2024 წლის აპრილში, ბათუმში, სკოლაში „ევრო 2000“ ჩატარდა კონფერენცია, რომელშიც სსიპ მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ სადახლოს საჯარო სკოლის ორმა მოსწავლემ მიიღო მონაწილეობა. მათ წარადგინეს თემა „ინტეგრაციის პრობლემები და ხიბლი“. თემას თან ერთვოდა სადახლოს საჯარო სკოლის კურსდამთავრებულების, ახლა უკვე სტუდენტების, ვიდეოჩანაწერები, რომლებშიც ისინი საკუთარ გამოცდილებაზე საუბრობდნენ, თუ რა უჭირდათ ინტეგრაციის პროცესში და რა სარგებელი მოაქვს ქართული ენისა და კულტურის ცოდნას ამ დროს.
აიშა ხალილოვა, თამარა ჯალილოვა
მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ სადახლოს №1 საჯარო სკოლის მოსწავლეები
პედაგოგი ნათია ტრაპაიძე
🔎 ჩემ შესახებ
გამარჯობა. მე ვარ აიშა ხალილოვა. ეთნიკურად აზერბაიჯანელი საქართველოს მოქალაქე. მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ სადახლოს პირველ საჯარო სკოლაში ვსწავლობ, მეთერთმეტე კლასში. ქართულ ენას ბაღის ასაკიდან ვსწავლობ. ჩემს ოჯახში ყველამ იცის ქართული, ჩემი და სტუდენტია და კარგად ლაპარაკობს ქართულად. სკოლაში, კვირაში, 5 ქართულის გაკვეთილი გვაქვს. ექსკურსიები, პროექტები, ქართველ თანატოლებთან დამეგობრება, ეს სწავლის ნაწილია, მაგრამ ყოველდღიურ ცხოვრებაში ქართულ ენას თითქმის არ ვიყენებ, რადგან ჩემს ძალიან დიდ სოფელში ქართველები არ ცხოვრობენ.
🔃 რა არის ჩემთვის ქართული ენა?
როგორც გითხარით, ქართულს საბავშვო ბაღიდან ვსწავლობ და ვფიქრობ, რომ ქართული ენა არის ამ ქვეყანაში ჩემი სრულფასოვანი ცხოვრების მთავარი გზა. ჩვენ, ეთნიკური აზერბაიჯანელები, რომლებიც არ ვფლობთ ქართულ ენას, ძალიან ბევრ პრობლემას ვაწყდებით სრულიად მარტივ სიტუაციებშიც კი – ვნერვიულობთ ტელეფონზე მოსულ ყველა ქართულ წერილზე, რადგან არ ვიცით რა წერია იქ; გვიჭირს ერთი ქალაქიდან მეორეში წასვლა, რადგან ვერ ვკითხულობთ წარწერებს და ვერც ვინმეს ვეკითხებით. მარნეულში ჩასვლაც რთულია, თუ მძღოლი არ არის აზერბაიჯანელი ან რუსულად არ ვილაპარაკებთ. ასაკოვნებმა კი, მაგრამ ჩემი მშობლების თაობამ არც რუსული ენა იცის; საავადმყოფოში მისვლაც ძალიან რთულია საშუალო ასაკის ადამიანისთვის, განსაკუთრებით ქალისთვის. ამ დროს მას ვინმე ახალგაზრდა მიჰყვება, ხშირად ეს ახალგაზრდა კაცია, ენის, გზის და გარკვეული პროცედურების მცოდნე ადამიანი.
ეს ყველაფერი იწვევს შიშს, შიში კი – საკუთარ სოფელში, ქალაქში ჩაკეტვას. ძალიან ბევრი სადახლოელი მარნეულს იქით არასოდეს წასულა. არაფერი ან ძალიან ცოტა რამ იციან იმ ქვეყნის შესახებ, სადაც ცხოვრობენ.
რამდენად არის ენის მაღალ დონეზე ცოდნა ინტეგრაციის წინაპირობა? ვინც ენა იცის, ის ნამდვილად ინტეგრირებულია ქართველებთან? ენის გარდა, სხვა რა განაპირობებს ინტეგრაციას?
ეს ის კითხვებია, რომლებიც გვაწუხებდა ჩვენ და პასუხების მისაღებად დავუკავშირდით 30-მდე სადახლოელ სტუდენტს, რომლებიც თბილისის სხვადასხვა უმაღლეს სასწავლებელში სწავლობენ.
🔃 ჩვენ მიერ ჩატარებული კვლევის შედეგები
კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ აზერბაიჯანულენოვანი სტუდენტების აბსოლუტური უმრავლესობა ქართველებთან ინტეგრაციის მთავარ წინაპირობად ენის ცოდნა/არცოდნას არ მიიჩნევს. მათი თქმით, ენის არცოდნა მოსამზადებელ კურსზე იწვევს ჩამორჩენას სწავლაში და, ხშირ შემთხვევაში, სწავლის შეწყვეტას ან აკადემიური წლის აღებას. მაგრამ მოსამზადებელ კურსზე, სადაც ხშირად ერთი ეთნიკური ჯგუფის სტუდენტები არიან, ქართველებთან ინტეგრაცია შეზღუდულია. ისინი ქართულად ელაპარაკებიან ლექტორებს, ადმინისტრაციას, მაგრამ ვერ იჩენენ ქართველ ნაცნობ-მეგობრებს. მოსამზადებელი კურსის წარმატებით დაძლევის შემდეგ, რომელიც ქართულის კარგად ცოდნასაც გულისხმობს, პირველ კურსზე ხვდებიან ქართველ კურსელებს და, ძირითადად, აქედან იწყება ინტეგრაცია.
როგორც აღმოჩნდა, როგორც ჩვენ გვაქვს ძალიან ცოტა ინფორმაცია ქართველების შესახებ, ასევე ცოტა რამ იციან მათ ჩვენ შესახებ. გაუცხოება ორმხრივია. ჩვენ გვეშინია არცოდნის, გვაფრთხობს წარსული ურთიერთობების არარსებობა. ჩვენს მშობლებს არ აქვთ ქართველებთან თანაცხოვრებისა და მეგობრობის გამოცდილება. უნივერსიტეტებში 2011 წლიდან არსებობს ქართულ ენაში მომზადების პროგრამა და ინტეგრაციაც აქედან იწყება. მანამდე ჩვენგან ბაქოში მიდიოდნენ სასწავლებლად.
🔎 ჩემ შესახებ
მე თამარა ჯალილოვა ვარ. სადახლოში ვცხოვრობ და მეთერთმეტე კლასში ვსწავლობ. ქართული ენა მამამ ძალიან კარგად იცის და მან მასწავლა ბევრი რამ. მამაჩემის ბებია ქართველი ქალი იყო, ექიმი… მე მისი სახელი დამარქვა მამამ. ბებიამ შვილებს და შვილიშვილებს ასწავლა ქართული, მათგან ვისწავლე მე. ჩემმა დებმაც კარგად იციან ენა, მაგრამ ინტეგრაციისთვის მხოლოდ ენის ცოდნა საკმარისი არ არის.
🔃 რა მჭირდება კიდევ საქართველოს საზოგადოებაში ინტეგრაციისთვის?
ენის გარდა რა მჭირდება ქართველებთან დასამეგობრებლად? თემის წერის და კვლევის ჩატარების პროცესში, ჩვენ ვნახეთ ვიდეოები, რომლებიც მოხალისეობრივად ჩაწერეს სტუდენტებმა და გამოგვიგზავნეს. რამდენიმე მათგანს წარმოგიდგენთ.
🔃 ვუშვებთ პირველ ვიდეოს
როგორც ნახეთ, აიდა ბედიევა, სამედიცინო უნივერსიტეტის წარმატებული სტუდენტი, აქცენტს აკეთებს ქართველების რელიგიის და ტრადიციების არცოდნაზე, რაც დამაფიქრებელია. საქართველოში ბევრი რელიგიური დღესასწაულია და ზოგიერთი უქმე დღედაა გამოცხადებული. ჩვენ კი, აღდგომის გარდა, არაფერი ვიცით. აზერბაიჯანელმა სტუდენტებმა არ იციან რომელ დღეს ან რატომ ისვენებენ, რა დღესასწაული რას უკავშირდება; რომელ კუთხეს რა ტრადიცია აქვს; რა არის სანახავი და საინტერესო იქ.
🔃 ვუშვებთ მეორე ვიდეოს
ლალე გურბანოვას საუბარში კი გამოიკვეთა შემდეგი პრობლემები – ქართველებიც არ იცნობენ საკუთარ ქვეყანას და აქ მცხოვრებ ეთნიკურ უმცირესობებს კარგად. არა მხოლოდ სტუდენტებმა, ლექტორებმაც კი არ იციან, რომ ჩვენი სკოლები აზერბაიჯანულენოვანია. ჩვენ ყველაფერს აზერბაიჯანულად ვსწავლობთ და კვირაში ქართულის ხუთი გაკვეთილი საკმარისი არ არის ენის, კულტურის, ტრადიციების შესწავლისთვის. თან, ხშირ შემთხვევაში, სამწუხაროდ, მასწავლებელმაც არ იცის ეს საკითხები. ადგილობრივი ქართულის მასწავლებელი, რაც არ უნდა კარგად იცოდეს ქართული, არ იცნობს საქართველოს და ჩვენც მხოლოდ ენას გვასწავლის, იმასაც წიგნებიდან.
🔃 რა სჭირდება საქართველოს საზოგადოებას ჩვენი ინტეგრაციისთვის
მეტი ინფორმაცია ჰქონდეს საქართველოს მთელ მოსახლეობას უმცირესობების შესახებ, მათი კულტურის, ენის, ტრადიციების შესახებ.
უნდა იცნობდნენ ჩვენი წარმომავლობის ცნობილ ადამიანებს, რომლებსაც თავისი წვლილი აქვთ შეტანილი საქართველოს მრავალფეროვან კულტურაში; უნდა იცნობდნენ ჩვენი მეზობელი და მეგობარი ქვეყნების – აზერბაიჯანისა და სომხეთის ისტორიასაც, რომლებთანაც თანამედროვე საქართველოს დღეს სტრატეგიული პარტნიორობა აკავშირებს.
მე მჭირდება მეგობრობა ქართველებთან. მაგრამ სად ვნახო ქართველები, ისინი ჩემს სოფელში არ ცხოვრობენ და მე სოფლიდან ვერ გავდივარ? ასეთ დროს გადამწყვეტი როლი აქვს სკოლას და ზოგადად, განათლების სისტემას. ვფიქრობ, ყველა არაქართულენოვან სკოლას უნდა ჰყავდეს დამეგობრებული ქართული სკოლა და ბავშვები ერთმანეთს იცნობდნენ. ერთობლივ ღონისძიებებს და აქტივობებს ვატარებდეთ, ვსტუმრობდეთ ერთმანეთს და ექსკურსიებზე ერთად დავდიოდეთ. მერე, სტუდენტობისას, უფრო გაღრმავდება ჩვენი ურთიერთობა და ჩვენ შემდეგ თაობას ეს პრობლემა ნაკლებად ექნება.
🔃 რითია საინტერესო და მიმზიდველი, ან რას გვაძლევს ქართულ სივრცეში ინტეგრაცია?
რეკომენდაციები ქართულის მასწავლებლებს
ჩვენთვის მნიშვნელოვანია ქართული ენის მასწავლებლებთან ურთიერთობა. ურთიერთობაში მხოლოდ გაკვეთილებზე კონტაქტს არ ვგულისხმობთ, ვგულისხმობთ მეგობრულ საუბრებს სხვადასხვა თემაზე. ყველაფერი გვაინტერესებს საქართველოს შესახებ, უფრო კი ისეთი რაღაცები, რაც ჩვენი ისტორიის და გეოგრაფიის წიგნებში არ წერია. ყოველდღიური ცხოვრება, მისწრაფებები, ჩვენ ერთნაირად გვაინტერესებს მიტინგიც და ფეხბურთიც, მიუხედავად იმისა, რომ არ ვიცით რისთვის დგანან მიტინგზე ან რატომაა ეს მოგება ასე მნიშვნელოვანი. კი, ტელევიზორიც გვაქვს და ინტერნეტიც, ქართულ გადაცემებსაც ვუყურებთ, მაგრამ რეალური ისტორიები და ემოციები უფრო საინტერესოა. შეიძლება ეს ხდებოდეს გაკვეთილებზე, შეიძლება გაკვეთილების შემდეგ.
ჩვენ გვაინტერესებს ამბები ქართულის მასწავლებლების ცხოვრებიდან, როგორ ისწავლეს ქართული ისე, რომ ჩვენი მასწავლებლები გამხდარიყვნენ, აგრძელებენ თუ არა დღესაც სწავლას. დიდი სიხარულით ვივლით მათთან ერთად ექსკურსიებზე, ლაშქრობებზე, საქართველოს სხვადასხვა ადგილის გასაცნობად. ასევე ძალიან გვიხარია, თუკი ჩვენს ქართველ თანატოლებს გაგვაცნობენ და დაგვამეგობრებენ საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში. ასეთი ურთიერთობით ჩვენ კიდევ უფრო მეტს ვსწავლობთ და სასარგებლო გამოცდილებას ვიძენთ.
