჩას­ვ­ლამ­დე, ყვე­ლა მუს­ლი­მი მარ­ხუ­ლობს. ის­ლამ­ში მარ­ხ­ვა სე­რი­ო­ზულ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბას ატა­რებს და ერთ-ერ­თია ის­ლა­მის ხუ­თი ბურ­ჯი­დან. მო­მარ­ხუ­ლე მუს­ლიმ­მა თა­ვი უნ­და შე­ი­კა­ვოს დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში, გა­რიჟ­რა­ჟი­დან (ფაჯ­რი) მზის ჩას­ვ­ლამ­დე (მაღ­რი­ბი), საკ­ვე­ბი­სა და სას­მე­ლის მი­ღე­ბა­ზე, ასე­ვე, ხორ­ცი­ე­ლი სი­ა­მოვ­ნე­ბის, ავი ფიქ­რე­ბის, ბილ­წ­სიტყ­ვა­ო­ბი­სა და  მო­წე­ვის­გან.

მო­ხუ­ცებს, ავად­მ­ყო­ფებს, მოგ­ზა­უ­რო­ბა­ში მყოფ ადა­მი­ა­ნებს და ორ­სულ ქა­ლებს ნე­ბა­დარ­თუ­ლი აქვთ ამ დროს მარ­ხ­ვა არ შე­ი­ნა­ხონ, თუმ­ცა, წე­ლი­წა­დის სხვა დროს, მუს­ლი­მებ­მა ეს მარ­ხ­ვა უნ­და და­იც­ვან, ხო­ლო ავად­მ­ყო­ფებს, რომ­ლე­ბის­თ­ვი­საც სა­ერ­თოდ არ  შე­იძ­ლე­ბა მარ­ხ­ვის შე­ნახ­ვა (შიმ­ში­ლო­ბა) შე­უძ­ლი­ათ, სხვა მარ­ხ­ვის მქო­ნეს გა­უ­მას­პინ­ძ­ლ­დ­ნენ და ამით გა­მო­ის­ყი­დონ, ეს მარ­ხ­ვის შე­ნახ­ვის ტოლ­ფა­სია  ის­ლამ­ში.

ბავ­შ­ვე­ბი მარ­ხ­ვა­სა და ნა­მა­ზის ლოც­ვას, ძი­რი­თა­დად, გარ­და­ტე­ხის ასაკ­ში იწყე­ბენ. თუმ­ცა მარ­ხ­ვას ბევ­რი ად­რე­ულ ასაკ­შიც იწყებს. რე­ლი­გი­ის მი­ხედ­ვით, ლოც­ვის დაწყე­ბა სა­სურ­ვე­ლია 7 წლის შემ­დეგ და ეს სულ უნ­და გაგ­რ­ძელ­დეს, დღე­ში ხუთ­ჯერ ლოც­ვით.

მარ­ხ­ვა გუ­ლის­ხ­მობს: მოთ­მი­ნე­ბას, თავ­მ­დაბ­ლო­ბას და სუ­ლი­ერ სიმ­შ­ვი­დეს. ეს დრო არის მიძღ­ვ­ნი­ლი ღვთის სა­ა­მებ­ლად. ამ დროს ჩვე­უ­ლებ­რივ­ზე მე­ტად იკითხე­ბა ლოც­ვე­ბი. მარ­ხ­ვის დროს აუცი­ლე­ბე­ლია, მუს­ლიმ­მა ითხო­ვოს მოწყა­ლე­ბა (მო­ი­ნა­ნი­ოს) ღვთის­გან, ილო­ცოს სწო­რი გზის სა­პოვ­ნე­ლად და ყო­ველ­გ­ვა­რი საც­დუ­რი­სა­გან თა­ვის ასა­რი­დებ­ლად.

ყუ­რა­ნის მოვ­ლე­ნა პირ­ვე­ლად რა­მა­და­ნის თვე­ში იქ­ნა დაწყე­ბუ­ლი, ამი­ტომ ამ თვეს ყუ­რა­ნის თვედ მი­იჩ­ნე­ვენ

მარ­ხ­ვის თვე­ში მუს­ლი­მე­ბის­თ­ვის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია ღვთის­მ­სა­ხუ­რე­ბა, ქველ­მოქ­მე­დე­ბა, გა­ჭირ­ვე­ბუ­ლე­ბის დახ­მა­რე­ბა. ქველ­მოქ­მე­დე­ბის ერთ-ერ­თი მა­გა­ლი­თია, მარ­ხ­ვის თვე­ში, მორ­წ­მუ­ნე ადა­მი­ა­ნე­ბის ვახ­შამ­ზე,    ანუ იფ­თარ­ზე მი­პა­ტი­ჟე­ბა.

„ჭა­მეთ და სვით, ვიდ­რე გან­თი­ა­დი­სას

თეთ­რი ძა­ფი გა­ნირ­ჩე­ვო­დეს შა­ვი ძა­ფის­გან.

მე­რე სრულ­ჰ­ქ­მე­ნით მარ­ხ­ვა ღა­მემ­დე“.

სუ­რა ბა­ყა­რა 2/187.

მუს­ლი­მე­ბი მარ­ხ­ვი­სას მარ­ხ­ვას ფი­ნი­კი­თა და წყლით  არ­ღ­ვე­ვენ.

ფი­თი­რა – ლექ­სი­კონ­ში სიტყ­ვა „ფითრ“ მარ­ხ­ვის შეწყ­ვე­ტას ნიშ­ნავს. „ფით­რე“კი – გა­ჩე­ნას. რო­გორც რე­ლი­გი­უ­რი ტერ­მი­ნი, ეს არის ქო­ნე­ბის გა­ცე­მით შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი ღვთის­მ­სა­ხუ­რე­ბა, რო­მელ­საც რა­მა­ზა­ნის ბა­ი­რამს მიღ­წე­უ­ლი მორ­წ­მუ­ნე მუს­ლი­მი გას­ცემს თა­ვის­თ­ვის და მი­სი მე­ურ­ვე­ო­ბის ქვეშ მყოფ­თათ­ვის.

♦  ფით­რის მოწყა­ლე­ბა ჰიჯ­რით მე­ო­რე წელს დად­გინ­და. ეს ერ­თ­გ­ვა­რი დახ­მა­რე­ბაა, რო­მე­ლიც ადა­მი­ა­ნის მარ­ხ­ვის სრულ­ყო­ფი­ლე­ბი­სათ­ვის ერთ-ერ­თი მი­ზე­ზი გახ­დე­ბა და სიკ­ვ­დი­ლი­სას ადა­მი­ანს წა­მე­ბის­გან და­ი­ცავს. ფით­რის მოწყა­ლე­ბა ჰა­დი­სის მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბას ეყ­რ­დ­ნო­ბა. აღ­ნიშ­ნუ­ლი ჰა­დი­სე­ბი მი­სი შეს­რუ­ლე­ბის ფორ­მებ­საც შე­ი­ცავს. ჰა­დი­სე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე ფით­რის მოწყა­ლე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა შემ­დეგ­ნა­ი­რად შე­იძ­ლე­ბა გან­ვ­საზღ­ვ­როთ:

  1. ფით­რის მოწყა­ლე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა ქე­რის, გამ­ხ­მა­რი ხურ­მის და გამ­ხ­მა­რი ყურ­ძ­ნის შემ­თხ­ვე­ვა­ში 3.33 კგ.
  2. ხორ­ბ­ლის და, შე­სა­ბა­მი­სად, ხორ­ბ­ლის ფქვი­ლის შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ფით­რის მოწყა­ლე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა 1.66 კგ.

♦  ამ ორი კა­ტე­გო­რი­ის საკ­ვე­ბი პრო­დუქ­ტე­ბი­დან სა­ზო­მად ნე­ბის­მი­ე­რის არ­ჩე­ვა შე­იძ­ლე­ბა. ფუ­ლის გა­ცე­მაც  შე­იძ­ლე­ბა.

♦ თუ ღა­რიბს აღ­ნიშ­ნუ­ლი პრო­დუქ­ტე­ბი გა­მო­ად­გე­ბა,  უმ­ჯო­ბე­სია მა­თი გა­ცე­მა.

ფით­რის გა­ღე­ბის­თ­ვის სა­ჭი­რო პი­რო­ბე­ბი:

  1. პი­როვ­ნე­ბა უნ­და იყოს მუს­ლი­მი. პი­როვ­ნე­ბას ფით­რის მოწყა­ლე­ბის გა­დახ­და რომ და­ე­კის­როს, სა­ჭი­როა მუს­ლი­მი იყოს.
  2. ქო­ნე­ბა.

ჰა­ნე­ფის მი­ხედ­ვით, პი­როვ­ნე­ბის­თ­ვის ფით­რის მოწყა­ლე­ბის გა­ცე­მა სა­ვალ­დე­ბუ­ლო რომ გახ­დეს, სა­ჭი­როა, რა­მა­ზა­ნის ბა­ი­რა­მის პირ­ველ დღეს, ძი­რი­თა­დი სა­ჭი­რო­ე­ბე­ბის გარ­და, ზღვრუ­ლი რა­ო­დე­ნო­ბის ქო­ნე­ბას ფლობ­დეს. ზე­ქა­თის­გან გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით, ფით­რის მოწყა­ლე­ბის­თ­ვის აუცი­ლე­ბე­ლი პი­რო­ბა არ არის, ქო­ნე­ბა მა­ტე­ბა­დი იყოს, ან ერ­თი წე­ლი გა­ვი­დეს.

პი­როვ­ნე­ბა, სხვი­სი მოწყა­ლე­ბა რომ გას­ცეს, მი­სი მე­ურ­ვე უნ­და იყოს, ანუ მის მოვ­ლა-პატ­რო­ნო­ბა­ზე პა­სუ­ხის­მ­გე­ბე­ლი უნ­და  იყოს.

მზის ამოს­ვ­ლის შემ­დეგ იხ­ს­ნე­ბა მარ­ხ­ვა – იფ­ტა­რი.

ჰა­ჯი – მუს­ლიმ­თა პი­ლიგ­რი­მო­ბა მე­ქა­ში.

ამ­ჟა­მად უდი­დე­სი ყო­ველ­წ­ლი­უ­რი პი­ლიგ­რი­მო­ბა მსოფ­ლი­ო­ში, რო­მე­ლიც ის­ლა­მის მე­ხუ­თე პი­ლას­ტ­რად ით­ვ­ლე­ბა – მო­რა­ლუ­რი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბაა ყო­ვე­ლი ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რად და ფი­ნან­სუ­რად მომ­ზა­დე­ბუ­ლი მუს­ლი­მა­ნის­თ­ვის, ერ­თხელ მა­ინც მო­ი­ნა­ხუ­ლოს ეს ად­გი­ლი სი­ცოცხ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­ში. მე­ქა­ში, ყო­ველ­წ­ლი­უ­რად, 2 მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნი ჩა­დის მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხ­ვა კუთხი­დან. ჰა­ჯი მაჰ­მა­დი­ან ხალ­ხ­თა სო­ლი­და­რო­ბის დე­მონ­ს­ტ­რა­ცია და მათ მი­ერ ალა­ჰი­სად­მი (ღმერ­თი­სად­მი) მორ­ჩი­ლე­ბის გა­მო­ხატ­ვაა. პი­ლიგ­რი­მებს გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ტან­საც­მე­ლი აც­ვი­ათ, ეს ტა­ნი­სა­მო­სი ერ­თ­ნა­ი­რია — სხვა­დას­ხ­ვა სო­ცი­ა­ლუ­რი ფე­ნი­სა და კულ­ტუ­რის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი ღვთის წი­ნა­შე თა­ნა­ბა­რია.

ჰა­ჯის აღ­ნიშ­ვ­ნა

ჰა­ჯი ის­ლა­მუ­რი კა­ლენ­დ­რის მე­თორ­მე­ტე თვეს იწყე­ბა, რო­მე­ლიც მთვა­რის წე­ლი­წა­დია და არა მზის, ამი­ტომ რა­მა­და­ნი და ჰა­ჯი ხან ზაფხულ­შია, ხა­ნაც ზამ­თარ­ში.

ჰა­ჯის რი­ტუ­ა­ლი:

♦  მორ­წ­მუ­ნემ ქა­ა­ბას შვიდ­ჯერ უნ­და შე­მო­უ­ა­როს, ასე­ვე შვიდ­ჯერ შე­მო­ი­ა­როს სა­ფა­სა და მერ­ვას მთებს შო­რის, რო­გორც ეს ჰა­ჯერ­მა გა­ა­კე­თა წყლის ძი­ე­ბა­ში. შემ­დეგ კი მლოც­ვე­ლე­ბი, არა­ფას წინ ფარ­თო მინ­დორ­ზე, ერ­თად დგე­ბი­ან და ღმერთს შეწყა­ლე­ბას სთხო­ვენ. ამ ლოც­ვე­ბის დროს სა­უ­ბა­რი, ძი­რი­თა­დად, გან­კითხ­ვის დღე­ზეა. იჰ­რა­მი სპე­ცი­ა­ლუ­რი სა­ხე­ლია, რო­მელ­საც პილ­გ­რი­მო­ბის მო­ნა­წი­ლე მაჰ­მა­დი­ა­ნებს არ­ქ­მე­ვენ.

მკითხველთა კლუბი

ბლოგი

კულტურა

უმაღლესი განათლება

პროფესიული განათლება

მსგავსი სიახლეები