4 დეკემბერი, ოთხშაბათი, 2024

ზოგადი განათლების რეფორმები საქართველოში და „ერთიანი სკოლის“ მოდელი

spot_img

კონ­სულ­ტა­ცი­ი­სა და ტრე­ნინ­გის ცენ­ტ­რის (CTC) სკო­ლა ლა­ბის პრო­ექ­ტის „სკო­ლე­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბის ინი­ცი­ა­ტი­ვა“ ფარ­გ­ლებ­ში, გერ­მა­ნუ­ლი ფონ­დის „Bread for the world“ (BfdW) და­ფი­ნან­სე­ბით, ჩა­ტარ­და კვლე­ვა „ზოგა­დი გა­ნათ­ლე­ბის რე­ფორ­მე­ბი სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში და „ერ­თი­ა­ნი სკო­ლის“ მო­დე­ლი“ (კვლე­ვის ავ­ტო­რი – ლე­ლა ჩა­ხაია, კვლე­ვის ასის­ტენ­ტი – ნი­ნო ალე­ლიშ­ვი­ლი) და მომ­ზად­და შე­მა­ჯა­მე­ბე­ლი დო­კუ­მენ­ტი.

კვლე­ვის მი­ზა­ნი იყო, 2022 წლის მდგო­მა­რე­ო­ბით, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში მიმ­დი­ნა­რე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი რე­ფორ­მე­ბის შეს­წავ­ლა და მა­თი გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის თან­მიმ­დევ­რუ­ლო­ბის შე­ფა­სე­ბა. გა­ა­ნა­ლიზ­და ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის რე­ფორ­მის ოთხი ძი­რი­თა­დი მი­მარ­თუ­ლე­ბა: ეროვ­ნუ­ლი სას­წავ­ლო გეგ­მის და­ნერ­გ­ვა; მას­წავ­ლებ­ლის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის სის­ტე­მის ცვლი­ლე­ბა; სკო­ლე­ბის ხა­რის­ხის გა­რე შე­ფა­სე­ბის სის­ტე­მის და­ნერ­გ­ვა; ეროვ­ნუ­ლი შე­ფა­სე­ბის წარ­მო­ე­ბა. გა­კეთ­და სა­ინ­ტე­რე­სო დას­კ­ვ­ნე­ბი და შე­მუ­შავ­და მიზ­ნობ­რი­ვი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი.

ოთხი ძი­რი­თა­დი მი­მარ­თუ­ლე­ბი­დან, ჩვენ­თ­ვის სა­ინ­ტე­რე­სო იყო ის ნა­წი­ლი, რო­მე­ლიც მე­სა­მე თა­ო­ბის ესგ-ის და­ნერ­გ­ვას ეთ­მო­ბა, მი­სი ძლი­ე­რი მხა­რე­ე­ბი­სა და გა­მოწ­ვე­ვე­ბის ანა­ლიზს, ასე­ვე, მის თან­ხ­ვედ­რას სხვა რე­ფორ­მებ­თან; გან­სა­კუთ­რე­ბით კი „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლის“ შე­ფა­სე­ბამ დაგ­ვა­ინ­ტე­რე­სა, რად­გან სწო­რედ ამ პრო­ექ­ტის ფარ­გ­ლებ­ში და­იწყო ახა­ლი სას­წავ­ლო გეგ­მის და­ნერ­გ­ვა და მი­სი მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბი­სა თუ შუ­ა­ლე­დუ­რი შე­დე­გე­ბის კვლე­ვა არ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლა.

თა­ვი­დან­ვე „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლი“ კომ­პ­ლექ­სურ მიდ­გო­მას ით­ვა­ლის­წი­ნებ­და და მიზ­ნად ისა­ხავ­და მთლი­ა­ნად სკო­ლის კულ­ტუ­რის შეც­ვ­ლას და, სწავ­ლე­ბის მიდ­გო­მებ­თან ერ­თად, მარ­თ­ვის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბას. „თან­და­თა­ნო­ბით ეს კომ­პო­ნენ­ტე­ბი – სკო­ლის კულ­ტუ­რის შეც­ვ­ლა და მარ­თ­ვის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა – უფ­რო შე­სუს­ტ­და და ფო­კუ­სი მთლი­ა­ნად გა­და­ვი­და ახა­ლი ესგ-ის და­ნერ­გ­ვა­ზე. შე­სა­ბა­მი­სად, სა­ხელ­წო­დე­ბა – „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლი“ – უკ­ვე აღარ არის აქ­ტუ­ა­ლუ­რი. რთუ­ლია გა­დაჭ­რით თქმა, რა­ტომ მოხ­და ასე, მაგ­რამ სა­ვა­რა­უ­დოდ რე­ფორ­მის ფო­კუ­სის და­ვიწ­რო­ე­ბა მოხ­და რე­ფორ­მის ავ­ტორ­თა ჯგუ­ფის ინ­ტე­რე­სე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად,“ – ვკითხუ­ლობთ ან­გა­რიშ­ში.

ახა­ლი სას­წავ­ლო გეგ­მის პი­ლო­ტი­რე­ბა, თავ­და­პირ­ვე­ლად, თბი­ლი­სის 150-ე სკო­ლა­ში გან­ხორ­ცი­ელ­და. პი­ლო­ტი­რე­ბის პრო­ცეს­ში ინ­ტენ­სი­უ­რად მო­ნა­წი­ლე­ობ­დ­ნენ სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის სამ­მარ­თ­ვე­ლოს თა­ნამ­შ­რომ­ლე­ბი და ექ­ს­პერ­ტე­ბი. 2018-19 სას­წავ­ლო წლებ­ში პრო­ცეს­ში ჩარ­თუ­ლი იყო 65 სკო­ლა; მე­ო­რე ეტაპ­ზე, 2019-20 სას­წავ­ლო წლებ­ში – 100 სკო­ლა, მე­სა­მე ეტაპ­ზე, 2020-21 სას­წავ­ლო წლებ­ში – 150 სკო­ლა და 2021-22 სას­წავ­ლო წლებ­ში და­ნერ­გ­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­და 282 სკო­ლა; 2022-23 სას­წავ­ლო წლი­დან კი მე­სა­მე თა­ო­ბის ეროვ­ნუ­ლი სას­წავ­ლო გეგ­მა ყვე­ლა სა­ჯა­რო სკო­ლა­ში ინერ­გე­ბა.

⇑⇓  მე­სა­მე თა­ო­ბის ესგ-ის ძლი­ე­რი მხა­რე­ე­ბი

ძლი­ერ მხა­რე­ებ­ზე სა­უბ­რი­სას, პრო­ცე­სის მო­ნა­წი­ლე პი­რე­ბი და ექ­ს­პერ­ტე­ბი, ძი­რი­თა­დად, ოთხ სა­კითხს გა­მო­ყო­ფენ:

  1. ზო­გი ექ­ს­პერ­ტი, ისე­ვე, რო­გორც ბევ­რი მას­წავ­ლე­ბე­ლი, მი­იჩ­ნევს, რომ პრინ­ცი­პე­ბი და იდეა, რომ­ლე­ბიც სა­ფუძ­ვ­ლად უდევს ახალ სას­წავ­ლო გეგ­მას, მი­ზან­შე­წო­ნი­ლი და გა­მარ­თუ­ლია. და­დე­ბი­თად ფას­დე­ბა ის, რომ სას­წავ­ლო გეგ­მა კონ­ს­ტ­რუქ­ტი­ვიზ­მის პრინ­ცი­პებს ეფუძ­ნე­ბა.
  2. მას­წავ­ლებ­ლე­ბი ამ­ბო­ბენ, რომ მოს­წავ­ლე­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბა ამ მო­დელ­ში ბევ­რად უფ­რო მკა­ფი­ო­დაა გა­მო­ხა­ტუ­ლი, ვიდ­რე მის წი­ნა­მორ­ბე­დებ­ში და იძ­ლე­ვა მოს­წავ­ლე­ე­ბის მი­მართ ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი მიდ­გო­მის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას.
  3. ასე­ვე აღ­ნიშ­ნა­ვენ, რომ წლის ბო­ლოს მი­საღ­წე­ვი შე­დე­გე­ბი ძა­ლი­ან ნათ­ლა­დაა გან­საზღ­ვ­რუ­ლი და „გრძელ­ვა­დი­ან მი­ზანს უფ­რო ხე­დავს პე­და­გო­გი“.
  4. ფო­კუს­ჯ­გუ­ფებ­ში ასე­ვე გა­მოვ­ლინ­და, რომ მას­წავ­ლებ­ლე­ბი და­დე­ბი­თად აფა­სე­ბენ ამ მიდ­გო­მის პრაქ­ტი­კას­თან კავ­შირს. პრო­ექ­ტებ­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი სწავ­ლე­ბა პე­და­გოგს სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს, „არ იყოს მიბ­მუ­ლი წიგ­ნ­ზე“.

გან­სა­კუთ­რე­ბით პო­ზი­ტი­უ­რად აფა­სე­ბენ მე­სა­მე თა­ო­ბის სას­წავ­ლო გეგ­მას 150-ე სკო­ლის პე­და­გო­გე­ბი, რაც არ არის გა­საკ­ვი­რი, რად­გან გეგ­მის პი­ლო­ტი­რე­ბა, თავ­და­პირ­ვე­ლად, ამ სკო­ლა­ში გან­ხორ­ცი­ელ­და.

⇑⇓  მე­სა­მე თა­ო­ბის ესგ-ის გა­მოწ­ვე­ვე­ბი

„ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლის“, შემ­დ­გომ კი მე­სა­მე თა­ო­ბის ესგ-ის, მი­მართ ექ­ს­პერ­ტ­თა მხრი­დან, თა­ვი­დან­ვე არ­სე­ბობ­და კრი­ტი­კუ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა. გა­მოწ­ვე­ვებ­ზე სა­უბ­რო­ბენ, ასე­ვე, სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის სამ­მარ­თ­ვე­ლოს ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლი მა­რი­ამ ჩი­ქო­ბა­ვა და ექ­ს­პერ­ტი ფსი­ქო­ლო­გი ია აფ­თა­რაშ­ვი­ლი.

2020 წელს მომ­ზა­დე­ბულ ან­გა­რიშ­ში და­ნერ­გ­ვის პრო­ცეს­ში შემ­დე­გი ძი­რი­თა­დი გა­მოწ­ვე­ვე­ბი გა­მო­იკ­ვე­თა: სწავ­ლა-სწავ­ლე­ბის პრო­ცე­სის ავ­თენ­ტურ და­ვა­ლე­ბებ­ზე და­ფუძ­ნე­ბა, თი­თო­ე­უ­ლი მოს­წავ­ლის დრო­უ­ლი და ხა­რის­ხი­ა­ნი გან­მა­ვი­თა­რე­ბე­ლი შე­ფა­სე­ბის კო­მენ­ტა­რე­ბით უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა, კუ­რი­კუ­ლუ­მის გან­ვი­თა­რე­ბა, რო­მე­ლიც მთე­ლი სას­წავ­ლო წლის (და არა მხო­ლოდ წლის ერ­თი კონ­კ­რე­ტუ­ლი მო­ნაკ­ვე­თის) კომ­პ­ლექ­სურ და­ვა­ლე­ბებ­ზე და­ფუძ­ნე­ბას უზ­რუნ­ველ­ყოფს, სკო­ლის სა­ჭი­რო­ე­ბე­ბი­სა და შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის კვლე­ვა. თუმ­ცა, ექ­ს­პერ­ტ­თა და მას­წავ­ლე­ბელ­თა მხრი­დან, გა­ცი­ლე­ბით უფ­რო ფუნ­და­მენ­ტურ და მრა­ვალ­ფე­რო­ვან პრობ­ლე­მებ­ზეა სა­უ­ბა­რი.

ბევ­რი ექ­ს­პერ­ტის შე­ფა­სე­ბით, და­ნერ­გ­ვის პრო­ცეს­ში, გა­უ­მარ­თ­ლე­ბე­ლი იყო ერთ სკო­ლა­ში პი­ლო­ტი­რე­ბა, რად­გან: მხო­ლოდ ერთ სკო­ლა­ში პი­ლო­ტი­რე­ბა ვა­ლი­დუ­რი ვერ იქნება, რად­გან ეს სკო­ლა შე­იძ­ლე­ბა მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბო­დეს სხვა სკო­ლე­ბის­გან; პი­ლო­ტი­რე­ბის პრო­ცეს­ში ამ ერთ სკო­ლა­ში კონ­ცენ­ტ­რი­რე­ბუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი და ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სის უფ­რო დი­დი მას­შ­ტა­ბით რეპ­ლი­კა­ცია შე­უძ­ლე­ბე­ლია; პი­ლო­ტი­რე­ბის შე­დე­გად არ მომ­ხ­და­რა შე­დე­გე­ბის მწყობ­რი შე­ფა­სე­ბა.

„ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლის“ სწრა­ფად გა­ფარ­თო­ე­ბამ და რად­გან მო­დე­ლი ქო­უჩ­თა ჯგუფ­თან ინ­ტენ­სი­ურ თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბას ით­ვა­ლის­წი­ნებს, შე­სა­ბა­მი­სად, გა­ა­ჩი­ნა ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სე­ბის პრობ­ლე­მა. მას­წავ­ლე­ბელ­თა გან­ცხა­დე­ბით, თუ და­საწყის­ში ერთ სკო­ლა­ზე 4 ქო­უ­ჩი იყო მი­მაგ­რე­ბუ­ლი, შემ­დ­გომ­ში 10 სკო­ლა­ზე იყო 4 და, ხში­რად, ონ­ლა­ინ ვე­ბი­ნა­რე­ბი ტარ­დე­ბო­და, პი­რის­პირ შეხ­ვედ­რე­ბის ნაც­ვ­ლად. ასე­ვე, არ არის იმის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, რომ გეგ­მის და­ნერ­გ­ვა­ში ყვე­ლა სკო­ლა­ში ჩა­ერ­თონ საგ­ნობ­რი­ვი ექ­ს­პერ­ტე­ბი.

იმ სკო­ლებ­ში, სა­დაც და­ნერ­გ­ვა წი­ნა წლებ­ში მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და, ანუ რო­გორც მათ უწო­დებ­დ­ნენ „ჩარ­თულ სკო­ლებ­ში“, უფ­რო რე­გუ­ლა­რუ­ლი კო­მუ­ნი­კა­ცია არ­სე­ბობს ქო­უ­ჩებ­თან. ხო­ლო იმ სკო­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც და­ნერ­გ­ვის პრო­ცეს­ში არ მო­ნა­წი­ლე­ო­ბენ, აცხა­დე­ბენ, რომ დახ­მა­რე­ბა მხო­ლოდ ონ­ლა­ინ ჯგუ­ფებ­ში ინ­ფორ­მა­ცი­ის გან­თავ­სე­ბით შე­მო­ი­ფარ­გ­ლე­ბა.

სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის სამ­მარ­თ­ვე­ლოს წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა გან­ცხა­დე­ბით, პრობ­ლე­მაა ისიც, რომ არ არ­სე­ბობს ქო­უ­ჩე­ბის გაწ­ვ­რ­თ­ნის თან­მიმ­დევ­რუ­ლი სის­ტე­მა. ინ­ტერ­ვი­უ­ებ­ში ისიც აღი­ნიშ­ნა, რომ კარ­გი იქ­ნე­ბო­და, ესგ-ის და­ნერ­გ­ვა­ში მხარ­და­ჭე­რის ფუნ­ქ­ცია სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო რე­სურ­ს­ცენ­ტ­რებს შე­ე­თავ­სე­ბი­ნათ, თუმ­ცა, ამ­ჟა­მად მათ ამის ადა­მი­ა­ნუ­რი თუ დრო­ი­თი რე­სურ­სი და კომ­პე­ტენ­ცია არ გა­აჩ­ნი­ათ.

გა­მოწ­ვე­ვად რჩე­ბა კო­მუ­ნი­კა­ცი­ის პრობ­ლე­მე­ბი. მას­წავ­ლებ­ლე­ბი აღ­ნიშ­ნა­ვენ, რომ ინ­ფორ­მა­ცია მათ­თან ქა­ო­სუ­რად და არა­ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლად მო­დის. მე­ტიც, ხში­რად ინ­ფორ­მა­ცია, რო­მელ­საც სას­წავ­ლო გეგ­მას­თან და­კავ­ში­რე­ბით იღე­ბენ სხვა­დას­ხ­ვა წყა­რო­დან, ერ­თ­მა­ნეთს ეწი­ნა­აღ­მ­დე­გე­ბა. სკო­ლე­ბამ­დე და მას­წავ­ლებ­ლე­ბამ­დე ინ­ფორ­მა­ცი­ის სწო­რად მი­ტა­ნის პრობ­ლე­მებ­ზე სა­უბ­რო­ბენ სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის სამ­მარ­თ­ვე­ლოს წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბიც.

„ში­ნა­არ­სობ­რი­ვი ლი­დე­რე­ბი ჩვენს ექ­ს­პერ­ტებს ელა­პა­რა­კე­ბი­ან, ექ­ს­პერ­ტე­ბი – ქო­უ­ჩებს, ქო­უ­ჩე­ბი – მას­წავ­ლებ­ლებს და ასე პი­რა­მი­და­სა­ვით იშ­ლე­ბა. შე­სა­ბა­მი­სად, და­ნა­კარ­გი არის,“ – ამ­ბობს მა­რი­ამ ჩი­ქო­ბა­ვა.

თუმ­ცა სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის სამ­მარ­თ­ვე­ლო­ში იმა­საც აღ­ნიშ­ნა­ვენ, რომ, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, მას­წავ­ლებ­ლე­ბიც არას­წო­რად აღიქ­ვა­მენ მათ­თან მი­ტა­ნილ ინ­ფორ­მა­ცი­ას. მა­გა­ლი­თად, რო­ცა იც­ვ­ლე­ბა რა­ღა­ცის ფორ­მა, ისი­ნი ამას ფუნ­და­მენ­ტურ ცვლი­ლე­ბად აღიქ­ვა­მენ. რე­ფორ­მის ავ­ტო­რე­ბი ამ­ბო­ბენ, რომ სხვა­დას­ხ­ვა კომ­პო­ნენ­ტ­ში შე­ტა­ნი­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბი და­ნერ­გ­ვის პრო­ცეს­ში გა­მოვ­ლე­ნი­ლი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის სა­პა­სუ­ხოდ იგეგ­მე­ბა და ეს ბუ­ნებ­რი­ვი პრო­ცე­სია.

ძი­რი­თა­დი პრობ­ლე­მე­ბი და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია კომ­პ­ლექ­სურ და­ვა­ლე­ბებ­თან. მარ­თა­ლია, კომ­პ­ლექ­სუ­რი და­ვა­ლე­ბა ესგ-ის მხო­ლოდ ერთ კონ­კ­რე­ტულ სა­კითხს წარ­მო­ად­გენს, მაგ­რამ მას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სირ­თუ­ლე­ე­ბი მუდ­მი­ვად გან­ხილ­ვის სა­გა­ნია.

სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის სამ­მარ­თ­ვე­ლოს წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა თქმით, პე­და­გო­გე­ბი ხში­რად ვერ იაზ­რე­ბენ კომ­პ­ლექ­სუ­რი და­ვა­ლე­ბის არსს და შე­დე­გად ისე­თი კუ­რი­ო­ზუ­ლი შემ­თხ­ვე­ვე­ბიც კი და­ფიქ­სი­რე­ბუ­ლა, რო­ცა პე­და­გოგს მას­წავ­ლებ­ლის­თ­ვის გან­კუთ­ვ­ნი­ლი კოგ­ნი­ტუ­რი რუ­კა, მატ­რი­ცა, მოს­წავ­ლის­თ­ვის გან­კუთ­ვ­ნი­ლი ჰგო­ნია. მას­წავ­ლებ­ლებს ასე­ვე უჭირთ კომ­პ­ლექ­სუ­რი და­ვა­ლე­ბის და­კავ­ში­რე­ბა სას­წავ­ლო პრო­ცეს­თან და „შე­დე­გად, ზოგ­ჯერ სწავ­ლე­ბის პრო­ცე­სი ცალ­კე მი­დის, კომ­პ­ლექ­სუ­რი და­ვა­ლე­ბა კი – ცალ­კე, რაც დი­დი გა­მოწ­ვე­ვაა“. ხში­რია შემ­თხ­ვე­ვე­ბი, რო­ცა კომ­პ­ლექ­სუ­რი და­ვა­ლე­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბი­სას მას­წავ­ლებ­ლე­ბი ორი­ენ­ტა­ცი­ას „ძლი­ერ, კარგ“ მოს­წავ­ლე­ებ­ზე იღე­ბენ, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ თა­ვის­თა­ვად ეს და­ვა­ლე­ბე­ბი, ამ პრო­ექ­ტის ავ­ტორ­თა აზ­რით, ძა­ლი­ან დი­ფე­რენ­ცი­რე­ბუ­ლია და შე­სა­ბა­მი­სად, ეს მას­წავ­ლებ­ლე­ბის პრობ­ლე­მაა.

კომ­პ­ლექ­სურ და­ვა­ლე­ბებს გა­ნი­ხი­ლა­ვენ მას­წავ­ლებ­ლე­ბი, თა­ვის მხრივ, არა რო­გორც რე­სურსს, რომ­ლის ადაპ­ტი­რე­ბაც და სა­კუ­თარ პრაქ­ტი­კა­ზე მორ­გე­ბა შე­უძ­ლი­ათ, არა­მედ რო­გორც დი­რექ­ტი­ვას. პრობ­ლე­მაა ისიც, რომ  კომ­პ­ლექ­სურ და­ვა­ლე­ბებ­ზე მუ­შა­ო­ბი­სას მას­წავ­ლებ­ლის მთა­ვარ საზ­რუ­ნავს წარ­მო­ად­გენს ფორ­მა და არა ში­ნა­არ­სი: ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლე­ბი არი­ან მატ­რი­ცის შევ­სე­ბა­ზე. პრო­ექ­ტის ავ­ტორ­თა აზ­რით, ერ­თხელ შევ­სე­ბუ­ლი მატ­რი­ცა მათ სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს, თან­და­თან შე­ი­ტა­ნონ ცვლი­ლე­ბე­ბი, თუმ­ცა, მა­თი­ვე თქმით, მას­წავ­ლებ­ლე­ბი ამა­შიც ცუ­დად ერ­კ­ვე­ვი­ან, ანუ კო­მუ­ნი­კა­ცი­ის პრობ­ლე­მე­ბი ამ შემ­თხ­ვე­ვა­შიც ძა­ლი­ან თვალ­სა­ჩი­ნოა.

კომ­პ­ლექ­სურ და­ვა­ლე­ბებ­ში გა­სარ­კ­ვე­ვად პე­და­გო­გებს ექ­ს­პერ­ტე­ბის­გან და­მა­ტე­ბი­თი დახ­მა­რე­ბა სჭირ­დე­ბათ. ისი­ნი ითხო­ვენ კომ­პ­ლექ­სუ­რი და­ვა­ლე­ბე­ბის მა­გა­ლი­თებს საგ­ნე­ბის მი­ხედ­ვით, რომ შემ­დ­გომ ადაპ­ტი­რე­ბუ­ლი სა­ხით გა­მო­ი­ყე­ნონ სკო­ლა­ში. სწო­რედ ამ პრობ­ლე­მის გა­დაჭ­რის მიზ­ნით, სა­მი­ნის­ტ­რომ, 2023 წლის იან­ვარ­ში, ონ­ლა­ინ ვე­ბი­ნა­რე­ბის სე­რია ჩა­ა­ტა­რა მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სათ­ვის, სა­დაც გა­ნი­ხი­ლეს კომ­პ­ლექ­სუ­რი და­ვა­ლე­ბის რა­ო­ბა და სხვა­დას­ხ­ვა საგ­ნებ­ში მი­სი გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის ვა­რი­ან­ტე­ბი.

მას­წავ­ლე­ბელ­თა აზ­რით, კომ­პ­ლექ­სუ­რი და­ვა­ლე­ბე­ბი საკ­მა­ოდ რთუ­ლი შე­სას­რუ­ლე­ბე­ლია მოს­წავ­ლე­ე­ბის­თ­ვის.

არის სკო­ლე­ბის ავ­ტო­ნო­მი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბიც. ექ­ს­პერ­ტე­ბის მო­საზ­რე­ბით, ასე­ვე, კვლე­ვის პრო­ცეს­ში გა­მო­კითხუ­ლი ბევ­რი მას­წავ­ლებ­ლის აზ­რით, სას­წავ­ლო გეგ­მა და მი­სი და­ნერ­გ­ვის მო­დე­ლი ერ­თი მიდ­გო­მის და­ნერ­გ­ვას ცდი­ლობს ცენ­ტ­რა­ლი­ზე­ბუ­ლად და მას­წავ­ლებ­ლებ­სა და სკო­ლებს არ­ჩე­ვანს უზღუ­დავს.

გა­ნათ­ლე­ბის ექ­ს­პერ­ტის, სი­მონ ჯა­ნა­ში­ას გან­ცხა­დე­ბით, იმის თქმა, რომ „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლი“ სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო რე­ფორ­მას წარ­მო­ად­გენს, არას­წო­რი იქ­ნე­ბა. მი­სი აზ­რით, ეს უბ­რა­ლოდ სწავ­ლე­ბის ერთ-ერ­თი მიდ­გო­მაა, რო­მე­ლიც სა­მი­ნის­ტ­რომ ყვე­ლა სკო­ლის­თ­ვის სა­ვალ­დე­ბუ­ლო გა­ხა­და.

ესგ-ის სამ­მარ­თ­ვე­ლოს ექ­ს­პერ­ტის, ფსი­ქო­ლოგ ია აფ­თა­რაშ­ვი­ლის თქმით, სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის გუნ­დი იზი­ა­რებს ბევრ კრი­ტი­კულ მო­საზ­რე­ბას და აც­ნო­ბი­ე­რებს ესგ-ის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა­ში არ­სე­ბულ მრა­ვალ პრობ­ლე­მას, კო­მუ­ნი­კა­ცი­ის სირ­თუ­ლე­ე­ბი­სა და რე­სურ­სე­ბის სიმ­წი­რის ჩათ­ვ­ლით. თუმ­ცა, სამ­მარ­თ­ვე­ლოს წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა აზ­რით, დიდ პრობ­ლე­მას წარ­მო­ად­გენს კონ­ს­ტ­რუქ­ცი­უ­ლი უკუ­კავ­ში­რის სიმ­წი­რე, პრობ­ლე­მე­ბის გა­დაჭ­რა­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი წი­ნა­და­დე­ბის და შე­მო­თა­ვა­ზე­ბე­ბის არარ­სე­ბო­ბა. ეს მი­უ­თი­თებს თვით რე­ფორ­მის პრო­ცე­სის არას­წორ და­გეგ­მ­ვა­ზე, მას­ში ექ­ს­პერ­ტე­ბის, სკო­ლის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი­სა და და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი მხა­რე­ე­ბის ჩარ­თუ­ლო­ბის სის­ტე­მუ­რი მე­ქა­ნიზ­მე­ბის არარ­სე­ბო­ბა­ზე.

მე­სა­მე თა­ო­ბის ეროვ­ნუ­ლი სას­წავ­ლო გეგ­მის და­ნერ­გ­ვის პრო­ცე­სი თა­ვის თავ­ში მო­ი­აზ­რებს მჭიდ­რო კო­ორ­დი­ნა­ცი­ას ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის სა­ფე­ხურ­ზე მიმ­დი­ნა­რე სხვა რე­ფორ­მებ­თან. ესგ-ის და­ნერ­გ­ვა­ზე პირ­და­პი­რი გავ­ლე­ნა აქვს მას­წავ­ლე­ბელ­თა მომ­ზა­დე­ბას და კომ­პე­ტენ­ცი­ებს. ამ მხრივ, ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, თან­ხ­ვედ­რა იყოს მას­წავ­ლე­ბელ­თა პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის სქე­მას­თან. მა­რი­ამ ჩი­ქო­ბა­ვა მი­იჩ­ნევს, რომ ამ­ჟა­მად მოქ­მე­დი მას­წავ­ლებ­ლის სტან­დარ­ტი მოძ­ვე­ლე­ბუ­ლია და არ არის სრულ თან­ხ­ვედ­რა­ში ახალ ეროვ­ნულ სას­წავ­ლო გეგ­მას­თან.

ზო­გა­დად, რო­გორც ექ­ს­პერ­ტე­ბი, ასე­ვე მას­წავ­ლებ­ლე­ბი ფიქ­რო­ბენ, რომ ახალ ესგ-სა და მას­წავ­ლებ­ლის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის სქე­მას შო­რის ბევ­რი აც­დე­ნაა. ეს შე­ე­ხე­ბა რო­გორც რე­ფორ­მის კონ­ცეპ­ტუ­ა­ლურ მხა­რეს, ასე­ვე გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის პრო­ცესს და რე­ფორ­მე­ბის გან­მა­ხორ­ცი­ე­ლე­ბელ უწყე­ბებს შო­რის კო­მუ­ნი­კა­ცი­ას.

არ­სობ­რივ გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბებს რაც შე­ე­ხე­ბა, გა­ნათ­ლე­ბის ექ­ს­პერ­ტი ნა­თია ან­დღუ­ლა­ძე მი­იჩ­ნევს, რომ ეს ორი სა­რე­ფორ­მო მი­მარ­თუ­ლე­ბა კა­ტე­გო­რი­უ­ლად ეწი­ნა­აღ­მ­დე­გე­ბა ერ­თ­მა­ნეთს: ესგ-ში სკო­ლა­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი მიდ­გო­მა გან­ვი­თარ­და, მას­წავ­ლე­ბელ­თა პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის სის­ტე­მა კი სრუ­ლი­ად ცენ­ტ­რა­ლი­ზე­ბუ­ლი იყო.

კვლე­ვის ფარ­გ­ლებ­ში გა­მო­კითხუ­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბი თით­ქ­მის ერ­თხ­მად აღ­ნიშ­ნა­ვენ, რომ „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლი“ და მას­წავ­ლე­ბელ­თა პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის სქე­მა არ არის ერ­თ­მა­ნეთ­თან თან­ხ­ვედ­რა­ში. ერ­თი მხრივ, ისი­ნი აცხა­დე­ბენ, რომ სა­გა­მოც­დო სა­კითხე­ბი არ გა­მომ­დი­ნა­რე­ობს იქი­დან, რა­საც „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლის“ ფარ­გ­ლებ­ში სწავ­ლო­ბენ და იყე­ნე­ბენ; მე­ო­რე მხრივ კი, „ის, რა­საც ვა­ბა­რებთ და ვწერთ გა­მოც­დებ­ზე, თით­ქ­მის არ გვად­გე­ბა პრაქ­ტი­კა­ში“. მას­წავ­ლე­ბელ­თა თქმით, არა­კო­ორ­დი­ნი­რე­ბუ­ლია სქე­მის მოთხოვ­ნე­ბი და „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლი“, მა­გა­ლი­თად, მა­თი თქმით, სქე­მით მა­ძი­ე­ბელ მას­წავ­ლე­ბელს გაკ­ვე­თი­ლის გეგ­მე­ბი მო­ეთხო­ვე­ბა, რო­მელ­საც „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლი“ სა­ერ­თოდ არ ითხოვს.

ესგ-ის რე­ფორ­მის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლე­ბი მი­იჩ­ნე­ვენ, რომ ბო­ლო დროს უფ­რო შე­ი­ნიშ­ნე­ბა ამ ორი სა­რე­ფორ­მო მი­მარ­თუ­ლე­ბის და­ახ­ლო­ე­ბის ტენ­დენ­ცია, კონ­კ­რე­ტუ­ლად: მას­წავ­ლებ­ლის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის სქე­მის ბო­ლო ვერ­სი­ით, გა­რე დაკ­ვირ­ვე­ბა მთლი­ა­ნო­ბი­თი შე­ფა­სე­ბით ჩა­ნაც­ვ­ლ­და – მას­წავ­ლე­ბელ­მა, ნაც­ვ­ლად ერ­თი გაკ­ვე­თი­ლი­სა, მთლი­ა­ნად პრო­ცე­სი უნ­და აჩ­ვე­ნოს, რაც უფ­რო ახ­ლოს არის ახა­ლი ესგ-ს პრინ­ცი­პებ­თან. თუმ­ცა,  მთლი­ა­ნო­ბი­თი (360-გრა­დუ­სი­ა­ნი) შე­ფა­სე­ბაც შე­იც­ვა­ლა ავ­ტო­რი­ზა­ცი­ის პრო­ცეს­თან თან­ხ­ვედ­რა­ში მო­საყ­ვა­ნად.

ასე­ვე, რე­ფორ­მე­ბის და­ახ­ლო­ე­ბად თვლი­ან იმ ფაქტს, რომ ესგ-ის და­ნერ­გ­ვის პრო­ცეს­ში ჩარ­თუ­ლი ქო­უ­ჩე­ბი კონ­ტ­რაქტს მას­წავ­ლე­ბელ­თა პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის ცენ­ტ­რ­თან დე­ბენ. თუმ­ცა, ეს უფ­რო ტექ­ნი­კუ­რი სა­კითხია და შე­იძ­ლე­ბა უბ­რა­ლოდ იმით აიხ­ს­ნას, რომ სსიპ-ებს უფ­რო მე­ტი თა­ვი­სუფ­ლე­ბა აქვთ ამ სა­კითხებ­ში. მას­წავ­ლე­ბელ­თა პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის ცენ­ტ­რის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლის, ბე­რი­კა შუ­კა­კი­ძის თქმით, ორი პრო­ცე­სის თან­ხ­ვედ­რა­ზე მი­უ­თი­თებს ის ფაქ­ტი, რომ ცენ­ტ­რის მი­ერ შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლია „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლის“ მარ­თ­ვის და ლი­დე­რო­ბის მო­დუ­ლი.

ნე­ბის­მი­ერ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, იკ­ვე­თე­ბა, რომ ამ ორი სა­რე­ფორ­მო მი­მარ­თუ­ლე­ბის დი­ზა­ი­ნის და მათ­ში ცვლი­ლე­ბე­ბის და­გეგ­მ­ვის ეტაპ­ზე სრულ­ფა­სოვ­ნად არ ხდე­ბა ერ­თი მი­მარ­თუ­ლე­ბის მი­ერ მე­ო­რე მი­მარ­თუ­ლე­ბის პრინ­ცი­პე­ბი­სა და თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა. არ­სე­ბობს კო­ორ­დი­ნა­ცი­ის მე­ქა­ნიზ­მე­ბი: სა­მუ­შაო ჯგუ­ფე­ბი, წე­რი­ლო­ბით ინ­ფორ­მა­ცი­ის გაც­ვ­ლა და უკუ­კავ­ში­რის მოთხოვ­ნა-მი­წო­დე­ბა. თუმ­ცა, კო­ორ­დი­ნა­ცია, რაც უნ­და მა­ღალ დო­ნე­ზე იყოს, რე­ფორ­მე­ბის ერ­თი­ა­ნი მიზ­ნით და ერ­თი­ა­ნი მიდ­გო­მით შე­მუ­შა­ვე­ბის­გან გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბა.

ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის დე­პარ­ტა­მენ­ტის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი აღ­ნიშ­ნა­ვენ, რომ შე­ფა­სე­ბი­სა და გა­მოც­დე­ბის ეროვ­ნუ­ლი ცენ­ტ­რის პრო­ექ­ტი „შე­ფა­სე­ბა გან­ვი­თა­რე­ბი­სათ­ვის“ მო­ი­აზ­რე­ბა, რო­გორც მე­სა­მე თა­ო­ბის ეროვ­ნუ­ლი სას­წავ­ლო გეგ­მის წარ­მა­ტე­ბით და­ნერ­გ­ვის ერთ-ერ­თი ბერ­კე­ტი. თუმ­ცა ინ­ტერ­ვი­უ­ებ­ში ასე­ვე გა­მო­იკ­ვე­თა, რომ მათ არა აქვთ ზუს­ტი ინ­ფორ­მა­ცია პრო­ექ­ტის დე­ტა­ლებ­ზე: სა­მიზ­ნე ჯგუ­ფე­ბი, გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის ეტა­პე­ბი და ა.შ. იმი­სათ­ვის, რომ ასე­თი ეროვ­ნუ­ლი დი­აგ­ნოს­ტი­კუ­რი შე­ფა­სე­ბა სა­თა­ნა­დოდ იქ­ნეს გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი სას­წავ­ლო გეგ­მის და­ნერ­გ­ვის პრო­ცეს­ში, ის უნ­და და­ი­გეგ­მოს და გან­ხორ­ცი­ელ­დეს ესგ-ის და­ნერ­გ­ვის პრინ­ცი­პე­ბის და პრო­ცე­სის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, შე­სა­ბა­მი­სად, ესგ-ის გუნ­დის სრუ­ლი ჩარ­თუ­ლო­ბით.

რო­გორც კვლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, მე­სა­მე თა­ო­ბის ესგ-ის შე­მუ­შა­ვე­ბა და და­ნერ­გ­ვა ყვე­ლა­ზე მე­ტად თან­ხ­ვედ­რა­შია სკო­ლე­ბის ავ­ტო­რი­ზა­ცი­ის პრო­ექ­ტ­თან. იმას, რომ ავ­ტო­რი­ზა­ცი­ის ახა­ლი სტან­დარ­ტი ჰარ­მო­ნი­ა­შია მე­სა­მე თა­ო­ბის ესგ-სთან და მი­სი და­ნერ­გ­ვის პრო­ცეს­თან,  ხა­რის­ხის გან­ვი­თა­რე­ბის ეროვ­ნუ­ლი ცენ­ტ­რის დი­რექ­ტო­რის მო­ად­გი­ლე კა­ხა­ბერ ერა­ძეც ადას­ტუ­რებს.

გა­მოვ­ლინ­და, რომ, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, რე­ფორ­მე­ბის კო­ორ­დი­ნი­რე­ბას გა­ნა­პი­რო­ბებს რე­ფორ­მე­ბის გან­მა­ხორ­ცი­ე­ლე­ბელ უწყე­ბა­თა ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლებს შო­რის კარ­გი პი­როვ­ნუ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი.

აქ­ვე უნ­და აღი­ნიშ­ნოს, რომ 2022 წელს დამ­ტ­კიც­და სკო­ლის დი­რექ­ტო­რის ახა­ლი სტან­დარ­ტი, რო­მე­ლიც ასე­ვე სრულ შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­შია ავ­ტო­რი­ზა­ცი­ის სტან­დარ­ტ­თან და ეროვ­ნულ სას­წავ­ლო გეგ­მას­თან.

⇑⇓ დას­კ­ვ­ნე­ბი და რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი

1. ხელ­საყ­რე­ლი პი­რო­ბე­ბის შექ­მ­ნა. კარ­გი რე­ფორ­მე­ბის სა­თა­ნა­დოდ და­გეგ­მ­ვა­სა და გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას აზ­რი აქვს მხო­ლოდ იმ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, თუ­კი სის­ტე­მა­ში არ­სე­ბობს სა­თა­ნა­დო ხელ­საყ­რე­ლი პი­რო­ბე­ბი ეროვ­ნუ­ლი და ზო­გად­სა­კა­ცობ­რიო ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის მა­ტა­რე­ბე­ლი, თა­ვი­სუ­ფა­ლი პი­როვ­ნე­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბი­სათ­ვის. თუ­კი არ არ­სე­ბობს მი­ნი­მა­ლუ­რი პი­რო­ბე­ბი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის­თ­ვის, მოს­წავ­ლე­ე­ბი­სა და სას­კო­ლო თე­მი­სათ­ვის ღირ­სე­უ­ლი სას­წავ­ლო პრო­ცე­სი­სა და სას­კო­ლო ცხოვ­რე­ბის უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად, ნე­ბის­მი­ე­რი რე­ფორ­მის ეფექ­ტუ­რო­ბა და მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა კითხ­ვის ნიშ­ნის ქვეშ დად­გე­ბა.

2. ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის სა­ერ­თო პრინ­ცი­პე­ბი. ამ­ჟა­მად ზო­გად გა­ნათ­ლე­ბა­ში მიმ­დი­ნა­რე რე­ფორ­მებს სა­ფუძ­ვ­ლად არ უდევს სა­ერ­თო პრინ­ცი­პე­ბი. შე­დე­გად, სა­რე­ფორ­მო მი­მარ­თუ­ლე­ბებს, შე­საძ­ლოა, ერ­თ­მა­ნე­თის­გან გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი და ზოგ­ჯერ ურ­თი­ერ­თ­სა­წი­ნა­აღ­მ­დე­გო მიზ­ნე­ბი ჰქონ­დეთ.

ასე­თი პრინ­ცი­პე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბა სა­ერ­თო კონ­სენ­სუ­სით უნ­და მოხ­დეს და ამ პრინ­ცი­პებს შე­იძ­ლე­ბა წარ­მო­ად­გენ­დეს: სკო­ლე­ბის ავ­ტო­ნო­მი­უ­რო­ბა, მარ­თ­ვა­სა და და­ფი­ნან­სე­ბა­ში დი­ფე­რენ­ცი­რე­ბუ­ლი მიდ­გო­მის გა­მო­ყე­ნე­ბა, სკო­ლა­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბა და ა.შ. ასე­ვე სა­ჭი­როა პრო­ცე­დუ­რუ­ლი პრინ­ცი­პე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბა. ასე­თი პრო­ცე­დუ­რუ­ლი პრინ­ცი­პის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, ეროვ­ნუ­ლი მას­შ­ტა­ბით, რე­ფორ­მე­ბის და­ნერ­გ­ვა არ უნ­და მოხ­დეს პრო­ექ­ტის სა­თა­ნა­დო პი­ლო­ტი­რე­ბი­სა და ამ პი­ლო­ტი­რე­ბის შე­დე­გე­ბის შე­ფა­სე­ბის გა­რე­შე.

ეს სა­ერ­თო პრინ­ცი­პე­ბი უნ­და და­ე­დოს სა­ფუძ­ვ­ლად ნე­ბის­მი­ერ გრძელ თუ სა­შუ­ა­ლო­ვა­დი­ან სტრა­ტე­გი­ას და სა­მოქ­მე­დო გეგ­მას. პრინ­ცი­პე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბის პრო­ცეს­ში ასე­ვე აუცი­ლე­ბე­ლია შეზღუდ­ვე­ბის აღი­ა­რე­ბა და გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა. მა­გა­ლი­თად, ნე­ბის­მი­ე­რი პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის პროგ­რა­მის შე­მუ­შა­ვე­ბი­სას უნ­და გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნოთ ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბა. ასე­ვე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი შეზღუდ­ვა შე­იძ­ლე­ბა იყოს სკო­ლე­ბის რა­დი­კა­ლუ­რად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი.

3. პროგ­რა­მუ­ლი მიდ­გო­მა რე­ფორ­მე­ბის და­გეგ­მ­ვა­სა და გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა­ში. სა­მი­ნის­ტ­რო­სა და მი­სი უწყე­ბე­ბის მი­ერ და­გეგ­მი­ლი ინი­ცი­ა­ტი­ვე­ბი უნ­და ეფუძ­ნე­ბო­დეს პრო­ექ­ტუ­ლი მარ­თ­ვის მიდ­გო­მებს და მიჰ­ყ­ვე­ბო­დეს პრო­ექ­ტის მარ­თ­ვის სტან­დარ­ტულ ციკლს. არ ხდე­ბა იმ პრობ­ლე­მე­ბის გა­ა­ნა­ლი­ზე­ბა, რო­მელ­თა პა­სუ­ხა­დაც იგეგ­მე­ბა ეს ინი­ცი­ა­ტი­ვე­ბი. შე­სა­ბა­მი­სად, და­გეგ­მ­ვის პრო­ცეს­შიც ხარ­ვე­ზე­ბია: ხში­რად, და­გეგ­მ­ვის პრო­ცეს­ში არ არი­ან ჩარ­თუ­ლი და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი მხა­რე­ე­ბი, რომ­ლებ­ზეც ეს ინი­ცი­ა­ტი­ვე­ბი რე­ა­ლუ­რად გავ­ლე­ნას მო­ახ­დენს. პრო­ექ­ტის მარ­თ­ვის ციკ­ლი­დან (და­გეგ­მ­ვა, გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა, შე­ფა­სე­ბა, გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა) ყვე­ლა­ზე პრობ­ლე­მუ­რია შე­ფა­სე­ბი­სა და გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის კომ­პო­ნენ­ტე­ბის არარ­სე­ბო­ბა. აუცი­ლე­ბე­ლია, სა­რე­ფორ­მო ინი­ცი­ა­ტი­ვე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას თან ახ­ლ­დეს ძლი­ე­რი მო­ნი­ტო­რინ­გი­სა და შე­ფა­სე­ბის კომ­პო­ნენ­ტი, რომ­ლის ფარ­გ­ლებ­შიც შე­მუ­შავ­დე­ბა მიღ­წე­ვის ინ­დი­კა­ტო­რე­ბი, რე­გუ­ლა­რუ­ლად შეგ­როვ­დე­ბა მო­ნა­ცე­მე­ბი ამ ინ­დი­კა­ტო­რე­ბის შე­სა­ფა­სებ­ლად. ასე­ვე აუცი­ლე­ბე­ლია პროგ­რა­მე­ბის შე­დე­გე­ბის შე­ფა­სე­ბა რო­გორც ხა­რის­ხობ­რი­ვად, ისე მა­თი ხარ­ჯ­თე­ფექ­ტუ­რო­ბის კუთხით. ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, შე­ფა­სე­ბის მცდე­ლო­ბე­ბი იყოს არა სა­ხელ­და­ხე­ლოდ და­გეგ­მი­ლი გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის პრო­ცეს­ში, ან მის შემ­დეგ, არა­მედ ორ­გა­ნუ­ლად იყოს შერ­წყ­მუ­ლი და­გეგ­მ­ვა­ში. შე­დე­გე­ბის შე­ფა­სე­ბის შემ­დეგ კი შე­სა­ბა­მი­სად გა­უმ­ჯო­ბეს­დეს, შე­იც­ვა­ლოს ან გან­ვი­თარ­დეს პროგ­რა­მე­ბი.

4. სა­რე­ფორ­მო მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა სა­ერ­თო ქოლ­გის ქვეშ. ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის ხა­რის­ხის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის კუთხით მიმ­დი­ნა­რე რე­ფორ­მე­ბი, ში­ნა­არ­სობ­რი­ვად და კონ­ცეპ­ტუ­ა­ლუ­რად, ძა­ლი­ან გა­და­ჯაჭ­ვუ­ლია. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, არ არ­სე­ბობს ქმე­დი­თი მე­ქა­ნიზ­მი, რომ­ლის ქვე­შაც ეს სა­რე­ფორ­მო მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბე­ბი გა­ერ­თი­ან­დე­ბა. რე­ფორ­მე­ბის თან­მიმ­დევ­რუ­ლო­ბი­სა და ეფექ­ტუ­რო­ბის უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია ამ სა­რე­ფორ­მო მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის რა­ღაც ფორ­მით ერ­თი ქოლ­გის ქვეშ გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა.

5. სა­მი­ნის­ტ­როს ფუნ­ქ­ცი­ე­ბის შეც­ვ­ლა და სტრუქ­ტუ­რის კონ­ფი­გუ­რა­ცია. ამას­თან არის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი მომ­დევ­ნო სა­კითხიც: ამ­ჟა­მად სა­მი­ნის­ტ­რო ეფექ­ტუ­რად არ ას­რუ­ლებს მა­კო­ორ­დი­ნი­რე­ბელ ფუნ­ქ­ცი­ას არც რე­ფორ­მე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის პრო­ცეს­ში და არც დო­ნო­რე­ბის საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში. სსიპ-ებს აქვთ სა­კუ­თა­რი დღის წეს­რი­გი და მა­თი თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია პი­რად ურ­თი­ერ­თო­ბებ­სა და ინ­ტე­რე­სებ­ზე. ამ პი­რო­ბებ­ში მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია სა­მი­ნის­ტ­როს ფუნ­ქ­ცი­ის შეც­ვ­ლა და მი­სი მა­კო­ორ­დი­ნი­რე­ბე­ლი რო­ლის გაძ­ლი­ე­რე­ბა. გარ­და ამი­სა, შე­საძ­ლოა მი­ზან­შე­წო­ნი­ლი იყოს ესგ-ის სამ­მარ­თ­ვე­ლოს თვით სა­მი­ნის­ტ­როს სტრუქ­ტუ­რი­დან გა­რეთ გა­ტა­ნა.

6. ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის სფე­რო­ში სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ან­გა­რიშ­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბა. რე­ფორ­მე­ბის კურ­სის ხში­რი ცვლი­ლე­ბა, გან­სა­კუთ­რე­ბით შე­დე­გე­ბის შე­ფა­სე­ბის გა­რე­შე, გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბის და­ხუ­რუ­ლი პრო­ცე­სი, გამ­ჭ­ვირ­ვა­ლო­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბა დი­დი პრობ­ლე­მაა, რო­მე­ლიც ხელს უშ­ლის ეფექ­ტუ­რი რე­ფორ­მე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას. სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ან­გა­რიშ­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბა შე­საძ­ლოა ერთ-ერ­თი შე­საძ­ლებ­ლო­ბა იყოს ამ პრობ­ლე­მე­ბის გა­დაჭ­რის გზა­ზე.

7. დი­ა­ლო­გი­სა და თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა. ამ ან­გა­რიშ­ში მრა­ვალ­ჯერ აღი­ნიშ­ნა, რომ ამ­ჟა­მად თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა სხვა­დას­ხ­ვა უწყე­ბებს შო­რის ფრაგ­მენ­ტუ­ლია და ხში­რად პი­რად კე­თილ­გან­წყო­ბებ­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, სა­მი­ნის­ტ­როს ძა­ლის­ხ­მე­ვით, კო­ორ­დი­ნა­ცი­ის რე­გუ­ლა­რუ­ლი მე­ქა­ნიზ­მე­ბი ამუ­შავ­დეს. მე­ო­რე მხრივ, ასე­ვე სა­მი­ნის­ტ­როს ძა­ლის­ხ­მე­ვით, უნ­და ამუ­შავ­დეს/გაძ­ლი­ერ­დეს თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის მე­ქა­ნიზ­მე­ბი სკო­ლებ­თან, რე­სურ­ს­ცენ­ტ­რე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით. ამას ებ­მის რე­სურ­ს­ცენ­ტ­რე­ბის მუ­შა­ო­ბის გა­და­აზ­რე­ბა და ახა­ლი კონ­ცეფ­ცი­ის შე­მუ­შა­ვე­ბა და დამ­ტ­კი­ცე­ბა.

8. უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბის რო­ლის გაძ­ლი­ე­რე­ბა. უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბი არ მო­ნა­წი­ლე­ო­ბენ გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში არ­სე­ბუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბის ანა­ლი­ზის, რე­ფორ­მე­ბის და­გეგ­მ­ვი­სა და შე­ფა­სე­ბის პრო­ცეს­ში. შე­საძ­ლოა, შე­იქ­მ­ნას სა­დოქ­ტო­რო სა­ფე­ხუ­რის­თ­ვის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პრო­ცე­სე­ბის შე­სა­ფა­სებ­ლად და­ფი­ნან­სე­ბის ცალ­კე მი­მარ­თუ­ლე­ბა, რუს­თა­ვე­ლის ეროვ­ნუ­ლი სა­მეც­ნი­ე­რო ფონ­დის ფარ­გ­ლებ­ში ან მის გა­რეთ. სა­ხელ­მ­წი­ფოს შე­უძ­ლია, აიღოს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, უნი­ვერ­სი­ტე­ტი მო­ი­აზ­როს კვლე­ვით პარ­ტ­ნი­ო­რად და მას ან­დოს სა­ხელ­მ­წი­ფო რე­ფორ­მე­ბის შე­ფა­სე­ბა.

♦ ♦ ♦

რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბის პრო­ცე­სი თა­ნა­შექ­მ­ნის პრინ­ცი­პით წა­რი­მარ­თა და მას­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­დ­ნენ გა­ნათ­ლე­ბის მკვლევ­რე­ბი, სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი და ად­მი­ნის­ტ­რა­ტო­რე­ბი. დო­კუ­მენ­ტი და­ეხ­მა­რე­ბა და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ მხა­რე­ებს ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში მიმ­დი­ნა­რე რე­ფორ­მე­ბის მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბის აღ­ქ­მა­ში, პრო­ცე­სე­ბის ჰარ­მო­ნი­ზე­ბა­სა და სის­ტე­მა­ში ჩარ­თულ და მას­ზე პა­სუ­ხის­მ­გე­ბელ უწყე­ბა­თა საქ­მი­ა­ნო­ბის კო­ორ­დი­ნა­ცი­ის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა­ში, რა თქმა უნ­და, მსგავ­სი სურ­ვი­ლი­სა და მზა­ო­ბის არ­სე­ბო­ბის შემ­თხ­ვე­ვა­ში.

მო­ამ­ზა­და ლა­ლი თვა­ლა­ბე­იშ­ვილ­მა

 

მკითხველთა კლუბი

ბლოგი

კულტურა

უმაღლესი განათლება

პროფესიული განათლება

მსგავსი სიახლეები