დიანა ბერიძე
სსიპ მინდია აბაშიძის სახელობის ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტის სოფ. თხილნარის №1 საჯარო სკოლის დაწყებითი კლასების წამყვანი მასწავლებელი
არაფორმალური განათლების დროს მოსწავლეები სწავლების აქტიური მონაწილეები არიან, იგი ფორმალური განათლების გაგრძელებაა, ხელს უწყობს მოსწავლეებში იმ სოციალური უნარების დაუფლებას, რომელიც დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის ამზადებს ახალგაზრდას. ნარჩენების მდგრად მართვასთან დაკავშირებულ პროექტზე მუშაობისას, მოსწავლეებმა უკეთ გაიაზრეს არსებული ეკოლოგიური საფრთხეები, შეიძინეს ცოდნა და უნარები ამ პრობლემასთან საბრძოლველად, დასახეს აქტივობები.
წარმოგიდგენთ პროექტის მიზანს, აქტუალობას, განხორციელებულ აქტივობებსა და მიღებულ შედეგს.
პროექტი — მე მწვანე მომხმარებელი ვარ, გახდი შენც!
დედამიწა პოლიეთილენის პარკების გარეშე!
პროექტის აქტუალობა
დღეს კაცობრიობის მთავარი საზრუნავია, ჰარმონიის შენარჩუნება ადამიანსა და ბუნებას შორის, თუმცა მსოფლიო საერთაშორისო ორგანიზაციები შემაშფოთებელ სტატისტიკას აქვეყნებენ — მსოფლიოში, ერთი წამის განმავლობაში, ერთ მილიონზე მეტი პოლიეთილენის პარკი იყრება. კვლევების თანახმად, საქართველოს მოქალაქე, წლის განმავლობაში, 525 ერთჯერად პლასტიკის პარკს მოიხმარს, ირლანდიელი – 14 პლასტიკის პარკს, ხოლო დანიელი და ფინელი – 4-ს.
არ არსებობს მსოფლიოში ისეთი ქვეყანა, რომელსაც არ ჰქონდეს ნარჩენების მართვასთან დაკავშირებული პრობლემები, განსაკუთრებით დიდ ქვეყნებში, სადაც საყოფაცხოვრებო და სამრეწველო ნარჩენები უზარმაზარ მასშტაბებს აღწევს. ნაგავსაყრელები იკავებენ მიწის საკმაოდ დიდ ფართობს, აბინძურებენ ნიადაგს, ატმოსფეროსა თუ წყლის რესურსებს, რაც, ხშირ შემთხვევაში, სხვადასხვა დაავადებისა და ეპიდემიის გამომწვევი მიზეზია. შესაბამისად, მსოფლიოს სჭირდება ნარჩენების მართვასთან სწორი მიდგომა, რათა უამრავი პრობლემა აიცილოს თავიდან.
მდგრადი განვითარების მეთორმეტე მიზნის შესაბამისად – მდგრადი მოხმარება და წარმოება – საჭიროა, მოსწავლე აღიჭურვოს ხარისხიანი განათლებით, რადგან წვლილი შეიტანოს ნარჩენების გენერირების შემცირებაში, 4 მნიშვნელოვანი პრაქტიკის (4R-ის) წარდგენით: შემცირება, ხელახალი გამოყენება, გადამუშავება და აღდგენა. საზოგადოების ინფორმირებულობა და განათლება ხელმისაწვდომს ხდის ყველა იმ საშუალებას, რაც საჭიროა ბუნებასთან ჰარმონიაში ცხოვრებისა და მდგრადი ცხოვრების წესისათვის.
პრობლემის დასაბუთება
თუ პოლიეთილენის პარკების მოხმარება ასე გაგრძელდა, 2050 წლისთვის, მსოფლიო ოკეანეებში უფრო მეტი პარკი იქნება, ვიდრე თევზი. ამჟამად, პოლიეთილენის ნარჩენები საფრთხეს უქმნის წყალქვეშა სამყაროს, პარკების გადაყლაპვით წელიწადში დაახლოებით 1 მილიარდი ზღვის ფრინველი და ძუძუმწოვარი იღუპება. ნაგავსაყრელზე პარკებში იწყება თვითაალება, გამოიყოფა მხრჩოლავი კვამლი, ატმოსფეროში ვრცელდება საშიში ნივთიერება. რეგისტრირებულ ნაგავსაყრელზე მოხვედრილი პოლიეთილენი დაუშლელი 1000 წელზე მეტხანს რჩება. ფაქტობრივად, პლასტიკატი „უკვდავი ნაგვის“ სახით, დიდ ზიანს აყენებს ბიომრავალფეროვნებას და ეკოსისტემას. მართალია, ამჟამად, სახელმწიფო რეგულაციების შედეგად, უმეტესად, ბიოდეგრადირებად პარკებს ვიყენებთ, მაგრამ საქართველოში წარმოებული ბიოდეგრადირებადი პარკები არ აკმაყოფილებს ევროპულ სტანდარტს და მისი სრული დეგრადირება არ ხდება.
პროექტის მიზნები
◊ პროექტის ინტეგრირება საგაკვეთილო პროცესში სხვადასხვა საგნობრივ კათედრაზე;
◊ პლასტიკის ერთჯერადი პარკების მოხმარების შემცირებაზე მოსახლეობის ინფორმირებულობა;
◊ მრავალჯერადი – ქსოვილის ჩანთების დიზაინის შექმნა და შეკერვა;
◊ დაწყებული საქმიანობის (მოსწავლეებში „პროფესიული უნარების განვითარების კურსი სამკერვალო წარმოებაში – კერვა და დიზაინი“) გაგრძელება და განვითარება სხვა მიმართულებით;
◊ მოსწავლეების დასაქმება არაფორმალურ გარემოში;
◊ მოსწავლეებში ეკოლოგიის, ფინანსური, სოციალური და სამოქალაქო კომპეტენციების განვითარება.
პროექტის კავშირი ზოგადი განათლების ეროვნულ მიზნებთან
„ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულება ვალდებულია: მოსწავლეებს მიაწოდოს თანამედროვე მოთხოვნების შესაბამისი განათლება, რომელიც ეფუძნება ეროვნულ და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებებს, ჯანსაღი ცხოვრების, დემოკრატიისა და თანასწორობის პრინციპებს“. სწორედ 21-ე საუკუნის გამოწვევებსა და ახალ ეროვნულ სასწავლო გეგმას პასუხობს აღნიშნული პროექტი.
პროფესიული უნარები
სკოლამ გაიმარჯვა კონკურსში – „სკოლის მოსწავლეებში პროფესიული უნარების განვითარების ქვეპროგრამის“ ფარგლებში და დადო ხელშეკრულება სსიპ პროფესიულ კოლეჯ „ბლექსისთან“. კონკურსის ფარგლებში, სკოლის მოსწავლეებმა გაიარეს „პროფესიული უნარების განვითარების კურსი სამკერვალო წარმოებაში (კერვა და დიზაინი)“. კურსის დასრულების შემდეგ სკოლას საჩუქრად გადაეცა სრული სამკერვალო კომპლექტი (საკერავი მანქანები – 8 ცალი, ხელის ნემსები, მაკრატლები, უთო მოგრძო მაგიდით და სხვა). სკოლაში არსებული რესურსი დაგვეხმარება არაფორმალურ გარემოში განათლებისა და საყვარელი პროფესიის განვითარებაში.
მოპოვებული დაფინანსება
მიზნის განსახორციელებლად დავწერეთ პროექტი და გავიტანეთ მუნიციპალურ კონკურსზე, სადაც განიხილეს და დაგვიფინანსეს. დაფინანსების შემდეგ გადმოგვეცა ქსოვილის ჩანთების შესაკერად საჭირო მასალა. დავიწყეთ დასახული მიზნის განხორციელება.
განხორციელებული აქტივობები:
აქტივობა – პროექტის ინტეგრირება საგაკვეთილო პროცესში
♦ პროექტში გამოკვეთილი პრობლემის ასახვა დაწყებითი კლასების კომპლექსურ დავალებაში – კომიქსის შექმნა – რატომ ტირის დედამიწა. მრავალჯერადად ნარჩენების დახარისხება და მისგან ახალი ნივთების შექმნა (ხელოვნური ნაძვის ხეები, ნაძვის ხის აქსესუარები, სასწავლო ნივთები, სასაჩუქრე ნივთები, ყვავილის ქოთნები და სხვა);
♦ პროექტში გამოკვეთილი პრობლემის ასახვა გეოგრაფიისა და მოქალაქეობის კომპლექსურ დავალებაში – მდგრადი განვითარების მიზნების შესაბამისი აქტივობები;
♦ პროექტში გამოკვეთილი პრობლემის ასახვა ქართული ენისა და ლიტერატურის კომპლექსურ დავალებაში – ესეების კონკურსი – საქართველო ლიდერი ევროპაში ტყეებში ფლორისა და ფაუნის მრავალფეროვნებით და ა.შ.
აქტივობა – სასწავლო ფილმების ნახვა. სასწავლო დოკუმენტური ფილმებით გაეცნენ ბუნებრივი რესურსების მდგრადი მართვის მნიშვნელობას, ნარჩენების მართვასთან დაკავშირებულ გლობალურ და ადგილობრივ გამოწვევევებს, მათი გადაჭრის თანამედროვე მიდგომებსა და ნარჩენების მდგრადი მართვის პრინციპებს; ნარჩენების მართვის კუთხით, გაეცნენ გარემოსდაცვითი, სოციალური და ეკონომიკური პრობლემების შეფასების მეთოდებს და მათი შემსუბუქებისთვის დაგეგმეს ღონისძიებები.
აქტივობა – გარემოსდაცვითი აქტივობა და კვლევა. დავგეგმეთ გარემოსდაცვითი აქტივობები და დავასუფთავეთ სკოლის შემოგარენი, მდინარე ბოლოყოსა და ჭოროხის სანაპირო ზოლი. ჩავატარეთ კვლევა, რომელმაც იდენტური შედეგები აჩვენა — ნარჩენების დახარისხებით აღმოჩნდა, რომ ნარჩენების 80%-ზე მეტს პლასტმასი წარმოადგენს.
აქტივობა – ბროშურის დამზადება და სასკოლო თემში გავრცელება.
აქტივობა – ქსოვილის ჩანთების დიზაინის შექმნა. კვლევის შედეგების შემდეგ უფრო ნათლად გამოიკვეთა პრობლემა და მოპოვებული დაფინანსებით დავიწყეთ პროექტის განხორციელება. შექმნილი პროდუქცია მოსახლეობისათვის რომ მიმზიდველი ყოფილიყო, სხვადასხვა მასალისათვის ჩანთების განსხვავებული დიზაინი შევქმენით.
აქტივობა – ჩანთების ნახატების გამოფენა და ალტერნატიული ვარიანტების შერჩევა. მოვაწყვეთ ჩვენი დიზაინით შექმნილი ჩანთების გამოფენა, ჩავატარეთ გამოკითხვა, კვლევა და, შედეგების შესაბამისად, შევარჩიეთ საუკეთესო დიზაინის ვარიანტები.
აქტივობა – ქსოვილის ჩანთების კერვა და აქსესუარებით გაფორმება – შექმნილმა გუნდმა შეკერა ჩანთები და გააფორმა.
აქტივობა – ჩანთების გამოფენა-გაყიდვა – მოვაწყვეთ ჩვენ მიერ დამზადებული ნაწარმის გამოფენა-გაყიდვა.
შედეგი – პროექტის დასასრულს, პლასტიკის ერთჯერადი პარკები ქსოვილის მრავალჯერადი ჩანთებით ჩავანაცვლეთ და გავავრცელეთ სასკოლო თემში.
დასკვნის სახით, შემიძლია ვთქვა, რომ პროექტზე მუშაობისას მოსწავლეებს განუვითარდათ:
⇒ სოციალური და სამოქალაქო კომპეტენცია — კონსტრუქციული თანამშრომლობით, მოახერხეს პლასტიკის პარკების შემცირება და მისი მრავალჯერადი გამოყენების ქსოვილის ჩანთებით ჩანაცვლება.
⇒ ეკოლოგიური წიგნიერება – ჩაებნენ ნარჩენების მართვასთან დაკავშირებულ გლობალურ და ადგილობრივ გამოწვევებში.
⇒ მეწარმეობა და ფინანსური წიგნიერება – ყაირათიანობის, შრომისმოყვარეობისა და ფინანსური სარგებლის მოღებისუნარი. არსებული რესურსის გამოყენებით, ქსოვილის ჩანთების შეკერვითა და გაყიდვით, ფინანსური სარგებლის მიღება მოახერხეს.
⇒ განუვითარდათ ესთეტიკური გემოვნება და დაეუფლნენ ქსოვილის ჩანთების დიზაინის ხელოვნებას – მოსწავლეები ქმნიან სხვადასხვა დიზაინის მრავალჯერად ჩანთებს, სხვადასხვა ასაკისა და გემოვნების ადამიანებისთვის.
⇒ მომავალშიც გააგრძელებენ საყვარელ პროფესიულ საქმიანობას.
შედეგად შემცირდა პლასტმასის ერთჯერადი პარკების გამოყენება, დაიზოგა მოსახლეობის ფინანსები. გაუმჯობესდა, ზოგადად, ეკოლოგიური ფონი, გავუფრთხილდით ბიომრავალფეროვნებას, ვიცავთ წყლის ფრინველებსა და ძუძუმწოვრებს განადგურებისაგან, გარემოსდაცვითი და სოციალური სტანდარტებით მივუახლოვდებით ევროპულს.
პროექტის დასასრულს, მოსწავლეები მოახერხებენ ეკონომიკური სარგებლის მიღებას, სოციალურ ინკლუზიასა და გარემოს დაცვას. მათ შეექმნათ მკვიდრი წარმოდგენები გარემოს დაცვაზე, ეკოლოგიურ წიგნიერებასა და სამოქალაქო კომპეტენციებზე.
