ზოგადი განათლების რამდენიმე სახე არსებობს. ამ ეტაპზე შევეხები არაფორმალურ განათლებას.
და მაინც, რა არის არაფორმალური განათლება, რას მოიაზრებს და რა მნიშვნელობა აქვს როგორც მოსწავლისთვის, ისე მასწავლებლისთვის?
არაფორმალური განათლება არის განათლების ზოგადი სახე, რომელიც ნებაყოფლობითია, არ ექცევა ჩარჩოებში, არ აქვს შეზღუდვები და ცხოვრების ყველა ეტაპზე შესაძლებელია იმ უნარების განვითარება, რომელიც იმდროინდელი საქმიანობისთვის ესაჭიროება პიროვნებას. არაფორმალური განათლების როლი მნიშვნელოვანია თითოეული მოსწავლის პიროვნების ფორმირებასა და ჩამოყალიბებაში. ამ დროს ვლინდება მისი შესაძლებლობები, უვითარდება სოციალური უნარები, იზრდება კლასგარეშე აქტივობებში ჩართულობისა და მოტივაციის დონე, კლასგარეშე აქტივობების განხორციელება ავითარებს პოზიტიური გადაწყვეტილების მიღების უნარებსა და დამოუკიდებლობას, ეს კი ხელს უწყობს ინდივიდუალური თავისუფლების გრძნობის ჩამოყალიბებას და ქმნის ატმოსფეროს, რომელშიც მოსწავლეებს არა მორჩილების, არამედ თანამშრომლობის განცდა უჩნდებათ. ამ დროს მასწავლებლის როლი უმნიშვნელოვანესია, როგორც მრჩეველის და არა ავტორიტეტის. იქმნება გარემო, როცა მოსწავლეები მონაწილეობენ გადაწყვეტილების მიღებაში, რაც ამკვიდრებს პროფესიული კულტურის შემუშავებას. მნიშვნელოვანია ყველა სასკოლო რესურსის გამოყენება, დამატებით სხვა რესურსის მოპოვება, რათა შეიქმნას თანამედროვე, პრინციპებსა და ღირებულებებზე ორიენტირებული სასწავლო გარემო, ასევე მნიშვნელოვანია მუდმივი გამოკითხვის ჩატარება, რათა არაფორმალური განათლების აქტივობები სწორად და საჭიროებებზე მორგებით დაიგეგმოს. ამრიგად, შეიძლება ითქვას, რომ არაფორმალურ საგანმანათლებლო საქმიანობას, მის სწორად წარმართვასა და მოსწავლის ინტერესებსა და შესაძლებლობებზე მორგებას გარდამტეხი როლი აქვს მოსწავლეების წარმატებაში, იმ უნარ-ჩვევების განვითარებაში, რომელსაც 21-ე საუკუნის უნარ-ჩვევებს უწოდებენ.
12-წლიანმა სამუშაო გამოცდილებამ კარგად დამანახა, თუ რა დიდი როლი აქვს არაფორმალურ განათლებას სასკოლო ცხოვრებაში, განსაკუთრებით, არაქართულენოვანი სკოლის მოსწავლეებთან, სადაც არაფორმალური განათლების როლი და მნიშვნელობა უმნიშვნელოვანესია როგორც ადგილზე, ასევე გასვლითი აქტივობები, რეგიონში თუ რეგიონს გარეთ. სწორედ მსგავსი აქტივობა იყო ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი, როდესაც ჯავახეთიდან გავემგზავრეთ ბათუმში, სადაც „ევროსკოლა 2000“-მა გვიმასპინძლა კონფერენციაზე – „საქართველო კულტურათა გზაჯვარედინზე“. ეს იყო მოსწავლეების პირველი ვიზიტი ჯავახეთიდან ბათუმში.
ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის სოფელ გომანის საჯარო სკოლის (არაქართულენოვანი) მოსწავლეები მსგავს სიტუაციაში პირველად აღმოჩნდნენ. ისინი საინტერესო საპრეზენტაციო თემით წარდგნენ აუდიტორიის წინაშე, რომლის შერჩევაზეც აქტიურად იმუშავეს. მნიშვნელოვანი იყო ისეთი საკითხის წარდგენა, რომელიც საინტერესო იქნებოდა დამსწრე აუდიტორიისთვის. არაქართულენოვანი სკოლის მოსწავლეებმა, ტრადიციულ სომხურ სამოსში ჩაცმულებმა, სახელმწიფო ენაზე წარადგნეს „სომხური ტრადიციული ცეკვა და ტანსაცმელი“.
საპრეზენტაციო თემაში საინტერესოდ იყო წარმოჩენილი თითოეული ცეკვის ისტორია და ტრადიციული სამოსის შინაარსობრივი მხარე. აუდიტორიის თხოვნითა და ინტერესის გათვალისწინებით, მოსწავლეებმა ერთი ცეკვის ფრაგმენტი ექსპრომტად შეასრულეს. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, პრეზენტაცია და კითხვა-პასუხი ქართულ ენაზე მიმდინარეობდა. ეს იყო მონაწილე მოსწავლეების პირველი ნაბიჯები, უცხო და მრავალრიცხოვანი აუდიტორიის წინაშე, რამაც წარმატებით ჩაიარა და გარდა იმისა, რომ კარგი გამოცდილება მიიღეს, საკუთარ შესაძლებლობებშიც დარწმუნდნენ. ეს კი მომავალი პროექტების დაგეგმვა-განხორციელებაში აუცილებლად წაადგებათ.
♦♦♦
ჯულიეტა სიმონიანი, მოსწავლე: ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ეს სამი დღე, რომელიც ბათუმში გავატარე. პირველად ვიყავი და ამის შესაძლებლობა ჩემმა ქართულის მასწავლებელმა მომცა, რომელიც ყოველთვის ფიქრობს და ცდილობს რეგიონიდან გაგვიყვანოს და სხვადასხვა ღონისძიებებში ჩაგვრთოს. ამან ჩვენ შეგვძინა გამბედაობა, დავძლიეთ ენის ბარიერი, აღარ გვაქვს კომპლექსი ვისაუბროთ ქართულ ენაზე, თუნდაც შეცდომებით. ბათუმში, სკოლაში სადაც ჩვენ ვიყავით მიწვეულები, იყო დაუვიწყარი, მათ მიგვიღეს და გვიმასპინძლეს არაჩვეულებრივად, სადაც წარვადგინეთ საპრეზენტაციო მასალა ქართულ ენაზე, რომელიც ეხებოდა სომხურ ტრადიციულ ცეკვებსა და სამოსს, მის ისტორიას. ჩვენ ძალიან გვიყვარს ქართული ცეკვები და ვცეკვავთ, ასევე გვინდა გავაცნოთ საქართველოში მცხოვრებ ადამიანებს ჩვენი ტრადიციები და და ისტორია. თემა ძალიან საინტერესო აღმოჩნდა მსმენელებისთვის, მათი მხრიდან იყო დიდი დაინტერესება და შეკითხვები, ასევე მათ გვთხოვეს გვეცეკვა და ჩვენ დიდი სიამოვნებით შევასრულეთ ცეკვის პატარა მონაკვეთი.
მინდა აღვნიშნო, ოჯახის სახით, რომელმაც მიმასპინძლა ბათუმში, შევიძინე ახალი ძვირფასი მეგობრები. ეს იყო დაუვიწყარი დღეები ჩემს ცხოვრებაში.
სონია გულანიან, მოსწავლე: ეს იყო ჩემი პირველი ვიზიტი ბათუმში. ყოველთვის მინდოდა წავსულიყავი ზღვისპირა ქალაქში მთიანი რეგიონიდან, სადაც მე ვცხოვრობ. განსხვავებულ სამყაროში აღმოვჩნდი. სკოლა, სადაც ვიყავი, განსხვავებული, დიდი, ლამაზი და ძალიან საინტერესო იყო ჩემთვის. შევიძინე ახალი მეგობრები და ოჯახი. პირველად დავრჩი ოჯახში, სადაც საკომუნიკაციო ენა მხოლოდ ქართული იყო, ჩემი მასწავლებელი იმ წუთებში ჩემ გვერდით არ იყო და ეს იყო საუკეთესო გამოცდილება ჩემთვის, როგორ შევძელი დამოუკიდებლად ქართულ ენაზე კომუნიკაცია. მეორე დღეს, სკოლაში როდესაც ჩემი მასწავლებელი ვნახე, აღფრთოვანებული ვუყვებოდი, რომ არაფერი გამიჭირდა. ასევე საინტერესო და მნიშვნელოვანი იყო კონფერენციის დღეები, სადაც უამრავი საინტერესო თემა მოვისმინეთ ქართულ ენაზე და ჩვენც ქართულ ენაზე წარვადგინეთ. იყო საოცარი მუხტი, მათი მხრიდან მხარდაჭერა და აღფრთოვანება, თუ როგორ ვსაუბრობდით ქართულად ყოველგვარი კომპლექსების გარეშე, რადგან ჩვენ სადაც ვცხოვრობთ მხოლოდ სომხურ ენაზე გვიწევს კომუნიკაცია, გარემო არ გვაქვს ქართული, გარდა ჩვენი ქართული ენის მასწავლებლისა, რომელიც ყოველთვის ცდილობს მოგვახვედროს ქართულ გარემოში. ჩვენმა წარმოდგენილმა თემამ ქართულ ენაზე დიდი მოწონება დაიმსახურა, იყო ოვაციები და დაინტერესება მათი მხრიდან. კიდევ მინდა ბათუმში და არა მარტო ბათუმში წასვლა. მნიშვნელოვანია მსგავსი აქტივობები ჩვენთვის, რადგან ძალიან გვეხმარება ინტეგრაციაში.
ხატია მეკოკიშვილი – ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის სოფ. გომანის საჯარო სკოლის მასწავლებელი
