ლელა მანგოშვილი
ზოგადი განათლების რეფორმა/პროექტის დაწყებითი განათლების ექსპერტი
ზოგადი განათლების რეფორმის ფარგლებში, მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვის პროცესში, 2021-2022 სასწავლო წელი გარდამავალ წლად გამოცხადდა.
საქართველოს მასშტაბით, 24 რაიონის მხარდამჭერი გუნდის ექსპერტები, ყველა საგნობრივი მიმართულებით, აკვირდებიან მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვის პროცესს, მასწავლებლებს აძლევენ საჭირო რეკომენდაციებს, ესწრებიან გაკვეთილებზე, რათა ნახონ, როგორ ინერგება სიახლე, რა თანამდევი ხარვეზები ახლავს მას და მუდმივად ძიებაში არიან, როგორ შეიძლება გამარტივდეს კურიკულუმის, მატრიცებისა და კომპლექსური დავალებების სტრუქტურა და პროცესის მიმდინარეობა მოსწავლეებისთვის კიდევ უფრო საინტერესო და სახალისო გახდეს.
მეც ამ დიდი გუნდის წევრი გახლავართ.
მინდა, აღვნიშნო, რომ პანდემიის თანამდევი სირთულეებისა და კიდევ მრავალი ობიექტური ხელის შემშლელი მიზეზის მიუხედავად, მასწავლებლები უდიდესი ძალისხმევითა და პასუხისმგებლობით მოეკიდნენ კონსტრუქტივისტულ პრინციპებზე დაფუძნებულ, სიღრმისეული სწავლების დანერგვის პროცესს, რომელიც მათ საშუალებას აძლევს, აუჩქარებლად, ნაბიჯ-ნაბიჯ, გააზრებულად, თითოეული მოსწავლის ინდივიდუალური შესაძლებლობის გათვალისწინებით განახორციელონ კომპლექსური დავალებები.
ძველი თბილისისა და თეთრიწყაროს რაიონის სკოლების მასწავლებელთა რეგულარულ შეხვედრებსა და საგაკვეთილო პროცესზე დაკვირვების პერიოდში, გადავწყვიტეთ, პერიოდულად, ჩაგვეტარებინა რაიონული მასშტაბის კონფერენციები, კოლეგებისთვის გამოცდილება გაგვეზიარებინა და ამ გზით გაგვეადვილებინა მათთვის კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა.
გადაუჭარბებლად შეიძლება ითქვას, რომ კონფერენციაზე წარდგენილი არაჩვეულებრივი მოხსენებები უდიდესი სტიმულის მიმცემი აღმოჩნდა განსაკუთრებით იმ მასწავლებლებისთვის, რომელთაც მომდევნო თვეებში უნდა განეხორციელებინათ კომპლექსური დავალებები.
კონფერენციის მომხსენებელთა შორის, დაწყებითი საფეხურის ქართული ენისა და ლიტერატურისა და საგნის „მე და საზოგადოება“ მიმართულებით, იყვნენ:
- თამრიკო ფიჩხულაშვილი – მარაბდის საჯარო სკოლის დირექტორი;
- ანა გულდამაშვილი – მარაბდის საჯარო სკოლის მასწავლებელი;
- სალომე მენთეშაშვილი – ერტისის საჯარო სკოლის მასწავლებელი;
- ქეთინო ჩხეტიანი – თბილისის მე-20 საჯარო სკოლის მასწავლებელი;
- ნანა გაგნიძე – თბილისის 212-ე საჯარო სკოლის მასწავლებელი;
- მარინა ქოროღლიშვილი – თბილისის 212-ე საჯარო სკოლის მასწავლებელი.
მინდა, გაგიზიაროთ მარაბდის საჯარო სკოლის დირექტორის, ქ-ნ თამრიკო ფიჩხულაშვილის მიერ წარდგენილი საკონფერენციო თემა, რომელიც ამავდროულად ასწავლის საგანს „მე და საზოგადოება“.
მასწავლებელმა შეარჩია კომპლექსური დავალება, რომლის მიხედვით მოსწავლეებს წერილი უნდა მიეწერათ თემის ხელმძღვანელობისთვის, რათა რაიონში გახსნილიყო მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი. თუმცა, დავალების განხორციელების პროცესში, სოფლის ისტორიული ღირსშესანიშნაობების დათვალიერების შემდეგ, მეოთხეკლასელთა თხოვნით, დავალების პირობა შეიცვალა, რადგან მათი მოსაზრებით, თემში უნდა არსებობდეს მუზეუმი ღია ცის ქვეშ, რომელიც ყველა ღირსშესანიშნაობას გააერთიანებს.
◊◊◊
თემა – სად და როგორ ვიღებ განათლებას
სამიზნე ცნება – ინსტიტუცია (შედეგები: 7, 11, 15, 17)
ქვეცნება – მუზეუმი
საკითხი – მუზეუმი ჩემს თემში
ქვესაკითხები – მუზეუმი ღია ცის ქვეშ, სხვადასხვა პროფესიის ადამიანები
საკვანძო შეკითხვა – როგორ წარმოვაჩინო პროექტის „გაიცანი საქართველო“ საშუალებით ჩემს თემში ღია ცის ქვეშ მუზეუმის არსებობის საჭიროება?
კომპლექსური დავალების პირობა
წარმოიდგინე, რომ შენი რაიონის ხელმძღვანელობამ გამოყო ფინანსები თემის კულტურული განვითარებისა და განათლების დონის ასამაღლებლად. შენ და შენი ჯგუფის წევრებმა გადაწყვიტეთ, რომ კარგი იქნებოდა თემში მუზეუმის ღია ცის ქვეშ, როგორც საგანმანათლებლო დაწესებულების, გახსნა და რაიონის ხელმძღვანელობისათვის თქვენი მოსაზრების უპირატესობის დასამტკიცებლად დაწერეთ წერილი.
დავალების შეფასების კრიტერიუმები
ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას ხაზგასმით წარმოაჩინე:
♦ რა დანიშნულება და ფუნქცია აქვს მუზეუმს ღია ცის ქვეშ და რატომ არის შენს თემში მისი არსებობის საჭიროება?
♦ როგორ გააერთიანებს ღია ცის ქვეშ მუზეუმი სხვადასხვა პროფესიის ადამიანებს?
I ეტაპი: კომპლექსური დავალების ფორმა
♦ როგორ უნდა წარმოვაჩინო საკუთარი ცოდნა საგნობრივ საკითხთან დაკავშირებით?
რესურსი/აქტივობა:
რესურსი 1. რატომ და როგორ წერენ წერილს?
რესურსი 2. თეთრიწყაროს მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი – http://tetritskaro.gov.ge/tetritskaros-shesaxeb/ghirsshesanishnaobebi/432-mxaretmcodneobis-muzeumi.html
რესურსი 3. საქართველოს ეროვნული მუზეუმი –
რესურსი 4. საქართველოს მუზეუმები –
რესურსი 5. ექსპონატი
რესურსი 6. სკოლის ბიბლიოთეკა
განხორციელებული აქტივობები:
♦ მუშაობა წერილის სტრუქტურაზე, როგორი აგებულება აქვს, რამდენი ნაწილისგან შედგება, სასვენი ნიშნების დაცვა.
♦ ვირტუალური მოგზაურობა მუზეუმებში (მათ შორის — თეთრიწყაროს რაიონის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმში), დისკუსია.
♦ ექსკურსია სოფლის ისტორიულ ადგილებზე (მარაბდის წმინდა მარინეს სახელობის ეკლესია, ცხრა ძმა ხერხეულიძეთა საფლავები და ობელისკი, არსენა ოძელაშვილის ძეგლი).
♦ წიგნების მუზეუმის მოწყობა საკლასო ოთახში და მოსწავლე „გიდები“.
სამიზნე ცოდნის კონსტრუირებაზე ორიენტირებული შეკითხვები:
♦ რა სახის მუზეუმები არსებობს? (რესურსი 2, 3)
♦ წარმოიდგინე, რომ არ არსებობდეს მუზეუმები, რას ვერ შეძლებდი?
♦ რა არის მუზეუმი და რა დანიშნულება აქვს მას?
♦ რა ჰქვია მუზეუმში გამოფენილ ნივთებს? (რესურსი 3)
♦ როგორი აგებულება აქვს წერილს (რამდენი ნაწილისგან შედგება)? (რესურსი 1)
♦ რატომ, რა მიზნით წერ წერილს? რა დაგეხმარება წერის მიზნის მიღწევაში?
♦ როგორ გამოიყენებ წერილის მახასიათებლების ცოდნას მისი შედგენისას?
II ეტაპი: კომპლექსური დავალების შინაარსი
ნაბიჯი 1. რა დანიშნულება და ფუნქცია აქვს მუზეუმს ღია ცის ქვეშ და რატომ არის შენს თემში მისი არსებობის საჭიროება? (მ.წ. 1. 2)
რესურსი/აქტივობა:
რესურსი 1. მე-4 კლასი, სახელმძღვანელო „მე და საზოგადოება“, I ნაწილი, პარაგრაფი 9, გვ. 19-20
რესურსი 2. ეთნოგრაფიული მუზეუმი ღია ცის ქვეშ —
აქტივობები:
- სახელმძღვანელოში მოცემულ მასალაზე მუშაობა.
- ვირტუალური მოგზაურობა თბილისის ეთნოგრაფიულ მუზეუმში.
სამიზნე ცოდნის კონსტრუირებაზე ორიენტირებული შეკითხვები:
♦ რა შეიძლება გავაერთიანოთ ღია ცის ქვეშ მუზეუმში? შენ რას გმატებს მუზეუმების დათვალიერება?
♦ შესაძლებელია თუ არა განათლების მიღება მუზეუმში?
♦ როგორ წარმოაჩენ წერილით თემში ღია ცის ქვეშ მუზეუმის არსებობის საჭიროებას?
ნაბიჯი 2. როგორ გააერთიანებს მუზეუმი ღია ცის ქვეშ შენი თემის სხვადასხვა პროფესიის ადამიანს? (მ.წ. 3)
რესურსი/აქტივობა:
რესურსი 1. მუზეუმში დასაქმებულთა პროფესიები
აქტივობები:
♦ საუბარი მუზეუმში დასაქმებული ადამიანების პროფესიაზე.
♦ წერილის სტრუქტურის შეხსენება.
♦ წერილის პირველადი ვერსიის შექმნა კრიტერიუმების მიხედვით.
♦ საბოლოო ვერსიის შექმნა.
♦ ნამუშევრების წარდგენა.
სამიზნე ცოდნის კონსტრუირებაზე ორიენტირებული შეკითხვები:
♦ რა პროფესიის ადამიანები არიან დასაქმებული მუზეუმებში?
♦ როგორ ხედავ სხვადასხვა პროფესის ადამიანის დასაქმების საჭიროებას მუზეუმში?
♦ არიან თუ არა შენს თემში ისეთი პროფესიის ადამიანები, რომლებიც შეძლებენ დასაქმდნენ მუზეუმში?
♦ როგორ უნდა წარმოაჩინო შენს წერილში მუზეუმში სხვადასხვა პროფესიის ადამიანის როლი?
შეკითხვები განმავითარებელი შეფასებისთვის:
♦ აღწერე, როგორ წარიმართა დავალებაზე მუშაობის პროცესი;
♦ აღწერე, რა პროდუქტი შექმენი;
♦ რა საკითხს შეეხება შენ მიერ მომზადებული დავალება?
♦ ახსენი, რატომ შექმენი წერილი? რისი თქმა გინდოდა მისი საშუალებით?
♦ რატომ ფიქრობ, რომ შენ მიერ შექმნილი პროდუქტი წერილია?
♦ შენი აზრით, ვინ უნდა დაინტერესდეს შენ მიერ შექმნილი კომპლექსური დავალებით და რატომ?
♦ რა დაბრკოლებებს წაააწყდი დავალებაზე მუშაობის პროცესში?
♦ რას გააკეთებდი სხვაგვარად, ახლა რომ იწყებდე დავალებაზე მუშაობას?
♦ მსგავსი ფორმის ან შინაარსის დავალება სხვა დროს თუ შეგისრულებია?
♦ შენი აზრით, რით ჰგავს და რით განსხვავდება შენი დავალება თანაკლასელების ნაშრომებისგან?
ქ-ნ თამრიკო ფიჩხულაშვილის მიერ გაზიარებული წარმატებული გამოცდილება დასტურია იმისა, როგორ უწყობს ხელს, ზოგადი განათლების რეფორმის ფარგლებში, „ახალი სკოლის მოდელით“ სწავლება მოსწავლეთა ფუნქციურ-კომპონენტური უნარების, მათ შორის, კრიტიკული აზროვნების, შემოქმედებითობის, კომუნიკაციის, მოქალაქეობის განვითარებას.
როგორც იტყვიან, ფაქტი ჯიუტია. მარაბდის საჯარო სკოლის მეოთხე კლასის მოსწავლეებმა შეცვალეს კომპლექსური დავალების პირობა, რეალობას მიუსადაგეს და ასე გახდნენ კომპლექსური დავალების თანაავტორები.
პანდემიით გამოწვეული დაბრკოლების მიუხედავად, მოსწავლეებმა, მასწავლებლის დახმარებით, საკლასო ოთახში წიგნების მუზეუმი შექმნეს, საოცრად კარგად მოირგეს „გიდის“ როლი და ოთახის ყველა კუთხეში განთავსებული მინი-მუზეუმის დათვალიერების პროცესი შთამბეჭდავი და დაუვიწყარი გახადეს.
ქ-ნი თამრიკო აღნიშნავს, რომ კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესი ძალიან საინტერესოდ წარიმართა. მიუხედავად იმისა, რომ კლასში არიან ეთნიკურად აზერბაიჯანელი მოსწავლეები, მათ შეძლეს და შექმნეს განსხვავებული, ორიგინალური ნამუშევრები თითქმის ყველა კრიტერიუმის გათვალისწინებით.
თორმეტივე მოსწავლემ წარმოაჩინა სოფელ მარაბდის ღირსშესანიშნაობების როლი საქართველოს ისტორიაში, დაასაბუთა მუზეუმის არსებობის აუცილებლობა, როგორ შეუწყობს ხელს მარაბდაში მცხოვრები სხვადასხვა პროფესიის ადამიანის დასაქმებას (მათ შორის, აღსანიშნავია „მარაბდელი მენეჯერი“). თუმცა, არის რამდენიმე ნამუშევარი, სადაც ერთი კრიტერიუმის გათვალისწინება არ მოხდა.
ასეთ შემთხვევაში, მეტაკოგნიციის ეტაპზე, მასწავლებლის მიერ დასმული დამხმარე კითხვების საშუალებით, მოსწავლეებმა შეძლეს ხარვეზის გამოსწორება და ზეპირსიტყვიერად დაასაბუთეს საკუთარი მოსაზრება.
რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, კომპლექსური დავალების განხორციელება დასრულდა ყველა მოსწავლის ნამუშევრის შეფასებით, სადაც მკაფიოდ ჩანს ნამუშევრის აღწერილობა და მასწავლებლის განმავითარებელი კომენტარი.
საბოლოო შედეგები, მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის შედეგების ტაქსონომიით (იხ. http://bit.ly/3yWZ1bR http://mastsavlebeli.ge/?p=31083), დიაგრამის სახით, ამგვარად არის წარმოდგენილი:
დასასრულ, მადლობა მინდა გადავუხადო ღვაწლმოსილ მასწავლებელს, ქალბატონ თამრიკო ფიჩხულაშვილს და მივულოცო იუბილე, ვუსურვო ჯანმრთელობა, დღეგრძელობა და მხნეობა, რათა ბევრი თაობა აღზარდოს ქვეყნის საკეთილდღეოდ.