მარინე თავართქილაძე
ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის სოფ. ჩოჩხათის საჯარო სკოლის ინგლისური ენის მასწავლებელი, მე-5 კლასის დამრიგებელი კლასის
⇔ დამრიგებელი, როგორც მთავარი აღმზრდელობითი ფუნქციის მქონე ადამიანი სკოლაში
დამრიგებელს ყველაზე ახლო და ხშირი ურთიერთობა აქვს მოსწავლეებთან და ამიტომაც აკისრია მთავარი აღმზრდელობითი ფუნქცია. ოჯახის შემდეგ, ზოგჯერ მეტადაც, ის ყველაზე კარგად იცნობს ბავშვის შინაგან სამყაროს, მის ინდივიდუალურ შესაძლებლობებს, ნიჭსა და უნარებს, მისწრაფებებს. დამრიგებელი ხელს უწყობს მოსწავლეს შინაგანი ძალების გააქტიურებაში, ძლიერი მხარეების გამოვლენასა და შესაძლებლობების განვითარებაში. იგი მოსწავლისთვის ერთ-ერთი საუკეთესო მრჩეველი და მეგობარია, რომელსაც ენდობა ყველაზე დელიკატურ საკითხებშიც კი. კლასის დამრიგებელი ვალდებულია, მიაწოდოს მშობელს და მიიღოს მისგან საჭირო ინფორმაცია მოსწავლის ინტელექტუალური, ფიზიკური და სულიერი მდგომარეობის, აკადემიური წარმატებებისა თუ წარუმატებლობების შესახებ.
⇔ მოსწავლის ინტელექტუალურ, ფიზიკურ და სულიერ განვითარებაზე ზრუნვა
სადამრიგებლო კლასში მოსწავლეებთან მიდგომები დიფერენცირებას საჭიროებს, რადგან ყველა ბავშვი ინდივიდუალურია. ჩემს მოსწავლეებს დასჭირვებიათ ჩემი თანადგომა ინტელექტუალური განვითარების კუთხით, რაც მოსწავლესთან, მის მშობელთან და კოლეგებთან თანამშრომლობით გამიწევია, თუმცა უფრო მნიშვნელოვნად და ღირებულად მიმაჩნია შემთხვევები, როდესაც მომეცა საშუალება, მხარი დამეჭირა მათთვის ამა თუ იმ ცხოვრებისეული პრობლემის გადაჭრისას, კლასში ურთიერთობების მოგვარებისას, რა თქმა უნდა, რჩევის სახით.
⇔ მშობელთა კრება – რა შეცდომები არ უნდა დაუშვას დამრიგებელმა მშობელთა კრების მიმდინარეობისას
კარგად ორგანიზებული და ეფექტიანად ჩატარებული მშობელთა კრება მშობლისთვის ნიშნავს რწმენას, რომ მასწავლებელი ბავშვის აღზრდისა და განვითარების პროცესში მისი დამხმარე და თანამოაზრეა. ეს არის ერთ-ერთი მთავარი ასპექტი სასკოლო სამკუთხედის – მოსწავლის, მშობლისა და მასწავლებლის ურთიერთობაში, რადგან სამივეს მიზანი ბავშვის სრული ადაპტაცია და რეალიზაციაა საკლასო თუ სასკოლო საზოგადოებაში. მშობელთა კრებაზე დამრიგებელი და, ზოგადად, მასწავლებელი არ საუბრობს კონკრეტული მოსწავლის აკადემიურ შედეგებზე და/ან ყოფაქცევაზე, რადგან ეს აუცილებლად გამოიწვევს, სულ მცირე, უხერხულობასა და უკმაყოფილებას, გამაერთიანებელი ჯაჭვის გაწყვეტას. ამისთვის არსებობს სხვა გზა მშობელთან ინდივიდუალური კომუნიკაციისა, სადაც კონკრეტული თემების განხილვა კონკრეტული მოსწავლის შესახებ უფრო სწორი და უპრიანია, რისი პრაქტიკაც მე და ჩემს კოლეგებს გვაქვს.
⇔ მშობლებთან მუშაობა, მათი ჩართვა შვილის საგანმანათლებლო პროცესში
ჩემი აზრით, მშობელთა ჩართულობა სასკოლო ცხოვრებაში, ბავშვზე ორიენტირებული კომუნიკაცია მასწავლებელსა და მშობელს შორის სასიკეთოდ აისახება მოსწავლის მიღწევებზე სკოლაში. მოსწავლე გრძნობს ამ ერთიანობას, ხდება უფრო მოტივირებული და პოზიტიური, ემატება საკუთარი თავისა და შესაძლებლობების რწმენა, რაც უკეთესი შედეგების საწინდარია. სხვადასხვა დროს, ჩემი კლასების მშობლები აქტიურად მონაწილეობდნენ კლასის მიერ მოწყობილ მხატვრულ ღონისძიებებში, ამ დროს მოსწავლეები ამაყები და ბედნიერები არიან, რადგან ხედავენ, რომ მშობლები ყველაფერს აკეთებენ მათ მხარდასაჭერად.
⇔ რომელი პრობლემაა კლასში უფრო მწვავე: ფსიქოლოგიური, ფიზიკური, მენტალური, სოციალური, კოგნიტური
ვფიქრობ, დღევანდელობის უმნიშვნელოვანესი პრობლემაა ბავშვების რთული ფსიქოემოციური მდგომარეობა. ამას ბევრი მიზეზი შეიძლება ჰქონდეს, მაგალითად, ოჯახის სარჩენად დილიდან საღამომდე მომუშავე ან, უარეს შემთხვევაში, სამუშაოდ საზღვარგარეთ წასული მშობელი. სოციუმი, სადაც შეიძლება ოჯახისა და სკოლის გარეთ უყურადღებოდ დარჩენილი ბავშვი მოხვდეს, უდიდეს გავლენას მოახდენს მის განვითარებაზე. გარდა ამისა, დიდია იმის ალბათობა, რომ ასეთ მდგომარეობაში მყოფ ბავშვებს არასასურველი ქცევები ჩამოუყალიბდეთ, რამაც შეიძლება სავალალო შედეგებამდე მიგვიყვანოს.
⇔ მოსწავლის თვითსოციალიზაცია, თვითგანვითარება და თვითრეალიზაცია
ყველა ადამიანს აქვს წარმატების მიღწევის სურვილი, მაგრამ ხშირად ისინი ვერ ძლევენ წარუმატებლობის შიშს. სწორედ ამ შიშის დაძლევაში დამრიგებელს შეუძლია დიდი დახმარება გაუწიოს მოსწავლეს და დიდი როლი ითამაშოს მისი პიროვნული ხედვის ჩამოყალიბებაში. მას შეუძლია ასწავლოს მოსწავლეს, როგორ დაისახოს და დაგეგმოს მოკლე და გრძელვადიანი მიზნები, დაინახოს საკუთარი პროგრესი და გაუძლიერდეს მოტივაცია. მნიშვნელოვანია, ბავშვი გრძნობდეს მხარდაჭერასა და წახალისებას, არ ჰქონდეს წარუმატებლობისა და შეცდომების დაშვების შიში.
⇔ დამრიგებლის ანაზღაურება
იმის გათვალისწინებით, თუ რამდენად შრომატევადია და რამდენად დიდი პასუხისმგებლობაა კლასის დამრიგებლობა, ამ სამუშაოსათვის გაცემული ანაზღაურება, ვფიქრობ, არ შეესაბამება გაწეულ საქმიანობას. მის წასახალისებლად ფინანსური დაინტერესება დამატებითი სასიამოვნო მოტივატორი იქნებოდა. გარდა ამისა, სიამოვნებით გავეცნობოდი კოლეგების პრაქტიკიდან მოყვანილ კონკრეტულ შემთხვევებს, როგორ მივცეთ ბავშვს სწორი რჩევა ამა თუ იმ საკითხის გადაწყვეტისას, როგორ შევუწყოთ ხელი მას საკუთარი ნიჭისა და უნარების განვითარებაში.
⇔ მაგალითი სადამრიგებლო პრაქტიკიდან
წლების წინ ჩემმა მოსწავლეებმა მიმანიშნეს, რომ „შატალოზე“ უნდოდათ წასვლა, რადგან აინტერესებდათ როგორი იყო გაკვეთილების პროცესში სკოლის გარეთ ყოფნა. ვიცოდი, ამას მაინც მოახერხებდნენ. არადა, არ მინდოდა ბავშვებს უთავბოლოდ და უმეთვალყურეოდ გაეტარებინათ ეს დრო. ამიტომ სკოლის დირექტორს ვთხოვე, გამოვეთავისუფლებინე გაკვეთილებიდან და მოსწავლეები სასწავლო ექსკურსიაზე წამეყვანა რამდენიმე გაკვეთილის შემდეგ. მანაც მხარი დამიჭირა. მოსწავლეებთან ერთად ორგანიზება გავუკეთე ექსკურსიას მეზობელ რაიონში ღირსშესანიშნაობების სანახავად და დროის შინაარსიანად გასატარებლად. გარდა იმისა, რომ ამ დღისგან დიდი სარგებელი ნახეს ბავშვებმა, მოიარეს მრავალი საინტერესო ადგილი ჩვენს რეგიონში, გაიზარდა მათი ნდობა ჩემ მიმართ, თუმცა ამის დეფეციტს არც მანამდე განვიცდიდი.
მიხარია, რომ ჩემი მოსწავლეები დიდ ნდობას იჩენდნენ ჩემ მიმართ და ხშირად მომმართავდნენ რჩევებისთვის, მანდობდნენ საიდუმლოსაც. ჩემი მხრიდან ძალისხმევას არ ვიშურებდი, რომ სწორი, სასარგებლო რჩევები მიმეცა და ამით დავხმარებოდი მათ.
მეხუთე კლასში სხვადასხვა სექტორებიდან და მეზობელი სოფლებიდან გვიერთდებიან ახალი მოსწავლეები. გაკვეთილებზეც სხვადასხვა მასწავლებლები შედიან, რომლებიც არ იცნობენ მათ და ხშირად ვერ მიმართავენ სახელებით. ეს იწვევს დისკომფორტს ორივე მხარისთვის. ამ სიტუაციის თავიდან ასაცილებლად გადავწყვიტე, დამემზადებინა ბეიჯები მოსწავლეების სახელებით და პირველ გაკვეთილზე დავუმაგრე ბავშვებს. პირველი კვირა საკმარისი იყო ერთმანეთის გასაცნობად და სახელების დასამახსოვრებლად. ყველა მხარე კმაყოფილი დარჩა.
⇔ არაფორმალური განათლება
ჩვენს სკოლას, არაფორმალური განათლების კუთხით, თანამშრომლობის დიდი გამოცდილება აქვს. ბოლო რამდენიმე წელი ვთანამშრომლობდით MAC Georgia-ს გუნდთან, რამაც დაუვიწყარი შთაბეჭდილებები დაუტოვა სკოლას, მოსწავლეებს, მასწავლებლებს. ჩვენი მოსწავლეები გაერთიანებული იყვნენ სხვადასხვა კლუბებში, წარმატებით მონაწილეობდნენ კონკურსში, საზაფხულო ბანაკებში, კონფერენციებში. ეს იყო პერიოდი, როცა სხვადასხვა მზაობის მოსწავლეებს მიეცათ საკუთარი შესაძლებლობების გამოვლენის საშუალება, განუვითარდათ სოციალური და თანამშრომლობითი უნარები, რაც მნიშვნელოვანია პიროვნების საზოგადოებაში წარმატებით ინტეგრაციისა და რეალიზაციისთვის. უცხო ენების კათედრამაც გამართა ღონისძიება „ერთი დღე MAC Georgia-სთან ერთად“. სახალისო აქტივობები საინტერესო გამოდგა ბავშვებისთვის.
⇔ გუნდური მუშაობა კლასში
ნამდვილად არასასიამოვნო მომენტია, როცა კლასში ბავშვები პატარ-პატარა ჯგუფებად იკვრებიან, მაგრამ ხშირად ეს რეალობაა. ამ პრობლემის მოსაგვარებლად კარგად მუშაობს ექსკურსიები, რომელიც უმეტესად წლის ბოლოს ეწყობა ხოლმე. მაგრამ წლის ბოლოს ყოველთვის ვერ დაველოდებით. ამიტომ, ყველა ხელსაყრელ სიტუაციაში, ხშირად გაკვეთლზეც კი, ვცდილობ ისეთი აქტივობების დაგეგმვას, სადაც ყველა მოსწავლეს თანაბარი როლი აქვს და ყველა თანაკლასელთან უწევს თანამშრომლობა. ამით ვცდილობ დავეხმარო ბავშვებს დაინახონ, რომ ყველა მათგანში არის ის მარცვალი, რომლის შემჩნევა აქამდე ვერ შეძლეს და რომ არ ღირს კონკრეტულად ვინმეს ამოჩემება იმისთვის, რომ იმეგობრონ ან არ იმეგობრონ.
⇔ დამრიგებელი – მოსწავლეთა უფლებების დამცველი
როცა მე და ჩემი თანაკლასელები ვიკრიბებით, ჩვენი ყველაზე მეტი მოგონება სკოლასა და მასწავლებლებს, ასევე დამრიგებელს უკავშირდება, რადგან დამრიგებელია ის ადამიანი, ვინც ხანდახან მშობელზე უფრო ახლობელი და მესაიდუმლე ხდება, თუმცა ამისთვის მოსწავლეს დამრიგებლის სრული ნდობა უნდა ჰქონდეს. დამრიგებელი თვითონ უნდა იძლეოდეს მაგალითს და იცავდეს ყველა მოსწავლის უფლებებს, ეხმარებოდეს მათ საკუთარი უფლება-მოვალეობების გააზრებაში, რაც, ვფიქრობ, გაკვეთილიდანვე უნდა იწყებოდეს, სკოლიდან უნდა ექმნებოდეთ პირობები იმისა, რომ მოსწავლეებმა ღრმად გაიაზრონ თავიანთი როლი საზოგადოების განვითარებაში. და რომ საზოგადოებაა მათი კლასიც და თანაკლასელებიც, სადაც თავისუფლად, თანასწორად და სრულფასოვნად უნდა იგრძნონ თავი, რაც დაეხმარებათ საკუთარი უფლება-მოვალეობების გააზრებასა და კარგ მოქალაქეებად ჩამოყალიბებაში.
⇔ დამრიგებლის როლი ინკლუზიური განათლების პროცესში
უნივერსალური სწავლება ყველა მოსწავლისთვის თანაბარ შესაძლებლობებს ქმნის, მიუხედავად მათ შორის არსებული განსხვავებებისა. უნივერსალური გარემოს შესაქმნელად დამრიგებელი ვალდებულია, ყველა არსებულ რესურსს იყენებდეს. მხოლოდ მაშინ იქნება სწავლა-სწავლების პროცესი ეფექტური და მოსწავლეზე ორიენტირებული. ინკლუზიური განათლება სკოლაში ყველა მოსწავლის მიმართ თანამშრომლობაზე, ურთიერთდახმარებასა და პატივისცემაზე აგებულ ურთიერთობებს გულისხმობს, რისთვისაც კეთილგანწყობილი გარემო ერთ-ერთი აუცილებელი პირობაა. ამ ყველაფრის ხელშეწყობაში უმნიშვნელოვანესი როლი დამრიგებელს ენიჭება. წლების წინ მეც მქონდა სსსმ მოსწავლესთან ურთიერთობის გამოცდილება. ძალიან დამეხმარა ჩემი წინამორბედი, დაწყებითი კლასების დამრიგებლის გამოცდილება, რომელმაც ყველაფერი გააკეთა ამ მოსწავლის სოციალიზაციისათვის, აღმოაჩინა და მუდმივად ცდილობდა მისი უნარებისა და შესაძლებლობების განვითარებას. მე მხოლოდ ვეცადე შემენარჩუნებინა ის მუხტი, რაც მან ამ მოსწავლეში გააღვივა. ძალიან მეხმარებოდნენ ჩემი მოსწავლეები, რომლებიც სათანადოდ აფასებდნენ თანაკლასელის შესაძლებლობებს, არ ტოვებდნენ მარტო არც ერთ რთულ სიტუაციაში და დღემდე ინარჩუნებენ მასთან მეგობრობას, მიუხედავად იმისა, რომ მან სხვა სკოლაში გააგრძელა სწავლა.
⇔ სასკოლო სახელმძღვანელოები და თანამედროვე მოსწავლის მოთხოვნები
სასკოლო სახელმძღვანელოები ერთ-ერთი ძირითადი რესურსია დღეს სკოლებში. ამიტომ დიდია მათი როლი სასწავლო პროცესის ეფექტიანად წარმართვაში. არ ვიცი ზუსტად სხვა საგნების სახელმძღვანელოების შესახებ, მაგრამ უცხო ენების სახელმძღვანელოები ნამდვილად პასუხობენ თანამედროვეობის მოთხოვნებს. თანამიმდევრულად დაგეგმილი აქტივობები ხელს უწყობს საკითხის შესწავლის თანამიმდევრობას და მიმართულია მარტივიდან რთულისკენ, ცნობილიდან სიახლისკენ. ჩემი სუბიექტური აზრით, ცალკეული კლასების მასწავლებლის წიგნები საჭიროებენ დახვეწას მეთოდური თვალსაზრისით. ასევე, სასურველი იქნებოდა, მოსასმენი მასალა ახლდეს მასწავლებლის წიგნებს, რადგან ყველა სკოლა არ არის აღჭურვილი სათანადო ტექნიკით და ინტერნეტრესურსით, რაც უფრო დახვეწილს გახდიდა სწავლების პროცესს.
