ლეილა ხონელიძე
სსიპ ილ.ჭავჭავაძის სახ. ფოთის №5 საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი
სასწავლო პროცესი რომ საინტერესო და მრავალფეროვანი გახდეს, ამაში ძალიან გვეხმარება სხვადასხვა რესურსი. ჩემ მიერ შემოთავაზებული რესურსი, ვაჟა-ფშაველას ცხოვრებისა და შემოქმედების შესწავლის შემდეგ, ერთგვარ შეჯამებას ემსახურება, ოღონდ სახალისოდ და გარკვეულწილად – თამაშის ფორმითაც (თუმცა საფუძვლიანად) ამოგზაურებს ბავშვებს ვაჟას სამყაროში.
იგი მოსწავლეებისაგან მოითხოვს ვაჟას ბიოგრაფიის, ნაწარმოებების, ვაჟასეული ლექსიკის ცოდნას. ლოტო ამგვარი პრინციპითაა აგებული – ბარათებზე, რომლებიც მოსწავლეებს ურიგდებათ, წერია ესა თუ ის თარიღი, სიტყვა, ნაწარმოებიდან ციტატა, ტოპონიმი, გვარ-სახელი, ნაწარმოების სახელწოდება და ა.შ.
№1 ფურცელი: ლუკა რაზიკაშვილი; აფორთქლებული; 1915 წელი; ჯოყოლა ალხასტაისძე; ეთერ თათარაიძე; წიწკარი.
№2 ფურცელი: 1861 წელი; ბარბარე ფხიკლეშვილი; გორის საოსტატო სემინარია; ბრძამი; ჩქამი; ვაჟას მწერალი ძმა.
№3 ფურცელი: ლუკას მშობლიური სოფელი; პავლე; დავლათიანი; კულა გლდანელი; ხალბათობს; მთაწმინდა.
№4 ფურცელი: პეტერბურგი; დაგელაობს; დიმიტრი სემიონოვი; ჩიჩქი; რომელი ნაწარმოების გმირია მუსა; ვაჟას მოთხრობა.
№5 ფურცელი: ბაჩანა; კენჩხო; „სულა და კურდღელა“; ზვიადაურის სოფელი; მაცნე ანუ…; „კაი ყმა“.
№6 ფურცელი: თამარ დიდებაშვილი; „ია“; ჩიქილა; საპირისწამლე; დიდუბე; აღაზა.
№7 ფურცელი: კეკე; მოყურიადე; გულწყნარად; ვაჟას ლექსი; „სიკვდილსა გლოვა უხდება, მკვდარ ძმას — ტირილი დისაო“; ალუდას სოფელი.
№8 ფურცელი: გულქანი; ღველფი; თელავის სასულიერო სასწავლებელი; ბაწარეული; სადაურია მუცალი; თეო.
№9 ფურცელი: საფიხვნო; ადგილი ერწოში, სადაც ვაჟა მასწავლებლად მსახურობდა; საიდან არის: „რა შეუბრალებელია კაცი, რასაც კი დაინახავს, უნდა, რომ თავის სასარგებლოდ მოიხმაროს“; შურთხი; ჭერხო; ვაჟას ნაწარმოებების მიხედვით გადაღებული ფილმის რეჟისორი.
№10 ფურცელი: ვაჟას პირველი პოემა; ავტორი წიგნისა „მამაჩემი ვაჟა-ფშაველა“; დაათირებს; გოდერძი; „ვედრება“; ვაჟას პოემა.
№11 ფურცელი: წნელისაგან დაწნული საწოლი; ვაჟას გმირი, რომელმაც თავად დახოცა ცოლ-შვილი, მტერს რომ ხელთ არ ჩავარდნოდა; ძალუმი; „გული დ გონება ძმანია“; ქვის მაღალი გალავანი, სადაც მტრის მარჯვენას აკრავენ; ოთარ ამილახვარი.
№12 ფურცელი: ძეგლიგი; ავადმყოფობა, რომელმაც თვალი დაუზიანა ვაჟას; საიდან არის: „ათას ცოცხალსა ბევრჯერა ასჯერ სჯობს ერთი მკვდარია“; დაუკუნეთდა; ქურდკანტალა; მქისე…
იმ ფურცლებზე კი, რომლებსაც მასწავლებელი უკითხავს ბავშვებს ლოტოს თამაშისას, წერია:
ვაჟას ნამდვილი სახელი და გვარი
დაღლილი, აქოშინებული ანუ…
ვაჟას გარდაცვალების წელი
„სტუმარ-მასპინძლის“ გმირი
ავტორი წიგნისა „მამამა ღმერთს ჩამაჰყარა სახელი“
ხმელი, წვრილი ტოტი ხისა ანუ…
ვაჟა-ფშაველას დაბადების წელი
ვაჟას დედა
სად სწავლობდა ვაჟა თელავის შემდეგ
მთის ბალახი
ხმაურობა ანუ…
თედო რაზიკაშვილი
ჩარგალი
ვაჟა-ფშაველას მამა
იღბლის მქონე, სვებედნიერი ანუ
მოჭიდავე, რომელიც ვაჟას პეტერბურგში წასვლაში დაეხმარა
თავისუფლად, მხიარულად იქცევა ანუ
ვაჟა-ფშაველას დაკრძალვის ადგილი
ადგილი, სადაც უნივერსიტეტის თავისუფალი მსმენელი იყო ვაჟა
დაქრის, დანავარდობს ანუ…
გორის საოსტატო სემინარიის ხელმძღვანელი ვაჟას მოსწავლეობისას
ერთი ციცქნა ანუ…
„სტუმარ-მასპინძელი“
„მთის წყარო“
ვაჟას ძმა
თავის ქალა ანუ…
ვაჟას პოემა
ბისო
შიკრიკი ანუ…
ვაჟას ლექსი
ვაჟას მეორე ცოლი
კეკესადმი მიძღვნილი ლექსი
აბრეშუმის თავშალი, ლეჩაქი ანუ
პირისწამლის ჭურჭელი ანუ
სად დაკრძალეს პირველად ვაჟა
ალუდას ცოლი
ვაჟას პირველი ცოლი
მოთვალთვალე, ენის მიმტანი, მაბეზღარი ანუ
მშვიდად ანუ
„კაი ყმა“
ნაწყვეტი პოემიდან „სტუმარ-მასპინძელი“
შატილი
ვაჟას ქალიშვილი
ნაცრიანი ნაკვერჩხალი ანუ
ადგილი, სადაც 1871 წლიდან 1877 წლამდე სწავლობდა ვაჟა
ხმლის ეპითეტი ხევსურეთში
ღილღო
ადგილი ცხვრის გარშემო, სადაც ძაღლები დარაჯობენ
ადგილი სოფელში, სადაც თავს იყრიან, ბაასობენ
ტოლათსოფელი
„ია“
ფრინველი ქათმისებრთა ოჯახიდან
ხევსურული სახლის მეორე სართული
თენგიზ აბულაძე
ვახტანგ რაზიკაშვილი
დააწყნარებს, დაამშვიდებს ანუ…
ვაჟას პოემის გმირი
ძლიერი ანუ
ვაჟას ნაწარმოებების მიხედვით გადაღებული ფილმი
„გოგოთურ და აფშინა“
ლაჭანი
ბაკური
ციტატა „ალუდა ქეთელაურიდან“
ვისი აღმზრდელი იყო ვაჟა-ფშაველა ტოლათსოფელში
ქავი
ძველებური კაჟიანი თოფი
„ბედნიერი“ ანუ ჯილეხი
„ხმელი წიფელი“
დაბნელდა
ქურდბაცაცა
მეტისმეტად უსიამოვნო
როგორც ხედავთ, აქ არაა პრინციპი – კითხვას სვამს მასწავლებელი და პასუხი უნდა მოძებნოს მოსწავლემ ბარათზე… აქ შეიძლება მასწავლებელმა წაიკითხოს პასუხი, ხოლო მოსწავლემ იპოვოს, რომელი კითხვის პასუხია ეს და პირიქით.
ჩემ მიერ შექმნილი რესურსი ორიენტირებულია მეთერთმეტე კლასის (და არამხოლოდ) პროგრამით გათვალისწინებულ მასალაზე და, შესაბამისად, ითვალისწინებს ამ ასაკის მოსწავლეთა შესაძლებლობებსა და თავისებურებებს. ლოტოში შეტანილია სხვადასხვა სირთულის კითხვები, ამდენად, ყველა მოსწავლე შეძლებს მეტ-ნაკლებად მის დაძლევას. ის დაეხმარება მოსწავლეებს, უფრო მეტად კონცენტრირდნენ მწერლის ბიოგრაფიული საკითხებისა და მისი ნაწარმოებების საფუძვლიან ცოდნაზე, გაამახვილონ ყურადღება ფაქტობრივ მასალაზე.
რესურსის მიზანია, სასწავლო პროცესი გახადოს სახალისო და საინტერესო; გაზარდოს მოსწავლეთა მოტივაცია, მათი ჩართულობა საგაკვეთილო პროცესში.
ჩემი აზრით, ამა თუ იმ რესურსმა უნდა წაახალისოს მოსწავლეები, ჩაუღრმავდნენ საკითხს. ეს ლოტო ამ მიზანსაც ემსახურება.
რესურსის გამოყენება, სხვა თუ არაფერი, მოსწავლეებს უტოვებს გარკვეულ ინფორმაციას ვაჟა-ფშაველას ცხოვრებასთან დაკავშირებული ადამიანების, მისი ოჯახის წევრების, ვაჟას პოემებში გამოყენებული ტოპონიმების, ვაჟას მდიდარი და მრავალფეროვანი ლექსიკის შესახებ.
ეს რესურსი არაა ერთჯერადი გამოყენებისა, ვინაიდან ის ემსახურება კონკრეტული სასწავლო მიზნების მიღწევას საგნის სწავლებისას.
იგი შეუძლია გამოიყენოს ყველა ფილოლოგმა მე-11 კლასში (რაკიღა აქ არა მხოლოდ V-IX კლასებში შესწავლილი მასალაა შესული, ვაჟა-ფშაველას შემოქმედების შესწავლას კი მე-11 კლასში ვასრულებთ).
რესურსის შექმნა განაპირობა იმან, რომ მინდოდა, რაღაც ახალი შემეთავაზებინა მოსწავლეებისათვის, მომეფიქრებინა ისეთი აქტივობა, რომელსაც ხალისითაც შეასრულებდნენ და დაეხმარებოდათ კიდეც მწერლის შესახებ მიღებული ინფორმაციისა თუ ფაქტობრივი ცოდნის განმტკიცებაში.
ამ რესურსის გამოყენებამ დამანახა, რომ მსგავსი აქტივობის პერიოდულად შეთავაზება მოსწავლეებისათვის მეტად ეფექტურია, ვინაიდან სახალისოა და ამავე დროს, შედეგზე ორიენტირებული.
რესურსი სრულიად უსაფრთხოა, არსებობს მატერიალური სახითაც და ციფრულადაც (ციფრული სახით მისი არსებობა აადვილებს მის შენახვას, გაზიარებასა და, საჭიროების შემთხვევაში, მოდიფიცირებასაც). მისი გამოყენებისას სრულადაა დაცული სოციალური, ეთიკური და სამართლებრივი ნორმები.
