ომის დაწყების თარიღს არავინ დაიმახსოვრებდა, მისი დავიწყება რომ შესაძლებელი იყოს. უახლეს ისტორიაში ასეთი თარიღები, სამწუხაროდ, თითქმის ყველა ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკას აქვს – სულ ახალი, მათ შორის, 24 თებერვალია, რუსეთ-უკრაინის ომის დასაწყისი. ერთი წელი გასრულდა, ომი კი გრძელდება და გრძელდება… უკრაინის გამარჯვებამდე…
ომის სისასტიკის შესაცნობად აუცილებელი სულაც არაა ბრძოლის ველზე ყოფნა ან შორიახლოდან იმის ყურება, როგორ ნადგურდება სრულიად უდანაშაულო ადამიანთა სიცოცხლე, ინგრევა შენობა-ნაგებობები, გაუთავებლად ცვივა ბომბები და ცეცხლის ალში ეხვევა ყველაფერი, რაც ადამიანებმა მომავალი თაობებისთვის შექმნეს… საკმარისია ამ საშინელებისგან გადარჩენილებს შეხვდე, ესაუბრო, მით უმეტეს, ახალგაზრდებს, რომლებიც ძალიან თბილად მიიღო საქართველომ. ისინი აქ უკრაინის განათლების სამინისტროს პროგრამით აგრძელებენ სწავლას და მიუხედავად იმისა, რომ მადლიერებას გამოხატავენ მასპინძელი სკოლის, მასწავლებლების, ქართველი თანატოლების მიმართ, სევდა მათი ყოფის თანმდევი შემადგენელია და ეს მათ გამოხედვაში, საუბარში, სიტყვაძუნწობაშიც ადვილი შესამჩნევია.
თბილისის გრუშევსკის სახელობის 41-ე საჯარო სკოლამ (დირექტორი – რევაზ ჯავახიშვილი) უკრაინიდან დევნილი 550 მოსწავლე მიიღო. მას შემდეგ ხან ემატებათ ომს გამორიდებული ოჯახების შვილები, ხან – აკლდებათ. ზოგიერთი რომელიმე ევროპულ ქვეყანაში მიემგზავრება, ზოგიერთი – ამერიკა-კანადაში, ზოგი კიდევ სამშობლოში ბრუნდება…
ისტორიის მასწავლებელი ეკატერინე დანელია თავის მეათეკლასელ უკრაინელ მოსწავლეებს გვაცნობს. ქართულად მესალმებიან და უხალისოდ (ასე მომეჩვენა) ერთვებიან საუბარში. ან კი რა არის სახალისო, 15-16 წლისანებმა იმდენი რამ ნახეს და განიცადეს… კლასში სულ 19-ნი არიან, თუმცა, ჩვენ მხოლოდ ნაწილს შევხვდით და მათგან 3 მარიუპოლიდანაა – შორენას მამა უკრაინაში აფხაზეთიდან დევნილობის გამო მოხვდა, ბებია დაკრძალეს და თავად როგორღაც ჩამოაღწიეს თბილისამდე; ადელინას ბებია-ბაბუა ნახევრად დანგრეულ სახლში დარჩნენ, თავად დედ-მამასთან ერთად ჩამოვიდა; დაშას დედა და ბებია მძიმედ დაჭრილები ჩამოვიდნენ თბილისში, დედა დღემდე მკურნალობს… „აქ ძალიან თბილად მიგვიღეს, არც წიგნები გვაკლია და არც ყოველმხრივი, ყოველდღიური ყურადღება, მაგრამ ის საშინელი 8-თვიანი პერიოდი არასოდეს დამავიწყდება,“ – ამბობს ყირიმელი მარია; ვლადიმერი ხერსონიდანაა, აქ დედასთან ერთად ცხოვრობს, მამა გამარჯვებისთვის იბრძვის; კიეველი ანადეა დედაქალაქის დაბომბვიდან ხუთი თვის მერე წამოვიდა, მშობლებთან ერთად… ეს მოკლედ, უკრაინელი ბავშვების შესახებ, ბევრი საუბარი არც სურთ, გასაგებია, მძიმე მოგონებებზე სასაუბროდ ჯერ მზად არ არიან.
ქალბატონი ეკატერინე ამბობს, რომ ძალიან კარგი ბავშვები არიან, მშვიდები, ზრდილობიანები, თუმცა, თინეიჯერებისთვის დამახასიათებელი ნიშნებითო… „მეც 16 წლისას მომიხდა სოხუმის დატოვება, მაშინ უკრაინულმა სამხედრო გემმა ასობით ადამიანის სიცოცხლე იხსნა და მათ შორის, ჩემიც. 7 წელი ვიცხოვრე უკრაინაში, კარგის მეტი არაფერი მახსოვს ამ ხალხისგან და ახლა ბედმა ისევ მათთან შემახვედრა. ძალიან კარგად მესმის ამ ბავშვების, მეც ოჯახისგან შორს გავატარე, მარტომ, რამდენიმე წელი, ვიცი რა განცდაა ეს, რა მოუშუშებელი ტკივილი, მაგრამ უნდა შევძლოთ მასთან გამკლავება. ამაში, ყველაზე მეტად, გამარჯვება დაეხმარება უკრაინელებს,“ – მიყვება ეკატერინე მასწავლებელი და, უკრაინელ კოლეგებთან ერთად, სამასწავლებლოში ვიკრიბებით.
პირველი ნატალია ჩუბინიძე გაგვეცნო, მეუღლე ჰყავს ქართველი, უკრაინიდან პირველ აპრილს ჩამოვიდა, ოჯახთან ერთად. იხსენებს, რა ოპერატიულად მოგვარდა, სულ რაღაც ორ კვირაში, ამ ბავშვების დაბინავება, სასწავლო პროცესისთვის საჭირო ინვენტარითა და ნოუთბუქებით უზრუნველყოფა. „ომის საშინელება, პირველი დარტყმა, შიში და სასოწარკვეთა… ყველაფერი გამოვიარეთ, ვნახე რა არის ოკუპაცია, ცივ სარდაფში ღამეების თენება, ავადმყოფ შვილთან ერთად, რომლისთვისაც წამალსაც ვერ შოულობ. შემდეგ ლვოვამდე მივაღწიეთ, იქიდან პოლონეთის საზღვრამდე და ბოლოს – თბილისი. ძალიან მძიმე იყო პირველი თვეები, ახლა, შედარებით, უკეთესად არიან ბავშვები, ემოციურად. ამის გამო მთელი სკოლის მადლიერი ვარ“.
ერთი სანდომიანი, ლამაზი გოგონა მოსწავლე მეგონა, მასწავლებელი აღმოჩნდა, 23 წლის. იგი ხერსონის ოლქიდანაა. ის იყო ოცნება აისრულა და პედაგოგიური ინსტიტუტი დაამთავრა, რომ ომიც დაიწყო, მხოლოდ პრაქტიკის გავლა მოასწრო… მშობლები ოკუპირებულ ტერიტორიაზე დარჩნენ, „მე მეგობარ ბიჭთან ერთად წამოვედი მარტო, ჯერ ბათუმში ჩავედით, მერე – რუსთავში, ბოლოს თბილისში და 41-ე სკოლაში მოვხვდი, სადაც ჩემი პროფესიით დავიწყე მუშაობა – V-XI კლასებს ვასწავლი ისტორიას. ეს ჩემი ოცნება იყო, პედაგოგობა ბავშვობიდან მინდოდა, მაგრამ მაინც ვერ ვარ ბედნიერი, მშობლები მენატრება. მიუხედავად იმისა, რომ ოკუპაციის სიმძიმესა და სისასტიკეს ყოველდღიურად განიცდიან, სახლ-კარის დატოვება მაინც არ უნდათ. ჩემი უმცროსი დაც იქაა“… ვერონიკას ნერვებმა უმტყუნა, ცრემლები ვეღარ შეიკავა და ჩვენი საუბარიც აქ შეწყდა.
სამასწავლებლოში 5 მასწავლებელთან ერთად ვარ და მათგან 4 დევნილია…
ანა ფირცხალაიშვილი
