28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

შევიმეცნოთ სამყარო ქართულ ენაზე

spot_img

2-5 და 9-11 ნო­ემ­ბერს, ბა­კუ­რი­ან­ში, სა­მო­ქა­ლა­ქო ინ­ტეგ­რა­ცი­ი­სა და ეროვ­ნე­ბათ­შო­რი­სი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის ცენ­ტ­რის (CCIIR) პრო­ექ­ტის „სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ინ­ტეგ­რა­ცია მულ­ტი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის გზით“ ფარ­გ­ლებ­ში, პრო­ექ­ტ­ში ჩარ­თუ­ლი არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი სკო­ლე­ბის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით, გა­ი­მარ­თა ტრე­ნინ­გე­ბის ციკ­ლი, რო­მე­ლიც მოწ­ვე­ულ­მა ტრე­ნე­რებ­მა — თა­მარ ჯა­ყელ­მა, დეს­პი­ნე ქო­ი­ა­ვამ (გა­ნათ­ლე­ბის სა­მი­ნის­ტ­როს ეროვ­ნუ­ლი სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის სამ­მარ­თ­ვე­ლო) და გა­ნათ­ლე­ბის ექ­ს­პერ­ტ­მა, ან­ნა გო­ლუ­ბე­ვამ ჩა­ა­ტა­რეს. ძი­რი­თა­დი თე­მა­ტი­კა კონ­ს­ტ­რუქ­ტი­ვის­ტულ პრინ­ცი­პებ­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი პე­და­გო­გი­კის სა­ფუძ­ვ­ლე­ბის გა­აზ­რე­ბა, ენი­სა და საგ­ნის ინ­ტეგ­რი­რე­ბუ­ლად და ეფექ­ტი­ა­ნად სწავ­ლე­ბა იყო, სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო რე­სურ­სის „შე­ვი­მეც­ნოთ სამ­ყა­რო ქარ­თუ­ლ ენაზე“ გა­მო­ყე­ნე­ბით, ასე­ვე, რე­სურ­სის სტრუქ­ტუ­რის გა­აზ­რე­ბა. დაწყე­ბი­თი კლა­სე­ბის მას­წავ­ლებ­ლებს გა­აც­ნეს CLIL-ის (ენი­სა და საგ­ნის ინ­ტეგ­რი­რე­ბუ­ლი სწავ­ლე­ბა) მე­თო­დი და გა­უ­ზი­ა­რეს რო­გორც თე­ო­რი­უ­ლი, ისე პრაქ­ტი­კუ­ლი ცოდ­ნა, ამ მე­თო­დის ყო­ველ­დღი­ურ სას­წავ­ლო პრო­ცეს­ში და­ნერ­გ­ვის­თ­ვის.

რა ვი­თა­რე­ბაა არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში და ზო­გა­დად ამ რე­გი­ო­ნებ­ში, სა­ხელ­მ­წი­ფო ენის ცოდ­ნის თვალ­საზ­რი­სით, რა გა­კეთ­და წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ვი­თა­რე­ბის გა­მო­სას­წო­რებ­ლად, იყო თუ არა ქმე­დი­თი ის ბი­ლინ­გ­ვუ­რი პროგ­რა­მე­ბი, რომ­ლე­ბიც არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში გა­მო­ი­ცა­და — გვე­სა­უბ­რე­ბა სა­მო­ქა­ლა­ქო ინ­ტეგ­რა­ცი­ი­სა და ეროვ­ნე­ბათ­შო­რი­სი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის ცენ­ტ­რის დი­რექ­ტო­რი შალ­ვა ტა­ბა­ტა­ძე.

პრო­ექ­ტის ირ­გ­ვ­ლივ

ჩვე­ნი პრო­ექ­ტის მი­ზა­ნია არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი სკო­ლე­ბის მეტ­ნაკ­ლე­ბად რე­ფორ­მი­რე­ბა და სწავ­ლე­ბის ხა­რის­ხის ზრდა, მთა­ვა­რი იდეა კი — მულ­ტი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის ერ­თი კონ­კ­რე­ტუ­ლი მო­დე­ლის პი­ლო­ტი­რე­ბა ამ სკო­ლებ­ში. და­ახ­ლო­ე­ბით ერ­თი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ვი­მუ­შა­ვეთ, რომ შეგ­ვე­მუ­შა­ვე­ბი­ნა III-IV კლა­სე­ბის მა­სა­ლა ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლე­ბა­ში, რომ­ლი­თაც სა­პი­ლო­ტე სკო­ლებ­ში, სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო საგ­ნებ­ში, მხო­ლოდ ქარ­თულ ენა­ზე წა­რი­მარ­თე­ბო­და სწავ­ლე­ბა.

ამ სკო­ლებ­ში, ზო­გა­დად ამ თე­მებ­ში, გა­რე­მო სრუ­ლი­ად არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნია. ერ­თა­დერთი ად­გი­ლი, სა­დაც ქარ­თუ­ლი ენის უნა­რე­ბი შე­იძ­ლე­ბა გან­ვი­თარ­დეს, ეს არის სკო­ლა და სკო­ლა­შიც ქარ­თუ­ლის სწავ­ლე­ბა მხო­ლოდ და მხო­ლოდ ქარ­თუ­ლი ენის გაკ­ვე­თილ­ზე ხდე­ბა, იქაც გარ­კ­ვე­უ­ლი პრობ­ლე­მე­ბი არ­სე­ბობს. ამ თვალ­საზ­რი­სით, გვინ­დო­და გაგ­ვეძ­ლი­ე­რე­ბი­ნა სა­ხელ­მ­წი­ფო ენის სწავ­ლე­ბა, მაგ­რამ ეს არ უნ­და გა­ვი­გოთ ისე, რომ ჩვე­ნი პრო­ექ­ტი მხო­ლოდ და მხო­ლოდ ქარ­თუ­ლი ენის სწავ­ლე­ბა­ზეა ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი, იგუ­ლის­ხ­მე­ბა, რომ   მშობ­ლი­უ­რი ენის გაძ­ლი­ე­რე­ბა­ზეც ვიზ­რუ­ნებთ, რად­გან კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ას იმაღ­ლე­ბენ დაწყე­ბი­თი სა­ფე­ხუ­რის მას­წავ­ლებ­ლე­ბი და შე­ძე­ნი­ლი უნარ-ჩვე­ვე­ბი, ბუ­ნებ­რი­ვია, მშობ­ლი­უ­რი ენი­სა და ბუ­ნე­ბის სწავ­ლე­ბა­ზეც აისა­ხე­ბა. პროგ­რა­მის იდეა შემ­დეგ­ში მდგო­მა­რე­ობს — ვა­ტა­რებთ სა­ბა­ზი­სო კვლე­ვას, რა მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში ვართ დღეს და სად შე­იძ­ლე­ბა მი­ვი­დეთ პრო­ექ­ტის ბო­ლოს. შე­ფა­სე­ბის კომ­პო­ნენ­ტე­ბი არა მხო­ლოდ ქარ­თულ­ში ამოწ­მებს რამ­დე­ნად გა­უმ­ჯო­ბეს­დე­ბა ან გა­უ­ა­რეს­დე­ბა შე­დე­გე­ბი, არა­მედ მშობ­ლი­ურ ენა­შიც და ბუ­ნე­ბა­შიც. თუ აღ­მოჩ­ნ­დე­ბა, რომ ქარ­თულ­ში გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა „ბუ­ნე­ბის“ სწავ­ლე­ბის ხარ­ჯ­ზე მოხ­და, ეს ნიშ­ნავს, რომ მო­დელ­მა კარ­გად ვერ იმუ­შა­ვა.

პრო­ექ­ტი და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლია ეუთოს ეროვ­ნულ უმ­ცი­რე­სო­ბა­თა უმაღ­ლე­სი კო­მის­რის ოფი­სის მი­ერ, ეს­ტო­ნუ­რი მხა­რეც არის ჩარ­თუ­ლი, კონ­სულ­ტი­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, რად­გან ეს­ტო­ნეთს საკ­მა­ოდ პო­ზი­ტი­უ­რი გა­მოც­დი­ლე­ბა აქვს ენის სწავ­ლე­ბის გარ­კ­ვე­უ­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბით.

სა­პი­ლო­ტედ 20 სკო­ლა შე­ვარ­ჩი­ეთ. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ პრო­ექ­ტის ცალ­კე კომ­პო­ნენ­ტია 7 სა­ბავ­შ­ვო ბა­ღი, ამა­ვე რე­გი­ო­ნე­ბი­დან, სა­დაც ასე­ვე ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის მო­დე­ლი ამუ­შავ­დე­ბა. ამ თვალ­საზ­რი­სი­თაც, ეს­ტო­ნეთს სკო­ლამ­დელ გა­ნათ­ლე­ბა­ში ინ­ვერ­სი­ის პროგ­რა­მის და­ნერ­გ­ვის საკ­მა­ოდ კარ­გი გა­მოც­დი­ლე­ბა აქვს, შე­სა­ბა­მი­სად, მა­თი გა­მოც­დი­ლე­ბა, მას­წავ­ლე­ბელ­თა გა­ნათ­ლე­ბის თუ პროგ­რა­მის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის კუთხით, ძა­ლი­ან გვეხ­მა­რე­ბა ჩვე­ნი პრო­ექ­ტის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა­ში.

სა­პი­ლო­ტე სკო­ლე­ბის გან­წყო­ბა

აქ რამ­დე­ნი­მე ფაქ­ტორს შე­იძ­ლე­ბა გა­ეს­ვას ხა­ზი — ერ­თი მხრივ, რე­ფორ­მის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის სურ­ვი­ლი არ­სე­ბობს, თუმ­ცა გარ­კ­ვე­უ­ლი წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბე­ბია თვი­თონ სკო­ლებს შიგ­ნით. პირ­ვე­ლი და მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი — ბი­უ­როკ­რა­ტი­უ­ლი სის­ტე­მა იმ­დე­ნად გამ­ჯ­და­რია, რომ ნე­ბის­მი­ერ ექ­ს­პე­რი­მენ­ტ­სა თუ სა­პი­ლო­ტე პროგ­რა­მას სჭირ­დე­ბა მოქ­ნი­ლო­ბა. ეს მოქ­ნი­ლო­ბა ჩვენს სის­ტე­მას არ აქვს, არა მარ­ტო არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში, ნე­ბის­მი­ერ სკო­ლა­ში. დი­რექ­ტო­რი ფრთხი­ლობს, რო­მე­ლი­მე მას­წავ­ლე­ბელს და­მა­ტე­ბი­თი სა­ა­თე­ბი რომ მის­ცეს, რო­გორ მო­ახ­დი­ნოს ამის კომ­პენ­სი­რე­ბა, ორი მას­წავ­ლე­ბე­ლი რომ შე­ვი­დეს კლას­ში, ეს ხომ არ დარ­ღ­ვევს რა­ი­მე წესს… ეს ისე­თი სა­კითხე­ბია, რომ­ლებ­საც სკო­ლე­ბი თა­მა­მად უნ­და წყვეტ­დ­ნენ. სკო­ლა ცოცხა­ლი ორ­გა­ნიზ­მია, იქ მუდ­მი­ვად უნ­და ხდე­ბო­დეს სხვა­დას­ხ­ვა ექ­ს­პე­რი­მენ­ტე­ბის, მე­ქა­ნიზ­მე­ბის, მე­თო­დე­ბის, თუნ­დაც ჯერ არ არ­სე­ბუ­ლი მიდ­გო­მე­ბის მო­სინ­ჯ­ვა და და­ტეს­ტ­ვა, რაც რე­ა­ლუ­რად ჩვენს სკო­ლებ­ში არ ხორ­ცი­ელ­დე­ბა. ბევრ პრობ­ლე­მას ვაწყ­დე­ბით იმი­ტომ, რომ დი­რექ­ტო­რე­ბი სა­კითხს არ უყუ­რე­ბენ ისე, თუ რა შეც­ვა­ლონ სწავ­ლე­ბის ხა­რის­ხის გა­სა­უმ­ჯო­ბე­სებ­ლად, არა­მედ ფიქ­რო­ბენ, რა მო­ი­მოქ­მე­დონ, რომ სა­მი­ნის­ტ­როს­თან არ ჰქონ­დეთ პრობ­ლე­მე­ბი. სამ­წუ­ხა­როდ, სა­მი­ნის­ტ­რო­საც სა­კითხი ისე აქვს და­ყე­ნე­ბუ­ლი, რომ დი­რექ­ტო­რე­ბი ან­გა­რიშ­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბი კი არ არი­ან, რამ­დე­ნად ხა­რის­ხი­ან და ექ­ს­პე­რი­მენ­ტულ სწავ­ლე­ბას და­ნერ­გა­ვენ, არა­მედ — რამ­დე­ნად კარ­გად შე­ას­რუ­ლე­ბენ ბი­უ­როკ­რა­ტი­უ­ლად სა­მი­ნის­ტ­როს მი­თი­თე­ბებს. ეს პრობ­ლე­მა რე­ა­ლუ­რად არ­სე­ბობს.

მე­ო­რე პრობ­ლე­მა — მას­წავ­ლებ­ლე­ბის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა, არ ვგუ­ლის­ხ­მობ ჩვენს სა­პი­ლო­ტე სკო­ლებს. ზო­გა­დად, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ისი­ნი რე­ზის­ტენ­ტუ­ლე­ბი არი­ან რა­ი­მე ცვლი­ლე­ბი­სად­მი და რა­ი­მე ტი­პის ცვლი­ლე­ბას აღიქ­ვა­მენ, რო­გორც საფ­რ­თხეს მა­თი საქ­მი­ა­ნო­ბის­თ­ვის. იმა­ვე არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში, რო­დე­საც სა­უ­ბა­რი იყო ბუ­ნე­ბის ქარ­თუ­ლად სწავ­ლე­ბა­ზე, ზო­გი­ერთ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ამას აღიქ­ვამ­დ­ნენ, რო­გორც მათ წი­ნა­აღ­მ­დეგ გა­დად­გ­მულ ნა­ბიჯს — მათ არ შე­უძ­ლი­ათ ქარ­თუ­ლად სწავ­ლე­ბა, რაც იმას ნიშ­ნავს, რომ, რად­გან ბუ­ნე­ბის სწავ­ლე­ბა ქარ­თუ­ლად წა­რი­მარ­თე­ბა, ისი­ნი სა­ა­თე­ბის, სამ­სა­ხუ­რის გა­რე­შე შე­ი­ძლება დარ­ჩ­ნენ. „სა­ა­თე­ბის ომი“ და სა­ა­თე­ბის და­კარ­გ­ვის ში­ში თვალ­სა­ჩი­ნოა რო­გორც ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში, ასე­ვე არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან­ში, რაც ასე­ვე ხელს უშ­ლის ნე­ბის­მი­ე­რი ექ­ს­პე­რი­მენ­ტის თუ გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი პროგ­რა­მის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას. მას­წავ­ლებ­ლე­ბი ამას არ უყუ­რე­ბენ, რო­გორც მოს­წავ­ლის­თ­ვის უკე­თე­სი შე­დე­გის მომ­ტანს, არა­მედ უყუ­რე­ბენ სა­კუ­თა­რი პერ­ს­პექ­ტი­ვით — რა­ი­მე საფ­რ­თხეს ხომ არ უქ­მ­ნის მათ მო­მა­ვალ პრო­ფე­სი­ულ საქ­მი­ა­ნო­ბას. ეს რე­ა­ლუ­რი პრობ­ლე­მაა.

სამ­წუ­ხა­როდ, შერ­ჩე­ვის პრო­ცეს­ში და შემ­დ­გო­მაც, ასე­ვე, გა­მო­იკ­ვე­თა, რომ მას­წავ­ლებ­ლებს ურ­ჩევ­ნი­ათ სტა­ტუს-კვო, თუნ­დაც ცუ­დი სი­ტუ­ა­ცია, და­ჭა­ო­ბე­ბუ­ლი, და­ბა­ლი ხელ­ფა­სე­ბით და სტაგ­ნა­ცია, ვიდ­რე პროგ­რე­სი, რე­ფორ­მა იმი­ტომ, რომ ამ პრო­ცეს­ში თავს ნაკ­ლე­ბად და­ცუ­ლად გრძნო­ბენ. ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ჩვე­ნი სკო­ლის მას­წავ­ლებ­ლებს ურ­ჩევ­ნი­ათ ატა­რონ გაკ­ვე­თი­ლე­ბი ისე, რო­გორც ატა­რებ­დ­ნენ ოცი-ოც­და­ა­თი წლის წინ, არა­ფე­რი შეც­ვა­ლონ. გა­ცი­ლე­ბით მარ­ტი­ვია ამ კუთხით სვლა, ვიდ­რე ფე­ხი აუწყო თა­ნა­მედ­რო­ვე მოთხოვ­ნებს და ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი იყო ისე შეც­ვა­ლო სას­წავ­ლო პრაქ­ტი­კა, რომ ეს მოს­წავ­ლე­ებ­ზე აისა­ხოს. ეს ტენ­დენ­ციაა რო­გორც ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში, ასე­ვე არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან­ში, თუმ­ცა არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან­ში მე­ტად იმ თვალ­საზ­რი­სით, რომ არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში რე­ფორ­მა ფაქ­ტობ­რი­ვად არ გა­ტა­რე­ბუ­ლა.

არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი სკო­ლე­ბის პრობ­ლე­მა­ტი­კა

დღე­საც, არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში რომ შეხ­ვალ, ტი­პურ საბ­ჭო­თა სკო­ლა­ში შე­დი­ხარ, სა­დაც მოს­წავ­ლის თა­ვი­სუფ­ლე­ბა შეზღუ­დუ­ლია. არა მხო­ლოდ ენობ­რი­ვი, არამედ მენ­ტა­ლურ-ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­თი თვალ­საზ­რი­სი­თაც ეს სკო­ლე­ბი, სამ­წუ­ხა­როდ, ისევ იქ არიან დარ­ჩე­ნი­ლი იმი­ტომ, რომ სა­ხელ­მ­წი­ფომ, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ამ 27 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, არა­ფე­რი გა­ა­კე­თა მა­თი რე­ფორ­მი­რე­ბის­თ­ვის, თუ არ ჩავ­თ­ვ­ლით გარ­კ­ვე­ულ ფრაგ­მენ­ტულ პროგ­რა­მებს, რომ­ლე­ბიც ქარ­თუ­ლი ენის სწავ­ლე­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბას გუ­ლის­ხ­მობდა. თუმ­ცა, რა თქმა უნ­და, ამ პროგ­რა­მებს ეფექ­ტი არ აქვს იმი­ტომ, რომ მი­სი ეფექ­ტი და­მო­კი­დე­ბუ­ლია ზო­გა­დად სწავ­ლე­ბის ხა­რის­ხის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა­ზე ამ სკო­ლებ­ში. თუ იქ, ზო­გა­დად, ხა­რის­ხი, მმარ­თ­ვე­ლო­ბა, ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­თი და გა­რე­მო პი­რო­ბე­ბი არ შე­იც­ვა­ლა, ეს ფრაგ­მენ­ტუ­ლი პროგ­რა­მე­ბი იქ­ნე­ბა ფუ­ჭი და უშე­დე­გო. შე­საძ­ლე­ბე­ლია, ენობ­რი­ვი გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის თვალ­საზ­რი­სით შე­დე­გი ჰქონ­დეს, მაგ­რამ ეს იქ­ნე­ბა მი­ნი­მა­ლის­ტუ­რი შე­დე­გი და­ნახ­არ­ჯე­ბ­თან შე­და­რე­ბით. ჩვენ რომ ვნა­ხოთ, რა და­ნა­ხარ­ჯი გვაქვს ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით გა­წე­უ­ლი და რა რე­სურ­სია ჩა­დე­ბუ­ლი, აღ­მოჩ­ნ­დე­ბა, რომ ძა­ლი­ან მძი­მე მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში ვართ.

ასე რომ, პრობ­ლე­მე­ბი, რა თქმა უნ­და არ­სე­ბობს, გარ­კ­ვე­უ­ლი წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბე­ბი­ცაა, თუმ­ცა, მთლი­ა­ნო­ბა­ში, იმ სკო­ლებ­ში, რომ­ლებ­შიც ვართ შე­სუ­ლი, ცვლილებებისთვის მზა­ო­ბა და გან­წყო­ბა არ­სე­ბობს.

მსგავ­სი პრო­ექ­ტე­ბი

არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი სკო­ლე­ბის­თ­ვის ჩვენ მუდ­მი­ვად გვაქვს მსგავ­სი პრო­ექ­ტე­ბი, თუმ­ცა სხვა­დას­ხ­ვა კომ­პო­ნენ­ტე­ბით. იგი­ვე ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის პროგ­რა­მე­ბი იყო სა­პი­ლო­ტე რე­ჟიმ­ში 2006-07 წლებ­ში (შვე­ი­ცა­რი­უ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცია ახორ­ცი­ე­ლებ­და, ჩვენ პარ­ტ­ნი­ო­რი ორ­გა­ნი­ზა­ცია ვი­ყა­ვით). იმ პე­რი­ოდ­ში შერ­ჩე­უ­ლი იყო 12 სკო­ლა ქვე­მო ქარ­თ­ლი­დან და სამ­ცხე-ჯა­ვა­ხე­თი­დან, სა­დაც სა­პი­ლო­ტე რე­ჟიმ­ში გან­ხორ­ცი­ელ­და ეს პრო­ექ­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც საკ­მა­ოდ წარ­მა­ტე­ბუ­ლი იყო რო­გორც ენობ­რი­ვი კომ­პე­ტენ­ცი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, ასე­ვე საგ­ნობ­რი­ვი კომ­პე­ტენ­ცი­ე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის, რის სა­ფუძ­ველ­ზეც სა­მი­ნის­ტ­რომ მი­ი­ღო გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბა, უფ­რო ინ­ტენ­სი­უ­რი და ფარ­თო გა­ე­ხა­და ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის რე­ფორ­მა. 2009-10 წლებ­ში გარ­კ­ვე­უ­ლი ნა­ბი­ჯე­ბიც გა­და­იდ­გა რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბის შექ­მ­ნის თვალ­საზ­რი­სით, რომ სკო­ლებს შეძ­ლე­ბო­დათ ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის პროგ­რა­მე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა: კა­ნონ­ში აისა­ხა მულ­ტი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის პროგ­რა­მა, შე­იქ­მ­ნა ბი­ლინ­გ­ვუ­რი მას­წავ­ლებ­ლის სტან­დარ­ტი და ბი­ლინ­გ­ვუ­რი პროგ­რა­მე­ბის დე­ბუ­ლე­ბა. თუმ­ცა, სამ­წუ­ხა­როდ, 2011 წლი­დან, ყვე­ლა­ფე­რი ერ­თი ხე­ლის მოს­მით ჩა­მო­ი­შა­ლა, რო­დე­საც გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბა იქ­ნა მი­ღე­ბუ­ლი, რომ ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბა სა­მი­ნის­ტ­როს­თ­ვის გახ­და მხო­ლოდ სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბი, რაც გუ­ლის­ხ­მობ­და ერ­თე­ნო­ვა­ნი სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბის ორე­ნოვ­ნად გა­დაქ­ცე­ვას — 70% მშობ­ლი­ურ ენა­ზე იყო, ხო­ლო 30% — ნა­თარ­გ­მ­ნი. ეს იყო აღ­ქ­მუ­ლი, რო­გორც ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბა და სა­მი­ნის­ტ­როს აზ­რით, ის ყვე­ლა სკო­ლა­ში ახორ­ცი­ე­ლებ­და ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის პროგ­რა­მას. რე­ა­ლუ­რად, ეს სრუ­ლი აბ­სურ­დი იყო, სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბი სრუ­ლი­ად უვარ­გი­სი და გა­მო­უ­სა­დე­გა­რი გახ­და, ფაქ­ტობ­რი­ვად, სკო­ლე­ბის დიდ­მა ნა­წილ­მა გვერ­დ­ზე გა­და­დო და, უფ­რო მე­ტიც, ზო­გი­ერ­თ­მა სხვა ქვეყ­ნი­დან მო­წო­დე­ბუ­ლი სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოებით ჩაანაცვლა იმი­ტომ, რომ ამ სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბის პრაქ­ტი­კა­ში გა­მო­ყე­ნე­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო. ამან ძა­ლი­ან ბევ­რი პრობ­ლე­მა შექ­მ­ნა, შე­სა­ბა­მი­სად, ბი­ლინ­გ­ვურ გა­ნათ­ლე­ბას, 2011 წლი­დან, არა­ნა­ი­რი გაგ­რ­ძე­ლე­ბა არ ჰქო­ნია, ეს იდე­აც კი საკ­მა­ოდ უარ­ყო­ფით შე­დე­გებ­თან იყო ასო­ცი­რე­ბუ­ლი სწო­რედ ამ არა­ე­ფექ­ტუ­რი სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბის გა­მო.

დი­დი იმე­დი გვაქვს, რომ ახ­ლა მიდ­გო­მე­ბი შე­იც­ვ­ლე­ბა და რე­ა­ლუ­რი ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის პროგ­რა­მებ­თან გვექ­ნე­ბა საქ­მე და რე­ა­ლუ­რად მოხ­დე­ბა იმ საწყი­სის, რო­მე­ლიც 13-14 წლის წინ და­ვიწყეთ, რე­ა­ლუ­რი გა­ნახ­ლე­ბა-გან­ვი­თა­რე­ბა, რო­ცა შე­იძ­ლე­ბო­და, დღეს სულ სხვა ეტაპ­ზე ვყო­ფი­ლი­ყავთ. ამ თვალ­საზ­რი­სით, სამ­წუ­ხა­როდ, ვართ ისევ იქ, სა­დაც 2005 წელს ვი­ყა­ვით რო­გორც სკო­ლე­ბის მომ­ზა­დე­ბის და და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის, ასე­ვე სა­კად­რო რე­სურ­სის თვალ­საზ­რი­სით. საკ­მაო დრო გვქონ­და ამ რე­ფორ­მის­თ­ვის კად­რე­ბის მოსამ­ზა­დე­ბლად — რო­გორც მოქ­მე­დი, ასე­ვე მო­მა­ვა­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბის, მაგ­რამ, სამ­წუ­ხა­როდ, სწორი ხედ­ვა და გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის სურ­ვი­ლი ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში არ არის. ხში­რად ერ­თი პო­ლი­ტი­კუ­რი ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ბის მხრი­დან არის ში­ში მსგავ­სი ტი­პის რე­ფორ­მე­ბის და ისე­ვე, რო­გორც მას­წავ­ლებ­ლებს, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბის მიმ­ღე­ბებ­საც ურ­ჩევ­ნი­ათ შე­ი­ნარ­ჩუ­ნონ არ­სე­ბუ­ლი სტა­ტუს-კვო, ვიდ­რე რე­ფორ­მე­ბი გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლონ, რად­გან რე­ფორ­მებს თან ახ­ლავს წა­რუ­მა­ტებ­ლო­ბაც, ეს ბუ­ნებ­რი­ვი მოვ­ლე­ნაა, შე­იძ­ლე­ბა იყოს კომ­პო­ნენ­ტე­ბი, სა­დაც იქ­ნე­ბა ჩა­ვარ­დ­ნა. შე­საძ­ლე­ბე­ლია წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბაც გარ­კ­ვე­უ­ლი ჯგუ­ფე­ბის მხრი­დან და ესეც ნა­წი­ლია რე­ფორ­მე­ბის იმი­ტომ, რომ ჯგუ­ფებს, რომ­ლებ­საც რე­ფორ­მე­ბის ქვეშ არ შე­უძ­ლი­ათ იყ­ვ­ნენ წარ­მა­ტე­ბუ­ლე­ბი, ამის წი­ნა­აღ­მ­დეგ აქვთ რე­ზის­ტენ­ტუ­ლო­ბა. ბევრს სა­კუ­თარ თა­ვის ტკი­ვილს მო­მა­ვა­ლი თა­ო­ბის თა­ვის ტკი­ვი­ლი ურ­ჩევ­ნია, თუნ­დაც მო­მა­ვალ­მა თა­ო­ბამ ხა­რის­ხი­ა­ნი გა­ნათ­ლე­ბა ვერ მი­ი­ღოს. ეს, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, სკო­ლე­ბის, მას­წავ­ლებ­ლე­ბის და, სამ­წუ­ხა­როდ, გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბის მიმ­ღებ­თა პო­ზი­ციაა. მოს­წავ­ლე­ე­ბის ხარ­ჯ­ზე, ხში­რად, უარს ამ­ბო­ბენ ხა­რის­ხ­ზე, რე­ფორ­მებ­სა და ექ­ს­პე­რი­მენ­ტებ­ზე. თუმ­ცა, გა­ვი­მე­ო­რებ, ეს არ ეხე­ბა მხო­ლოდ არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებს, ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­თან და­კავ­ში­რე­ბი­თაც ანა­ლო­გი­უ­რი ვითარება გვაქვს.

არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი მას­წავ­ლე­ბე­ლი

რა თქმა უნ­და, არი­ან აქ­ტი­უ­რი და რე­ფორ­მებ­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი მას­წავ­ლებ­ლე­ბი, თუმ­ცა, მთლი­ა­ნო­ბა­ში მა­თი რა­ო­დე­ნო­ბა მცი­რეა. ამას იმ პრო­ცეს­მაც შე­უწყო ხე­ლი, რომ ფაქ­ტობ­რი­ვად ისი­ნი მოწყ­ვე­ტი­ლი იყ­ვ­ნენ ყო­ველ­თ­ვის მას­წავ­ლებ­ლის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის სქე­მა­საც და ნე­ბის­მი­ერ წინ­ს­ვ­ლა­საც. სამ­წუ­ხა­როდ, პო­ლი­ტი­კა ყო­ველ­თ­ვის ასე­თი იყო — რა­ტომ უნ­და უზ­რუნ­ველ­ვ­ყოთ მა­თი პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბა მათ მშობ­ლი­ურ ენა­ზე, ეს გა­აქ­რობს მო­ტი­ვა­ცი­ას, შე­ის­წავ­ლონ სა­ხელ­მ­წი­ფო ენა. ასე­თი იყო ცალ­სა­ხა პო­ზი­ცია 2007-08 წლებ­ში და, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბის დე­ბუ­ლე­ბა­ში ეწე­რა, რომ მათ მშობ­ლი­ურ ენა­ზე შე­ეძ­ლოთ საგ­ნობ­რი­ვი და პრო­ფე­სი­უ­ლი უნა­რე­ბის გა­მოც­დის ჩა­ბა­რე­ბა, პრაქ­ტი­კა­ში ეს არ გან­ხორ­ცი­ელ­და სწო­რედ ამ იდე­ით, რომ მო­ტი­ვა­ცია აღარ ექ­ნე­ბო­დათ სა­ხელ­მ­წი­ფო ენის შეს­წავ­ლის. თუმ­ცა, პრაქ­ტი­კამ დაგ­ვა­ნა­ხა, რომ 10 წე­ლი გა­ვი­და და ვერც პრო­ფე­სი­უ­ლი უნა­რე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა შევ­ძე­ლით მშობ­ლი­ურ ენა­ზე და არც ქარ­თუ­ლის შეს­წავ­ლის მო­ტი­ვა­ცია გაჩ­ნ­და, რომ ქარ­თუ­ლის გზით მომ­ხ­და­რი­ყო პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბა. მიდ­გო­მა, რომ ეს და­უ­კარ­გავ­და ქარ­თუ­ლის სწავ­ლე­ბის მო­ტი­ვა­ცი­ას, რა თქმა უნ­და, არ გა­მარ­თ­ლ­და, შე­სა­ბა­მი­სად, სწო­რედ ეს არის იმის მი­ზე­ზი, რომ ამ თვალ­საზ­რი­სით, დღეს­დღე­ო­ბით, არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში უფ­რო მძი­მე ვი­თა­რე­ბა გვაქვს, ვიდ­რე ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან­ში. თუმ­ცა, იქაც არი­ან მას­წავ­ლებ­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც სხვაგ­ვა­რად ფიქ­რო­ბენ.

პე­და­გოგ­თა პრობ­ლე­მა­ტი­კა

კი­დევ მრა­ვა­ლი სხვა ტი­პის პრობ­ლე­მაა, მა­გა­ლი­თად, თუ ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში მას­წავ­ლე­ბელ­თა და­ბე­რე­ბის სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მა გვაქვს, უფ­რო მე­ტად სე­რი­ო­ზუ­ლად ეს არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­შია; რო­დე­საც ადა­მი­ანს, პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, არც სას­კო­ლო დო­ნე­ზე და არც ისე, არ ჰქო­ნია კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ის ამაღ­ლე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, ბუ­ნებ­რი­ვია, რომ მი­სი   კვა­ლი­ფი­კა­ცი­აც შე­სა­ბა­მი­სია; ამას ემა­ტე­ბა სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო, მა­თე­მა­ტი­კის მას­წავ­ლე­ბელ­თა დე­ფი­ცი­ტიც. ასე რომ, პრობ­ლე­მე­ბი სე­რი­ო­ზუ­ლია, ამას­თა­ნა­ვე, არც ახა­ლი კად­რე­ბის შეს­ვ­ლის მე­ქა­ნიზ­მე­ბია კარ­გად და­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი იმი­ტომ, რომ არც გას­ვ­ლის მე­ქა­ნიზ­მე­ბი არ­სე­ბობს და არც მო­ზიდ­ვის მე­ქა­ნიზ­მე­ბი გვაქვს ამუ­შა­ვე­ბუ­ლი. ეს პრობ­ლე­მა ყველ­გან დგას, მაგ­რამ უფ­რო მძაფ­რად არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­თან მი­მარ­თე­ბა­შია.

თუმ­ცა, უნ­და აღი­ნიშ­ნოს, რომ ამ სკო­ლებ­ში გარ­კ­ვე­უ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბის შემ­ტა­ნი სწო­რედ ის ქარ­თუ­ლი ენის მას­წავ­ლებ­ლე­ბი აღ­მოჩ­ნ­დ­ნენ, რომ­ლე­ბიც წარ­გ­ზავ­ნი­ლე­ბი არი­ან იქ. საკ­მა­ოდ კვა­ლი­ფი­ცი­უ­რე­ბი, კარ­გად მომ­ზა­დე­ბუ­ლე­ბი გარ­კ­ვე­უ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბის კა­ტა­ლი­ზა­ტო­რე­ბი გახ­დ­ნენ ად­გი­ლებ­ზე, მათ შო­რის, პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის თუ სხვა სი­ახ­ლე­ე­ბის შე­ტა­ნის თვალ­საზ­რი­სით. მათ გარ­კ­ვე­უ­ლი პო­ზი­ტი­უ­რი რო­ლი ითა­მა­შეს არა მარ­ტო ენობ­რი­ვად, ზო­გა­დად სას­კო­ლო კულ­ტუ­რის მეტ­ნაკ­ლე­ბად შეც­ვ­ლის თვალ­საზ­რი­სი­თაც. თუმ­ცა, შე­საძ­ლე­ბე­ლია უფ­რო მე­ტის მიღ­წე­ვა, ამ მას­წავ­ლებ­ლე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით. მათ უამ­რა­ვი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა აქვთ აღე­ბუ­ლი და სწო­რედ ეს უამ­რა­ვი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა ქმნის პრობ­ლე­მებს იმი­ტომ, რომ ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში მა­თი შეს­რუ­ლე­ბა არა­რე­ა­ლის­ტუ­რი ხდე­ბა. სჯობს, უფ­რო რე­ა­ლუ­რი და გრძელ­ვა­დი­ა­ნი კონ­კ­რე­ტუ­ლი გეგ­მა და­ვუ­სა­ხოთ.

ჩვე­ნი პრო­ექ­ტი სწო­რედ ამა­ზეა ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი, რომ ქარ­თუ­ლი ენის ამ მას­წავ­ლებ­ლებს და­ე­ვა­ლოთ ბუ­ნე­ბის მას­წავ­ლებ­ლებ­თან ერ­თად მუ­შა­ო­ბა და იმ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, თუ ბუ­ნე­ბის მას­წავ­ლე­ბელ­მა არ იცის ქარ­თუ­ლი, მას­თან ერ­თად ჩა­ა­ტა­რონ გაკ­ვე­თი­ლე­ბი. მე­ო­რე მხრივ, ქარ­თუ­ლი ენის პე­და­გოგ­მა უნ­და აიღოს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, რომ ორი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, პრო­ექ­ტის მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბი­სას, უზ­რუნ­ველ­ყოფს ამ კონ­კ­რე­ტუ­ლი მას­წავ­ლებ­ლის სწავ­ლე­ბას, რა­თა დაწყე­ბი­თე­ბის მას­წავ­ლე­ბელ­მა და­მო­უ­კი­დებ­ლად შეძ­ლოს ქარ­თუ­ლად სწავ­ლე­ბა. ჩვენ არ მოვ­თხოვთ მათ, რომ მთელ სკო­ლას ან მთელ თემს ას­წავ­ლონ, რაც იმ­თა­ვით­ვე არა­რე­ა­ლის­ტუ­რია, არა­მედ — კონ­კ­რე­ტულ ადა­მი­ა­ნებს, რომ­ლე­ბიც შემ­დ­გომ გა­აგ­რ­ძე­ლე­ბენ იმ საქ­მეს, რო­მელ­საც ერ­თად და­იწყე­ბენ. ამ თვალ­საზ­რი­სით, ვფიქ­რობ, უფ­რო ეფექ­ტუ­რად შე­იძ­ლე­ბა ამ კად­რე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა და სას­კო­ლო დო­ნე­ზე მე­ტი ცვლი­ლე­ბე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში.

პროგ­რა­მის მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბა

ბა­კუ­რი­ან­ში გა­მარ­თუ­ლი ტრე­ნინ­გე­ბით პროგ­რა­მა მხო­ლოდ იწყე­ბა, შემ­დ­გომ იქ­ნე­ბა არა მარ­ტო ტრე­ნინ­გე­ბი, არა­მედ მუდ­მი­ვი კონ­სულ­ტი­რე­ბა, ად­გი­ლებ­ზე, გაკ­ვე­თი­ლებ­ზე დას­წ­რე­ბა, შე­სა­ბა­მი­სი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი. ამ ეტაპ­ზე, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ჩვენ გან­ვა­ხორ­ცი­ე­ლებთ იმას, რა­საც სას­კო­ლო პრო­ცე­სის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლი უნ­და აკე­თებ­დეს სას­კო­ლო დო­ნე­ზე. შევეც­დე­ბით, ყო­ველ­დღი­უ­რად და­ვეხ­მა­როთ მათ სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­სას.

ივა­რა­უ­დე­ბა პრო­ექ­ტის გაგ­რ­ძე­ლე­ბა სხვა­დას­ხ­ვა მი­მარ­თუ­ლე­ბით. ახ­ლა მომ­ზად­და მა­სა­ლა III-IV კლა­სე­ბის­თ­ვის სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო მეც­ნი­ე­რე­ბებ­ში, იგეგ­მე­ბა V-VI კლა­სე­ბის­თ­ვი­საც, რა­თა შემ­დ­გომ წლებ­ში ჰქონ­დეთ შე­სა­ბა­მი­სი სას­წავ­ლო მა­სა­ლა. ასე­ვე, ვფიქ­რობთ, და­ვა­მა­ტოთ სა­მო­ქა­ლა­ქო გა­ნათ­ლე­ბის კომ­პო­ნენ­ტი და მე­ხუ­თე კლა­სი­დან „ჩვე­ნი სამ­შობ­ლოს“ ინ­ტეგ­რი­რე­ბის პი­ლო­ტი­რე­ბაც მოვ­სინ­ჯოთ. რო­გორც სას­კო­ლო დო­ნე­ზე შე­ვუწყობთ ხელს პრო­ექ­ტ­ში ჩარ­თუ­ლი სა­პი­ლო­ტე სკო­ლე­ბის პე­და­გო­გე­ბის პრო­ფე­სი­ულ გა­ნათ­ლე­ბას, ასე­ვე, ტრე­ნინ­გე­ბის სა­ხით, და­მა­ტე­ბი­თი პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა­საც მივ­ცემთ.

 

ენი­სა და საგ­ნის ინ­ტეგ­რი­რე­ბა

ჩვე­ნი პრო­ექ­ტი ერ­თ­გ­ვა­რად მოწყ­ვე­ტი­ლი რომ არ ყო­ფი­ლი­ყო გა­ნათ­ლე­ბის სა­მი­ნის­ტ­როს, გა­დავ­წყ­ვი­ტეთ, პრო­ცეს­ში სა­მი­ნის­ტ­როც ჩარ­თუ­ლი­ყო, გან­სა­კუთ­რე­ბით, რო­ცა იქ თა­მარ ჯა­ყე­ლის მსგავ­სი სპე­ცი­ა­ლის­ტი გვყავს. ამი­ტომ ეს კომ­პო­ნენ­ტი — მას­წავ­ლე­ბელ­თა გზამ­კ­ვ­ლე­ვის შექ­მ­ნა, იმ მა­სა­ლებ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით, რომ­ლე­ბიც ინ­ტეგ­რი­რე­ბას შე­უწყობს ხელს, მას მი­ვან­დეთ. ჩვე­ნი ორ­გა­ნი­ზა­ცია ამუ­შა­ვებ­და სა­კითხავ ლი­ტე­რა­ტუ­რას, ხო­ლო ამა­ზე მორ­გე­ბულ გზამ­კ­ვ­ლევს აკე­თებ­დ­ნენ სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის დე­პარ­ტა­მენ­ტის თა­ნამ­შ­რომ­ლე­ბი. ამ ჯგუფს ქალ­ბა­ტო­ნი თა­მა­რი ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლობ­და და ტრე­ნინ­გე­ბიც შე­სა­ბა­მის კომ­პო­ნენ­ტ­ში — ენი­სა და საგ­ნის ინ­ტეგ­რი­რე­ბა — ქალ­ბა­ტონ­მა თა­მარ­მა ჩა­ა­ტა­რა. ტრე­ნინ­გებ­ზე მოწ­ვე­უ­ლი გვყავ­და, ასე­ვე, ეს­ტო­ნე­ლი ექ­ს­პერ­ტი — ზო­გა­დად მე­თო­დი­კა­ში, ენი­სა და საგ­ნის ინ­ტეგ­რი­რე­ბულ სწავ­ლე­ბა­ში. ასე რომ, სა­მი­ნის­ტ­რო აქ­ტი­უ­რად იყო ჩარ­თუ­ლი, რა­თა არ ყო­ფი­ლი­ყო აღ­ქ­მუ­ლი, რო­გორც ცალ­კე არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მი­ერ მომ­ზა­დე­ბუ­ლი პრო­ექ­ტი, არა­მედ ინ­ტეგ­რი­რე­ბუ­ლი ყო­ფი­ლი­ყო იმ ხედ­ვებ­თან, რაც სას­წავ­ლო გეგ­მე­ბის სამ­მარ­თ­ვე­ლოს აქვს სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის რე­ფორ­მი­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით.

 

***

რას წარმოადგენს საგანმანათლებლო რესურსი „შევიმეცნოთ სამყარო ქართულ ენაზე“, რა კომპონენტებისგან შედგება და რას სთავაზობს მასწავლებლებს – გვესაუბრება თამარ ჯაყელი.

საგანმანათლებლო რესურსების ნაკრები „შევიმეცნოთ სამყარო ქართულ ენაზე“ განკუთვნილია III-IV კლასების არაქართულენოვანი მოსწავლეებისათვის. რესურსი შედგება 10 სასწავლო თემისგან: ჩვენი სკოლის ეზო; ცხოველთა სამყარო, შეგრძნებები; თვისებები; ამინდი; ტყე; მექანიკური მუშაობა; მოძრაობა; სასიცოცხლო ციკლი; შავი ზღვის სანაპირო.

თითოეული სასწავლო თემა შემდეგი კომპონენტებისაგან შედგება:

* დონეების მიხედვით დაყოფილი წიგნები – ერთსა და იმავე თემატიკაზე აგებული წიგნები, რომლებიც ერთმანეთისგან სირთულის დონით განსხვავდება. თითოეულ წიგნში საფეხურებრივად რთულდება საგნობრივი და ენობრივი შინაარსი. შესაბამისად, ცალკეული დონის წიგნში მოცემული ინფორმაციის შესწავლა მოსწავლეს მოამზადებს მომდევნო დონის ასათვისებლად.

* პოსტერები – საგანმანათლებლო ფუნქციის მქონე თვალსაჩინოებები, რომლებიც გამოიყენება აქტივობების დროს.

* მასწავლებლის გზამკვლევი – ეს რესურსი მასწავლებელს სთავაზობს მრავალფეროვან თანმიმდევრულ აქტივობებს, რომელთა შესრულება მოსწავლეებს დაეხმარება წიგნებში წარმოდგენილი ცნებების, საკითხების გააზრებულად და აქტიურად შესწავლაში, სტანდარტით გათვალისწინებული უნარების დაუფლებაში. გზამკვლევში ერთმანეთს ენაცვლება ენობრივი და საგნობრივი ხასიათის აქტივობები. საგნობრივი აქტივობები ემსახურება სტანდარტით გათვალისწინებული დარგობრივი ცნებების გააზრებას, ხოლო ენობრივი აქტივობები * იმ ენობრივი მასალის გაგება-ათვისებას, რომელიც სჭირდება მოსწავლეს საგნობრივი აქტივობების შესასრულებლად. მაგალითად, მექანიკური მუშაობის გასაგებად მოსწავლეს სჭირდება ისეთი საკვანძო სიტყვების გაგება, როგორებიცაა `მუშაობა~, `გადაადგილება~. ამიტომ, მექანიკური მუშაობის, როგორც ცნების გააზრების ხელშემწყობი აქტივობების დაწყებამდე, გზამკვლევი მოსწავლეებს სთავაზობს ენობრივ სავარჯიშოებს, რომლებიც ამ სიტყვათა მნიშვნელობების გაგებასა და ათვისება-დამახსოვრებაში დაეხმარება.

გთავაზობთ ამგვარ აქტივობათა ნიმუშებს:

  1. საკლასოოთახში საგანთა გადაადგილების პრაქტიკული მაგალითების ჩვენებასიტყვა „გადაადგილების“ გასაგებად (მაგ., საშლელს აიღებთ და სხვაგან დადებთ, თან გაასიტყვებთმოქმედებას: „საშლელი გადავაადგილე“);
  2. ბრძანებებისშესრულება (მაგ., მაია, გადააადგილე რვეული; დათო, გადააადგილე ჩანთა და მისთ.);
  3. საკლასოოთახში გადააადგილებთ რაც შეიძლება ბევრ დიდ და პატარა საგნებს (სკამს, მაგიდას, კალამს, რვეულს, წიგნს, ქოთანს და მისთ.) სხვადასხვა მოქმედების გამოყენებით. გაასიტყვებთცალკეულ მოქმედებებს (მივაწექი, ავწიე, დავდე, გავაღე და მისთ.), ყოველ ჯერზე იკითხავთ: რამოხდა?   (მაგ., მივაწექი მაგიდას, რა მოხდა? მაგიდა გადაადგილდა); მოიყვანთ კონტრმაგალითსაც(მაგ., მივაწექი კარადას, კარადა არ გადაადგილდა);
  4. ბრძანებებისშესრულება –  ლექსიკური მარაგის ასათვისებლად და განსამტკიცებლად დაავალებთმოსწავლეებს მსგავსი მოქმედებების შესრულებას.
  5. მოსწავლეებიიხსენებენ საგნების გადაადგილების მაგალითებს პირადი გამოცდილებიდან(შესთავაზეთ კონტექსტები: სახლში დალაგების დროს, ეზოში თამაშის დროს, სპორტულდარბაზში, ქუჩაში და სხვ.). დაეხმარეთ მოსწავლეებს მაგალითების გახსენებაში, შემდეგჩამოწერეთ ყველა იდეა დიდი ფორმატის ქაღალდზე. მომდევნო ეტაპებზე, როცა მოსწავლეებიკარგად გაიაზრებენ, რას ნიშნავს მექანიკური მუშაობა, ამ ჩამონათვალს მიუბრუნდებით დამოსწავლეებს შესთავაზებთ მის გაანალიზებას. ამ ეტაპზე ეს სამუშაო ნაადრევია.

როგორც ან ნიმუშებიდან ჩანს, ეს აქტივობები ემსახურება ენობრივ მიზანს, სახელდობრ, არაქართულენოვან მოსწავლეს გააგებინოს, რას ნიშნავს სიტყვა „გადაადგილება“ და აათვისებინოს იგი, რათა შემდეგ შესაძლებელი გახდეს ისეთი საგნობრივი ცნების გაგებაზე მუშაობა, როგორიცაა „მექანიკური მუშაობა“, რომელიც გულისხმობს ძალის ზემოქმედებით ობიექტის გადაადგილებას.

თითოეული თემის გზამკვლევი შედგება სამი ძირითადი ნაწილისგან:

გზამკვლევის პირველ ნაწილში მოცემულია სიტყვათა ბანკი, ანუ ძირითადი ლექსიკა, რომლის ათვისება-განმტკიცებას ხელი უნდა შეუწყოს თემის შესწავლამ. ეს ცხრილი, საგნის მასწავლებლის გარდა, განკუთვნილია ქართული ენის მასწავლებლისთვისაც, რომელსაც შეუძლია წინმსწრებად ნახოს, რა ენობრივი ცოდნა დასჭირდება მოსწავლეს, რომ ამ მიმართულებით მოსამზადებელი სამუშაოები ჩაატაროს.

გზამკვლევის მეორე ნაწილში ცხრილის სახითაა წარმოდგენილი თემის მთლიანი გეგმა. სასწავლო თემა იგეგმება შემდეგი კომპონენტების გამოყენებით: საკვანძო ცნებები, საკვანძო შეკითხვები, შეფასების ინდიკატორები.

* ცნებების სახითაა განსაზღვრული ის საგნობრივი ცოდნა, რომელსაც უნდა დაეუფლოს მოსწავლე თემის ფარგლებში.

* საკვანძო შეკითხვები აღვიძებს მოსწავლის ცნობისმოყვარეობას და მის წინარე ცოდნას უკავშირებს თემის ფარგლებში დასამუშავებელ ცნებებს. საკვანძო კითხვები, როგორც ვექტორები, თემის სწავლა-სწავლების პროცესს შედეგისკენ მიმართავს.

* შეფასების ინდიკატორები სტანდარტის შედეგებიდან გამომდინარეობს და აჩვენებს, თუ რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ მოცემული თემის შესწავლისას. შეფასების ინდიკატორებზე დაყრდნობით შეიძლება შემუშავდეს კრიტერიუმები შეფასების რუბრიკებისთვის.

გზამკვლევის მესამე ნაწილში წარმოდგენილია თემის ეტაპებად დაჯგუფებული მიმდინარე და შემაჯამებელი აქტივობები, რომლებიც გამოყოფილია საკვანძო კითხვების მეშვეობით.

ლალი თვალაბეიშვილი 

 

ერთიანი ეროვნული გამოცდები

ბლოგი

კულტურა

მსგავსი სიახლეები