რუსუდან გაჩეჩილაძე
სსიპ თბილისის №186 და №221 საჯარო სკოლების მასწავლებელი
ისეთ ცნებაზე მუშაობისას, როგორიცაა ტექსტი, აუცილებელია მისი შინაარსობრივი ერთეულებისა და ელემენტების როლის მნიშვნელობის გათვალისწინება.
პირველ კლასში მოსწავლე იწყებს კითხვას, უჭირს სიტყვების დეკოდირება, ყოვნდება და ტექსტის გააზრებაც ფერხდება. თუმცა, არც გაწაფული კითხვა გახლავთ გააზრების გარანტი. კითხვის ტექნიკური მხარის დახვეწის პარალელურად, მნიშვნელოვანია სათაურის, ეპიზოდისა და ილუსტრაციის როლი. ისინი დამწყებ მკითხველს გზას უკვლევენ ტექსტის აღსაქმელად და გასააზრებლად. მიზნისკენ მისასვლელი გზა იოლდება, რადგან პატარა მკითხველი, სათაურისა და ილუსტრაციის წყალობით, უკვე „ანკესზეა წამოგებული“.
გთავაზობთ აქტივობებს, რომელთა საშუალებით განვახორციელე სათაურის, ილუსტრაციისა და ეპიზოდის სწავლება. ეს აქტივობები გამოგადგებათ კომპლექსური დავალების შესასრულებლად და შუალედური შედეგის მისაღწევად.
ზღაპრის, მოთხრობის, იგავის, ლექსის სათაურის გაგება პირველი ნაბიჯია ტექსტით დაინტერესების გზაზე. მოსწავლისთვის სათაური მნიშვნელოვანია ტექსტის აღქმისათვის. როგორც ცირა ბარბაქაძე აღნიშნავს, სტატიაში „თამარ ტალიაშვილი – სათაურის ფუნქცია, სტატუსი, ინტერპრეტაცია“, სათაური თავისებური გასაღებია, რომელიც აადვილებს შემოქმედებით ლაბირინთში შესვლას. სათაურს რამდენიმე ფუნქცია აკისრა: 1) სარეკლამო, 2) შემფასებელი, 3) კომპოზიციურ-შინაარსეული, 4) დედააზრის მაჩვენებელი.
პირველკლასელისთვის ინტრიგა ჩამალულია სათაურში, ამიტომ, ტექსტის წაკითხვამდე, მოსწავლეს ვთავაზობთ აქტივობას: „ამოიცანი მინიშნება სათაურით“. ამ დროს საკვანძო შეკითხვებია: მნიშვნელოვანია თუ არა სათაური ნაწარმოებისთვის? მაძლევს თუ არა ის რაიმე მინიშნებას? გამიჩინა თუ არა წაკითხვისა და მოსმენის სურვილი სათაურმა?
ამ აქტივობის შესასრულებლად უკეთესია აარჩიოთ ისეთი სათაური, რომელიც მიემართება პერსონაჟს, გამოხატავს მის გარეგნულ ან ხასიათის თვისებას, პერსონაჟის მოქმედებას, ასევე, სათაური, რომელიც გამოხატავს ტექსტის თემას, იდეას, დედააზრს.
ილუსტრაცია, რომელსაც ტექსტი სთავაზობს პირველკლასელს, ასევე მაპროვოცირებელია და ამასთანავე, გაგება-გააზრებას ემსახურება. ილუსტრაცია გადაჯაჭვულია როგორც სათაურის, ასევე ეპიზოდის მნიშვნელობის გაგებასთან. ილუსტრაციის მიხედვით, მოსწავლე შეძლებს გაიხსენოს ეპიზოდი, გაიაზროს ეპიზოდის როლი. აქტივობა: „ილუსტრაცია, ეპიზოდი, სათაური“ ეხმარება პირველკლასელს, ნახატის/ილუსტრაციის საშუალებით გაიხსენოს ზღაპრის, მოთხრობის, იგავის სათაური და გვიამბოს ეპიზოდი ან გამოთქვას საკუთარი აზრი.
საუკეთესო შედეგს იძლევა აქტივობა: „შეურჩიე ილუსტრაციას სხვადასხვა სათაური“. ეს აქტივობა ემსახურება ტექსტის გაგება/გააზრებას, შემოქმედებითი უნარის განვითარებას, მოტივაციის ამაღლებას. ამ დროს მოსწავლე ნაწარმოების თანაავტორად გრძნობს თავს.
აქტივობა: „გაიხსენე მოთხრობის ეპიზოდები და შეუსაბამე სათაური ილუსტრაციას, შეასრულე სავარჯიშო ბმულზე გადასვლით“ – https://learningapps.org/display?v=prffumebk20
ეს აქტივობა განამტკიცებს მიმართებებს სათაურს, ეპიზოდსა და ილუსტრაციას შორის. ამთლიანებს მოსწავლის წარმოდგენებს ტექსტის შესახებ და აადვილებს ტექსტის გააზრებას. აქტივობის განხორციელებისას მნიშვნელოვანია როგორც მიზანი, ასევე თამაშის ელემენტებით გაჯერებული პროცესი. ასეთი რესურსის შექმნა ნებისმიერი ტექსტისთვისაა შესაძლებელი, ციფრული წიგნებისა და learningapps.org-ის პროგრამის დახმარებით.
კომპლექსური დავალების შედეგი, რომელიც მსგავსი აქტივობებით განვახორციელე, წარმატებული და თვალსაჩინო იყო. პრეზენტაცია სახალისო და მნიშვნელოვანი გახდა, რადგან მოსწავლეებმა თავიანთი ნაშრომები გალერეაში იპოვეს და იქიდანვე წარადგინეს, ასევე, ერთმანეთის ნაშრომების დათვალიერება შეძლეს.
https://www.artsteps.com/view/5fc7d56c619c3f10baea7937?currentUser
artsteps.com-ში, თითოეული ნახატის გვერდზე დაწკაპებით, გამოდის ფანჯარა, რომელსაც სამოტივაციოდ გამოიყენებთ და მისწერთ მოსწავლეს, რატომ მოსწონს „გალერეის მფლობელს“ მისი ნახატი.
ასეთი აქტივობები დამეხმარა, რომ ჩემს მოსწავლეებს გადაედგათ პატარა ნაბიჯები ტექსტის გაგება/გააზრებისაკენ მიმავალ გზაზე.
გამოყენებული ლიტერატურა:
-
ცირა ბარბაქაძე, „სემიოტიკა“, „თამარ ტალიაშვილი –
სათაურის ფუნქცია, სტატუსი, ინტერპრეტაცია“, 21 აპრილი, 2012 https://semioticsjournal.wordpress.com/2012/04/21
-
„დათვი დადუ“ – საანბანო საკითხავი წიგნი http://kargiskola.ge/anbani/datvi%20dadu.pdf
