კახა გიგაური
სამშვილდეს საჯარო სკოლის კონსულტანტი მასწავლებელი
სამშვილდე ერთ-ერთი უძველესი ისტორიული ციხე-ქალაქია საქართველოში, ახლანდელი სოფელ სამშვილდის მახლობლად, ისტორიულ ქვემო ქართლში (ცურტავი). ციხე-ქალაქი შემორჩენილია ნანგრევების სახით. ქალაქის გასაშენებლად შერჩეული იყო მდინარე ჭივჭავისა და ხრამის (ქციის) შესართავში მდებარე ბუნებრივად გამაგრებული კონცხი, რომლის ორ მხარეს კლდოვანი, შვეული ხრამებია, მესამე მხარე გალავნითაა შემოსაზღვრული.
ვახტანგ I გორგასლის დედამ, დედოფალმა საგდუხტმა, რომელიც წარმოშობით ირანელი იყო, „აღაშენა სამშვილდე“ და მას შემდეგ, რაც ქრისტიანობა მიიღო, აქ ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ეკლესია – სიონი ააგო. სამშვილდე ქვემო ქართლის სადროშოდ ითვლებოდა. არაბთა ბატონობის დამყარების შემდეგ კი თბილისის საამიროს დაექვემდებარა, მოგვიანებით, IX საუკუნის ბოლოს, სამშვილდეს ანისის სამეფო დაეუფლა, X საუკუნის დასასრულს ტაშირ-ძორაკეთის სამეფოს დედაქალაქი იყო, ვიდრე ბაგრატ IV-მ (1027-1072) არ დაიბრუნა სომეხთა მეფის, კვირიკე II-ის შეპყრობის შემდეგ. უკვე XII საუკუნეში, დავით აღმაშენებელმა სამშვილდე თურქ-სელჩუკთაგან გაათავისუფლა და იგი ორბელთა ფეოდალური საგვარეულოს კუთვნილება და საქართველოს ამირსპასალარის რეზიდენცია გახდა. „ორბელთა ამბოხის“ ჩახშობის შემდეგ (1177) სამშვილდე საქართველოს მეფეს ემორჩილებოდა.
ქალაქის ბედი, კიდევ ერთხელ, მოგვიანებით, 1795 წელს, საქართველოში აღა-მაჰმად ხანის შემოსევის შედეგად შეიცვალა, სომეხი ეროვნების მოსახლეობა ლორედან ბორჩალოს მაზრაში (დღევანდელი მარნეულის მუნიციპალიტეტი) შემოვიდა, კერძოდ, ქოლაგირში, ხოლო 1816 წელს სამშვილდის მიწაზე დასახლდა. დღეს სოფელი სამშვილდე მისგან 4 კმ-ით დაშორებულ დაღეთის თემში შედის, სადაც ასევე ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობა ცხოვრობს, რომელიც მთიანი ყარაბაღიდან XIX ს-ის დასაწყისში გადმოსახლდა.
მრავალსაუკუნოვანი ქარტეხილებით სავსე წარსულის მქონე სამშვილდის ნაქალაქარში პირველი საგანმანათლებლო დაწესებულება 1930 წელს დაღეთში დაარსდა, სადაც სამშვილდელი მოსწავლეებიც იღებდნენ განათლებას; 1939 წლიდან სკოლა სამშვილდეშიც გაიხსნა. ერთსართულიან შენობას, მოგვიანებით, მეორე სართული დააშენეს და დღემდე ამ სახითაა შენარჩუნებული. სოფელი მთლიანად სომხურენოვანია და, შესაბამისად, სკოლაც. ათეული წლების წინ, როცა დღის წესრიგში დადგა სახელმწიფო ენის შესწავლის საკითხი, პირველი სირთულეების გადალახვა ჩემს მშობლებს, პედაგოგებს – როსტომ და მანანა გიგაურებს მოუწიათ. მათი ძალისხმევით გაიხსნა სკოლაში ქართული ენის კაბინეტი, ისინი ედგნენ მხარში პროექტის – ქართული, როგორც მეორე ენა, ახალგაზრდა პედაგოგებს. ახლა უკვე მე და ჩემი კოლეგები მაქსიმალურად ვცდილობთ, ღირსეულად გავაგრძელოთ წინამორბედი ღვაწლმოსილი ადამიანების მიერ გაკვალული გზა, დავეხმაროთ ჩვენს თანამემამულეებს, რომ ქართული სახელმწიფოს სრულფასოვან მოქალაქეებად იგრძნონ თავი, რისთვისაც ქართული ენის ცოდნა უმთავრესი პირობაა. ეს კარგად ესმით ჩემი მოსწავლეების მშობლებსაც, რაოდენ სასიხარულოა მასწავლებლისთვის, როცა მშობელი გეუბნება, სკოლიდან მოსული ჩემი შვილი, პირველ რიგში, ქართულს მეცადინეობსო. წლებია ბილინგვური სწავლებაა დანერგილი ჩვენს სკოლაში, რაც უადვილებს სომეხ მოსწავლეებს სწავლა-სწავლების პროცესს, მეტი ინტერესით ერთვებიან კლასგარეშე ღონისძიებებში, მონაწილეობენ ოლიმპიადებში, სასკოლო ღონისძიებებში, აქვთ წარმატებები სწავლაში, რაც ჩვენი სკოლის 18-ივე პედაგოგის დამსახურებაა. მათგან 6 უფროსი მასწავლებელია, დანარჩენები მასწავლებელთა სასერტიფიკაციო გამოცდებზე არიან დარეგისტრირებული. წარმატებებს ვუსურვებ თითოეულ მათგანს.
დაბოლოს, პატივისცემით მინდა მოვიხსენიო სამშვილდის სკოლის დირექტორები სხვადასხვა წლებში: იშხარ ჯაგინიანი, ავეტიკ ოგანეზიანი, ფირუზ ავაქიანი, ფაფელ პეტროსიანი, ანუშიკ საგრადიანი, ვართან არუთინიანი, ალა სირომიატოვა. თითოეულ მათგანს მიუძღვის წვლილი სკოლის განვითარებაში. უკვე მესამე წელია კოლეგა-დირექტორების დაწყებულ საქმეს აგრძელებს ბატონი ფირუზის ქალიშვილი, ქალბატონი აიკანუში, რომელიც უპირობო მხარდამჭერია ყველა იმ ინიციატივის, რაც სწავლა-სწავლების ხარისხის გაუმჯობესებას წაადგება.
