სსიპ-განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის, კვალიფიკაციების განვითარების სამსახურის უფროსი
ევროკომისიის პროექტის „კვალიფიკაციების ჩარჩო ნდობის, გამჭვირვალეობისა და მრავალფეროვნებისთვის – TGA A“ ექსპერტი
ევროპული კვალიფიკაციების ჩარჩოსთან ჰარმონიზაციის მიზნით, სსიპ – განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი იწყებს საქართველოს ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩოს რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების პროცესს, რაც ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებით ნაკისრი ერთ-ერთი ვალდებულება და ბოლონიის პროცესის ძირითადი რეკომენდაციაა.
აღსანიშნავია, რომ მიმდინარე წელს განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნულმა ცენტრმა ევროკომისიის ერაზმუს+ პროგრამის მიზნობრივი დაფინანსება მიიღო, რომელიც ხელს შეუწყობს საქართველოს ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩოს რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების პროცესს.
„ახალი განათლება“ ესაუბრა ცენტრის კვალიფიკაციების განვითარების სამსახურის უფროსს, ქეთევან ფანჩულიძეს და ევროკომისიის პროექტში ჩართულ ადგილობრივ ექსპერტს, ხატია ცირამუას.
♦ ქალბატონო ქეთევან, რას გულისხმობს ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩოს რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების პროცესი და რას ნიშნავს საქართველოსთვის აღნიშნული პროცესის წარმატებით დასრულება?
ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩოს რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების პროცესის მიზანია წინასწარ დაგეგმილ კრიტერიუმებთან მიმართებით საქართველოს ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩოს თავსებადობის დადგენა ევროპულ კვალიფიკაციების ჩარჩოებთან. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ თვითსერტიფიცირების პროცესის შემთხვევაში ქვეყანა ახდენს უმაღლესი განათლების კვალიფიკაციების ჩარჩოს შედარებას ევროპის უმაღლესი განათლების კვალიფიკაციების ჩარჩოსთან (QF-EHEA), მაშინ როდესაც რეფერენსირების პროცესით დგინდება ქვეყნის მთლიანი და არა მხოლოდ უმაღლესი განათლების კვალიფიკაციების ჩარჩოს თავსებადობა ევროპის კვალიფიკაციების მეტა ჩარჩოსთან (EQF-LLL). ევროპული კვალიფიკაციების ჩარჩო, ან როგორც მას უწოდებენ მთელი სიცოცხლის მანძილზე განათლების ჩარჩო, უმაღლეს განათლებასთან ერთად, მოიცავს ზოგადი და პროფესიული განათლების კვალიფიკაციებს და მთელი სიცოცხლის მანძილზე სწავლის განზომილებაში, მეთვალყურეობას უწევს ეროვნული კვალიფიკაციების სისტემის შესაძლებლობების განვითარებას, მათ შორის, არაფორმალური განათლების აღიარების საკითხებს.
საგულისხმოა, რომ თვითსერტიფიცირების საკითხი ბოლონიის პროცესში მონაწილეობით ნაკისრი ერთ-ერთი ვალდებულებაა, რომელსაც საქართველო 2005 წელს შეუერთდა, ხოლო რეფერენსირების პროცესი ევროკომისიის 2017 წლის რეკომენდაციით არის განსაზღვრული და ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებაა. გამომდინარე იქიდან, რომ საქართველო ორივე ვალდებულების შესრულებაზე მუშაობს, გადაწყდა ერთიანი თვითშეფასების ანგარიშის მომზადება და ევროკომისიისთვის წარდგენა 2026 წლის გაზაფხულზე. რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების პროცესის წარმატებით დასრულება იქნება დასტური იმისა, რომ საქართველოს განათლების სისტემა სრულად ჰარმონიზებულია ევროპული განათლების სისტემასთან. უფრო ზუსტად კი, ამით ქვეყანა დაადასტურებს, რომ საქართველოს განათლების სისტემაში ეროვნული კვალიფიკაციის შექმნისა და განვითარების ძირითადი პრინციპები და მეთოდოლოგია შესაბამისობაშია ევროპული განათლების სისტემის მოთხოვნებთან. ამასთან, საქართველოს ეროვნული კვალიფიკაციების სისტემა უზრუნველყოფს მთელი სიცოცხლის მანძილზე სწავლის შესაძლებლობას ნებისმიერი მოქალაქისთვის, მათ შორის, არაფორმალური განათლების აღიარების შესაძლებლობასაც. რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების პროცესის წარმატებით დასრულება ხელს შეუწყობს საქართველოს კვალიფიკაციების გამჭვირვალობას, შესაბამისობასა და შედარებადობას ევროპულ კვალიფიკაციებთან, რაც კიდევ უფრო გაზრდის საქართველოს განათლების სისტემის მიმართ ნდობას და გააადვილებს ეროვნული კვალიფიკაციების საზღვარგარეთ აღიარების პროცესს.
♦ ქალბატონო ქეთევან, რა მოთხოვნებია დადგენილი ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩოს რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების პროცესის მიმართ?
უპირველეს ყოვლისა, უნდა აღინიშნოს, რომ ბოლო წლებში ჩატარებულია არაერთი მნიშვნელოვანი სამუშაო, რამაც მოგვცა შესაძლებლობა, გვეფიქრა კვალიფიკაციების ჩარჩოს რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცრების პროცესის დაწყებაზე. კერძოდ, 2019 წელს დამტკიცდა განახლებული ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩო და სწავლის სფეროების კლასიფიკატორი. დოკუმენტი აერთიანებს საქართველოში არსებულ ყველა კვალიფიკაციას და აყალიბებს, თუ რა ცოდნა, უნარი და პასუხისმგებლობა უნდა ჰქონდეს პირს შესაბამისი კვალიფიკაციის დამადასტურებელი დოკუმენტის მისაღებად. 2019 წლიდან შეიქმნა ახალი ჩარჩოს იმპლემენტაციის მექანიზმები, მათ შორის, ჩარჩოს მონიტორინგის მექანიზმი. რადგან ჩარჩო ცოცხალი დოკუმენტია და იგი უზრუნველყოფს განათლების სისტემაში საზოგადოების მუდმივად ცვალებადი მოთხოვნების ასახვას და მათი შესაბამისი, განახლებადი კვალიფიკაციების აღწერას, შექმნილია მრჩეველთა საბჭო, რომელიც ჩარჩოს განვითარების საკითხებზე მუშაობს. უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის სისტემა სრულად ჰარმონიზებულია ხარისხის უზრუნველყოფის ევროპულ სისტემასთან, რასაც მოწმობს უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის ევროპული ასოციაციის (ENQA) წევრობა და განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის რეგისტრაცია უმაღლესი განათლების ხარისხის განვითარების დამოუკიდებელი სააგენტოების ევროპულ რეესტრში (EQAR). ამჟამად დაწყებულია მუშაობა კვალიფიკაციების ელექტრონული რეესტრის შესაქმნელად, რაც ეროვნული კვალიფიკაციების გამჭვირვალობის მისაღწევად ერთ-ერთი ძირითადი პირობაა. სწორედ ამ მიღწევების აღწერა უნდა მოხდეს თვითშეფასების დოკუმენტში რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების პროცესების მიმართ დადგენილი 10 ძირითადი მიმართებით.
♦ ქალბატონო ხატია, ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი, საქართველოს სახელით, ბოლონიის პროცესის კვალიფიკაციების ჩარჩოს ექსპერტთა ჯგუფის თანათავმჯდომარეა და წევრის სტატუსით ჩართულია ევროკომისიის კვალიფიკაციების ჩარჩოს მრჩეველთა საბჭოში. გთხოვთ, მოგვიყევით ამ თანამშრომლობის შესახებ და როგორ უკავშირდება იგი ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩოს რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების პროცესს?
2021 წლიდან საქართველო, ავსტრიასთან და ლატვიასთან ერთად, არის ბოლონიის პროცესის კვალიფიკაციების ჩარჩოს ექსპერტთა ჯგუფის თანათავმჯდომარე. სამუშაო ფორმატი გვაძლევს საშუალებას ევროპელ კოლეგებთან ერთად დავგეგმოთ და ხელი შევუწყოთ ბოლონიის პროცესის ძირითადი ვალდებულებებისა და რეკომენდაციების განხორციელებას წევრ ქვეყნებში. სამუშაო ჯგუფის ფარგლებში ჩატარდა ჯგუფის შვიდი შეხვედრა და კოლეგებს შორის გამოცდილების გაზიარების ოთხი სემინარი. მნიშვნელოვანია, რომ 2023 წელს ცენტრმა საქართველოში უმასპინძლა საერთაშორისო სემინარს თვითსერტიფიცირების თემაზე, რომელსაც 70-ზე მეტი ადგილობრივი და საერთაშორისო უმაღლესი განათლების ექსპერტი დაესწრო. ამასთან ერთად ცენტრმა კოორდინაცია გაუწია თვითსერტიფიცირების სამუშაო ჯგუფის მუშაობას, რომელმაც ქართველი და საერთაშორისო ექსპერტების მონაწილეობით მოამზადა ანალიზის დოკუმენტი თვითსერტიფიცირების მექანიზმის შესახებ. დოკუმენტს დაემატა რეკომენდაციები, რომელიც ბოლონიის პროცესის სამდივნომ გამოაქვეყნა უმაღლესი განათლების ევროპული სივრცის ვებგვერდზე
https://www.ehea.info/Immagini/QUATRA_-_TPG_A_recommendations
აღნიშნული დოკუმენტი ცენტრმა 2023 წელს წარადგინა ევროპის საბჭოს კვალიფიკაციების ჩარჩოს ეროვნულ კორესპონდენტთა ყოველწლიურ შეხვედრაზე. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ საქართველოს 2023 წელს პირველად მიეცა შესაძლებლობა, მონაწილეობა მიეღო ევროკომისიის კვალიფიკაციების ჩარჩოს მრჩეველთა ჯგუფის მუშაობაში წევრის სტატუსით. სწორედ აღნიშნულ პლატფორმაზე ხდება ქვეყნის რეფერენსირების ანგარიშის განხილვა წევრი ქვეყნების მიერ.
საგულისხმოა, რომ ევროპის განათლების ფონდი (ETF) და ევროპის საბჭო ამზადებენ რეკომენდაციებს ქვეყნის რეფერენსირების ანგარიშზე და რამდენიმე განხილვის შემდეგ, თუ დადგენილ კრიტერიუმებთან ანგარიში თავსებადია, რეფერენსირების პროცესი წარმატებით სრულდება. რეფერენსირების ანგარიშის საჯაროდ გამოქვეყნებას უზრუნველყოფს ევროპის კომისია. აუცილებელი პირობაა აღნიშნულ პროცესში საერთაშორისო ექსპერტების მონაწილეობა, რომლებსაც კრიტიკული მეგობრის ფუნქცია აკისრიათ და პროაქტიული რეკომენდაციებით ეხმარებიან ქვეყნებს დადგენილ კრიტერიუმებთან მოვიდნენ თანხვედრაში. ორივე პლატფორმა უკიდურესად მნიშვნელოვანია ქვეყნებს შორის გამოცდილების გაზიარების თვალსაზრისით. ამასთან ერთად, აღნიშნულ პროცესებში აქტიური მონაწილეობა გვაძლევს შესაძლებლობას წვლილი შევიტანოთ ევროპის განათლების პოლიტიკის ფორმირების პროცესში. კვალიფიკაციების ჩარჩოს თემატურ სამუშაო ჯგუფებში ცენტრის ნაყოფიერი თანამშრომლობის დასტურია ევროკომისიის გადაწყვეტილება ცენტრისთვის ახალი მიზნობრივი გრანტის გამოყოფის შესახებ, რაც მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩოს თვითსერტიფიცირებისა და რეფერენსირების პროცესს, რაზეც მუშაობა დაგეგმილია ადგილობრივი და საერთაშორისო ექსპერტების ჩართულობით.
♦ ქალბატონო ქეთევან, სულ რამდენიმე დღის წინ ცენტრმა მიიღო ევროკომისიის ერაზმუს+ პროგრამის მიზნობრივი დაფინანსება, რომელიც ხელს შეუწყობს საქართველოს ეროვნული კვალიფიკაციების ჩარჩოს რეფერენსირებისა და თვით სერტიფიცირების პროცესს. გთხოვთ, გვიამბეთ პროექტის მიზნების შესახებ
„საქართველოს კვალიფიკაციების ეროვნული ჩარჩოს განხორციელების შესაძლებლობების გაძლიერება რეფერენსირებისა და თვითსერტიფიცირების გზით“ პროექტის ფარგლებში მომზადდება თვითშეფასების დოკუმენტი საერთაშორისო ექსპერტების ჩართულობით, რაც აუცილებელი პირობაა პროცესის წარმატებით გავლისთვის. გარდა აღნიშნულისა, ეს პროცესი მოითხოვს ყველა დაინტერესებული მხარის აქტიურ ჩართულობას და თვითშეფასების ანგარიშზე ეროვნულ დონეზე შეთანხმების მიღწევას.
პროექტი მოგვცემს შესაძლებლობას, ვითანამშრომლოთ ყველა დაინტერესებულ მხარესთან, მივიღოთ დოკუმენტზე უკუკავშირები და გავითვალისწინოთ დოკუმენტის საბოლოო რედაქციაში. საჯარო განხილვები აგრეთვე ხელს შეუწყობს ფართო საზოგადოების ინფორმირებულობას ეროვნული კვალიფიკაციების სისტემის შესახებ. მნიშვნელოვანია, რომ პროექტი მხარს დაგვიჭერს გამოვიყენოთ ევროკომისიისა და ევროსაბჭოს სამუშაო ფორმატები თვითშეფასების დოკუმენტის სამუშაო ვერსიების წარსადგენად და ევროპელი კოლეგების უკუკავშირების მისაღებად. დოკუმენტზე მუშაობის დასრულება დაგეგმილია 2026 წლის გაზაფხულისთვის.
ესაუბრა ანა ფირცხალაიშვილი
