თამარ კვანტიძე
ჭიათურის მუნიციპალიტეტის სოფელ თაბაგრების საჯარო სკოლის მასწავლებელი,
ნათელა ცარციძე
საჩხერის მუნიციპალიტეტის სოფელ მოძვის ვ. ნოზაძის სახელობის
საჯარო სკოლის მასწავლებელი
„ზოგადი განათლების რეფორმის“ წარმატებისთვის ერთ-ერთ მთავარ ფაქტორად ასახელებენ კომპლექსური დავალებების იდეებს. ამ იდეათა საფუძველზე ყალიბდება კომპლექსური დავალების პირობა, რომლის მიხედვითაც მოსწავლეები ქმნიან შემოქმედებით-შემეცნებით პროდუქტს — კომპლექსურ დავალებას. წარმოგიდგენთ იდეებს საშუალო საფეხურისათვის:
✅ დისკუსია
წარმოიდგინეთ, რომ ხართ დისკუსიის მოდერატორი და მხარეებისთვის, „შუშანიკის წამების“ მიხედვით, წერილობით, წარმოადგინეთ ინფორმაცია შემდეგი პერსონაჟების შესახებ:
📌 შუშანიკი, როგორც მე-5 საუკუნის ქართლში მცხოვრები მნიშვნელოვანი ფიგურა. ხაზგასმით აღნიშნე, რა დამსახურება აქვს მას იმდროინდელი ქართლის ცხოვრებაში;
📌 ვარსქენი, როგორც მე-5 საუკუნის ქვემო ქართლის პიტიახში. წარმოადგინე მის შესახებ დოკუმენტური ინფორმაცია, „შუშანიკის წამებისა“ და ისტორიული წყაროების მიხედვით;
📌 იაკობ ხუცესი, როგორც საეკლესიო მოღვაწე და მწერალი;
📌 ჯოჯიკი, როგორც მეორეხარისხოვანი პერსონაჟი, რომელსაც ყველაზე კომპრომისული პოზიცია უჭირავს ნაწარმოების მიხედვით.
დისკუსიამდე შეარჩიეთ 4 თანატოლი, რომლებიც დისკუსიის მონაწილეობის სურვილს გამოთქვამენ, მათთან ერთად, ოთხივე პერსონაჟის შესახებ დამუშავებული მასალა გადაამუშავეთ და მოდერატორის პოზიციიდან მოაწყვეთ დისკუსია.
✅ დებატები
მოამზადეთ დებატი თემაზე — „ქართული ლიტერატურა, 15-საუკუნოვანი მთლიანობა თუ სამი განსხვავებული ეპოქა მწერლობაში“.
გადაინაწილეთ კლასში პოზიციები, რომელიც შეეხება ქართული ლიტერატურის ისტორიას, შემდეგი მიმართულებებით:
📌 ქართული ლიტერატურა მთლიანობაა, რადგან…
📌 ქართული ლიტერატურა სამ დიდ პერიოდს მოიცავს, რადგან…
სადებატოდ გამოიტანეთ არგუმენტები, რომელიც ადასტურებს ორივე მოსაზრებას ენობრივი, მხატვრულ-გამომსახველობითი, ჟანრობრივი, სახასიათო, პერსონაჟთა ხატვის პრინციპების, სტრატეგიული თუ სხვა მახასიათებლების მიხედვით.
პოზიციების მკაფიო დადასტურებისათვის მოიძიეთ სხვადასხვა ტიპის ლიტერატურა ინტერნეტსა და ბიბლიოთეკაში.
✅ ანალიტიკური ნაშრომი: ეპისტოლარული ჟანრი „აბოს წამების“ მიხედვით
„აბოს წამების“ მიხედვით წარმოადგინეთ ეპისტოლარული მწერლობის ჟანრული მახასიათებლები. მკაფიოდ გამოყავით ეპისტოლეს სტრუქტურა, ენობრივ-გამომსახველობითი საშუალებები და შინაარსობრივი მხარე.
✅ ანალიტიკური ნაშრომი
მოამზადეთ ანალიტიკური ნაშრომი სათაურით: მთავარი პერსონაჟი ჰაგიოგრაფიულ ნაწარმოებში (შუშანიკი, აბო, გრიგოლი). ნაშრომში მკაფიოდ გამოხატეთ ყველა ის მნიშვნელოვანი დეტალი, რომელიც მოწამე პერსონაჟის მახასიათებლებს ასახავს. გამოიყენეთ ფუნქციური სამეტყველო ქმედებები: თხრობა, აღწერა, მსჯელობა, შედარება.
✅ თხრობა მთხრობელის შეცვლით
მოამზადეთ ჯავახეთის კრების შესახებ თხრობითი ტექსტი გრიგოლ ხანძთელის პოზიციიდან.
✅ ლიტერატურული სამსჯავრო, ლიტერატურული სალონი
წარმოიდგინეთ, რომ ხართ ლიტერატურული სალონის დამაარსებელი და ქართველი რომანტიკოსების შემოქმედების შესახებ სამსჯელოდ „მოიწვიეთ“ „ლიტერატურათმცოდნეები“, რომლებიც შეეხებიან ალექსანდრე ჭავჭავაძის, გრიგოლ ორბელიანისა და ნიკოლოზ ბარათაშვილის შემოქმედებას.
სამსჯავროს გამართვამდე, გაითვალისწინეთ, რომ ჭავჭავაძისა და ორბელიანის შემოქმედების შესახებ ბევრად უფრო მეტი კრიტიკული მოსაზრებაა მოსალოდნელი, ხოლო ბარათაშვილისადმი — თითქმის არა. რადგან პირველი ორის შესახებ მოსალოდნელია იდეოლოგიური და მხატვრული ღირებულებების კრიტიკა, ეცადეთ, გქონდეთ არგუმენტები მათი „რეაბილიტაციისთვის“ მიზეზ-შედეგობრივი ჭრილით, ხოლო ბარათაშვილთან დაკავშირებით, დასვით შეკითხვა — მისი გენიალურობის მიუხედავად, რატომ რჩება ის „უიღბლო“ პოეტად გარდაცვალების შემდეგაც.
✅ პრეზენტაცია, ზეპირი მოხსენება/ზეპირი გამოსვლა
მოამზადეთ ზეპირი მოხსენება ფართო პუბლიკისთვის — „აბო თბილელიდან ავთანდილამდე“, რომელშიც ხაზგასმული იქნება პროგრესი მხოლოდ სულიერი მშვენიერებიდან სულიერ-ხორციელ მშვენიერებამდე. მოხსენებაში ხაზი გაუსვით ეტაპებს, რომელიც გაიარა პერსონაჟის ხატვის პრინციპებმა, მინიმუმ, სამი პერსონაჟის (აბო, გრიგოლ ხანძთელი, ავთანდილი) მაგალითზე.
✅ პრობლემური საკითხის წარმოდგენა იმიტირებული სიტუაციის (მინი-სპექტაკლის, როლური თამაშის და სხვ.) საშუალებით
მოირგეთ დრამატურგის როლი და დაამუშავეთ პიესის ფორმატში დავით კლდიაშვილის „სამანიშვილის დედინაცვლის“ რომელიმე მონაკვეთი. გაითვალისწინეთ, რომ დრამატული ნაწარმოები იქმნება სასცენოდ და თქვენ, როგორც დრამატურგს, მოგიწევთ რეჟისორების დარწმუნება, რატომ აჯობებს ამ მონაკვეთის ასეთი ფორმით წარმოდგენა (რამდენად ეფექტიანი იქნება ის მაყურებლისთვის). პიესის კითხვისას პოლიპერსონალურად გაითამაშეთ როლები.
✅ ნაწარმოების ინსცენირება
მოირგეთ მეფე გიორგის როლი და წარმოადგინეთ სიკვდილის წინა მონოლოგი.
✅ ანალიტიკური წერითი ნამუშევრები (მაგ., ტექსტის ანალიზი; ორი ტექსტის შედარებითი ანალიზი, პერსონაჟის დახასიათება, პერსონაჟების შედარებითი დახასიათება)
ლიტერატურის კრიტიკოსის პოზიციიდან, დაამუშავეთ ოთარ ჭილაძის „ადამიანი გაზეთის სვეტში“. გარდა იმისა, რომ ეს ლირიკული პოემაა, დაიწერა ფაქტზე დაყრდნობით, წარმოაჩინეთ:
📌 ნაწარმოების ექსპრესიულობა;
📌 ლირიკული გმირის „ფილოსოფია“ პოემაში;
📌 ნაწარმოების ემოციური გავლენის ხარისხი მკითხველზე;
📌 პოემის იდეურ-თემატური მხარე;
📌 ნაწარმოების ადგილი თანამედროვე ქართულ ლიტერატურაში;
📌 ნაწარმოები პაციფიზმის კარგი გაგებისთვის;
📌 ნაწარმოების ხელოვნების სხვა დარგებში „ტრანსფერი“ (რას ურჩევდით კინო-თეატრების რეჟისორებს, მხატვრებს, სკულპტორებს, მუსიკოსებს…).
✅ თხრობითი ტექსტის შედგენა (რეალურ ან/და წარმოსახვით გამოცდილებაზე)
- წარმოადგინეთ ერთი თხრობითი ტექსტი, პანდემიის პირობების გათვალისწინებით, რომელიც წარმოდგენით/ფანტაზიის სფეროს მოიცავს. გაითვალისწინეთ, რომ ტექსტის შექმნისას სრულად თავისუფალი ხართ შემოქმედებით პროცესში; გამოიყენეთ მხატვრულ-შემოქმედებითი სტრატეგიები.
- წარმოადგინეთ ერთი თხრობითი ტექსტი, პანდემიის პირობების გათვალისწინებით, რომელიც ეყრდნობა მხოლოდ ოფიციალურ, მეცნიერულად დადასტურებულ ფაქტებს. ტექსტის შექმნისას, უმეტესად, გამოიყენეთ მარტივი წინადადებები, რომელთა ინტერპრეტირებულად წაკითხვა თითქმის შეუძლებელი იქნება.
✅ დამარწმუნებელი ტექსტების შედგენა (არგუმენტირებული ესე, სარეკლამო, სარეკლამო-საინფორმაციო ტექსტი, წერილი რედაქციას, რედაქტორს)
შეადგინე სარეკლამო-საინფორმაციო ტექსტი, რომელიც გამოადგება რომელიმე პოლიტიკურ სუბიექტს მოსახლეობასთან კომუნიკაციისთვის.
✅ ახსნა-განმარტებითი/საინფორმაციო ტექსტის შედგენა
წარმოიდგინეთ, რომ ხართ არჩევით თანამდებობაზე (პრეზიდენტი, პარლამენტარი, ქალაქის მერი, საკრებულოს წევრი) და მოსახლეობისთვის შექმენით ახსნა-განმარტებითი ტექსტი, რომელშიც გასაგებად, მოკლედ და ნათლად იქნება წარმოდგენილი ინფორმაცია ვალდებულებათა სწორად და ეფექტიანად განხორციელების შესახებ. დაიმახსოვრეთ, რომ ტექსტი არამხატვრული უნდა იყოს.
✅ პროექტი/კვლევა (თემაზე, ტექსტის იდეაზე, კონკრეტულ პრობლემაზე/საკითხზე)
ჩაატარე კვლევა, სოციალური ქსელის მეშვეობით, თანამედროვე ქართულ საბავშვო მწერლობაზე. შესთავაზე სოციუმს კითხვარი მარიამ წიკლაურისა და ვასო გულეურის შემოქმედების შესახებ. კითხვარი იყოს მკაცრად ფორმულირებული, რათა შეეძლოთ ანალიტიკური დასკვნის გამოტანა.
✅ წერილობითი რეზიუმეს შედგენა (ნაცნობი ტექსტის)
წარმოადგინეთ რომელიმე ანალიტიკური ტექსტის (კონკრეტული მითითებით) რეზიუმე თანატოლებისთვის. რეზიუმეს გამართულად შესაქმნელად, გამოიყენეთ ნაწარმოები და ასევე, იხელმძღვანელეთ რეზიუმირების პრინციპებით, რომელსაც საძიებო სისტემების გამოყენებით მოიპოვებთ.
✅ ტექსტის შეცვლა: გავრცობა-შევსება, ახალი პერსონაჟ(ებ)ის შემოყვანა, დასასრულის შეცვლა, თხრობის გაგრძელება, წინარე ისტორიის აღდგენა, ტექსტის გადაწერა სხვა ჟანრში
„შუშანიკის წამების“ დასაწყისი გვაფიქრებინებს, რომ:
1) ნაწარმოების დასაწყისია დაკარგული;
2) იაკობ ხუცესს ჰქონდა სხვა ნაწარმოები შუშანიკის შესახებ.
ეცადეთ, აღადგინოთ სავარაუდო ვერსია, რომელიც, შეიძლება, არსებობდა, ვიდრე ხუცესი „დამტკიცებულად გვეტყოდა“ შუშანიკის აღსასრულზე.
✅ წერილი ავტორს, პერსონაჟს;ერთი პერსონაჟის წერილი მეორის მიმართ
ა) მისწერეთ წერილი იგის. წერის დროს გაითვალისწინეთ წერილის მახასიათებლები და ეცადეთ, ასევე, გაითვალისწინოთ:
- პერსონაჟის პრეისტორიულობა;
- პერსონაჟის გაგება-გააზრების არეალი;
- პერსონაჟის როლი კაცობრიობის აზროვნების ისტორიაში (ჩათვალეთ, რომ იგი ყველა პირველყოფილ გაერთიანებაში იარსებებდა, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ვერ გადარჩებოდა კაცობრიობა);
ბ) მისწერეთ წერილი ვაჟა-ფშაველას, სადაც ხაზგასმით ისაუბრებთ მის კოსმოპოლიტიზმსა და მსოფლგაგების ნიუანსებზე. ეცადეთ, ნაშრომში დროის სხვადასხვაობა გამოჩნდეს და დაადასტურეთ/უარყავით ვაჟასეული შეხედულებები პატრიოტიზმსა და კოსმოპოლიტიზმზე;
გ) მოირგეთ მეფე გიორგის სულის ამპლუა და მისწერეთ წერილი კონსტანტინე არსაკიძეს, შემდეგ კი, პირიქით — არსაკიძემ მისწეროს მეფე გიორგის. ეცადეთ, ნაწარმოებში წარმოდგენილ პერსონაჟთა ხასიათები და შეხედულებები შეინარჩუნოთ. მეფე გიორგის წერილში აჩვენეთ მისი განცდები და დამოკიდებულებები სიყვარულთან, სახელმწიფო მოწყობისა და მართვის მიმართ, ასევე, მისი ადამიანური სისუსტეები. არსაკიძის წერილში წარმოაჩინეთ ხელოვნების მარადიულობა და ხელოვნების ფუნდამენტური მოტივატორი — სიყვარული.
✅ წარმოსახვითი ინტერვიუ ავტორთან, პერსონაჟთან
ა) წარმოადგინეთ ინტერვიუ დავით კლდიაშვილთან. კორესპონდენტი ელენე („სამანიშვილის დედინაცვალი), რესპონდენტი — დავით კლდიაშვილი;
ბ) წარმოიდგინეთ, რომ ხართ ბულვარული პრესის წარმომადგენელი და ჩაწერეთ ინტერვიუ ფატმანთან („ვეფხისტყაოსანი“);
გ) წარმოადგინეთ წარმოსახვითი ინტერაქტივი „ცისფერყანწელებთან“.
✅ ანოტაციის, რეკომენდაციის შედგენა (მაგ., წიგნის, ფილმის)
ა) ჩათვალეთ, რომ თქვენმა სკოლამ შექმნა ქართული პოეზიის ასი საუკეთესო წარმომადგენლის ლირიკული კრებული. დაწერეთ წიგნისთვის ანოტაცია;
ბ) უყურეთ ფილმს „თავისუფლების მწერლები“ და დაწერეთ რეკომენდაცია ამ ფილმთან დაკავშირებით, თანატოლებისა და პედაგოგებისთვის.
✅ წერილობითი ტექსტების შედგენა თვითგამოხატვის მიზნით (მაგ., ჩანახატი, ნოველა, პირადი გამოხმაურება/შთაბეჭდილება)
ა) წარმოადგინეთ სეზონების შესახებ ჩანახატ(ებ)ი;
ბ) დაწერეთ ნოველა, რომლის ცენტრალური ფიგურა თავად იქნებით და აარჩიეთ ისეთი თემა, რომლის პრობლემურობასაც მკაფიოდ ხედავთ (სიყვარული, ერთგულება, თანადგომა…). გაითვალისწინეთ ნოველის ჟანრობრივი მახასიათებლები;
გ) წარმოადგინეთ ერთი წიგნის შესახებ შთაბეჭდილება. ეცადეთ, შთაბეჭდილების რამდენიმე ასპექტი აჩვენოთ და გაითვალისწინეთ, ასევე, გამოხმაურება/შთაბეჭდილება არამხატვრული ტექსტია.
✅ ალტერნატიული ფორმის ტექსტების შედგენა თვითგამოხატვისთვის, პირადი დამოკიდებულების წარმოჩენისთვის (მაგ., ნახატი, პოსტერი, კოლაჟი, გრაფიკა, ვიდეორგოლი, მუსიკალური კლიპი შესწავლილი ტექსტების საფუძველზე)
წარმოადგინეთ, თქვენთვის სასურველი ფორმით, სამყაროს ხედვა სხვადასხვა პროფესიისა და სოციუმის მაგალითზე (მაგალითად, ექიმის, ფინანსისტის, მასწავლებლის, პოეტის, ნარკომანის, მეძავის, პოლიტიკოსის… თვალით დანახული სამყარო).
